Theo đánh giá của Bộ Xây dựng thì các đô thị lớn như: TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng đang quá thiếu không gian xanh.
Báo cáo thực hiện đề án trồng 1 tỉ cây xanh giai đoạn 2021-2025 vừa được Bộ Xây dựng gửi tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ghi nhận tỉ lệ đất cây xanh công cộng tại một số đô thị hiện nay khá thấp, không đạt mục tiêu đề ra.
Tỉ lệ đất cây xanh công cộng tại TP.HCM thấp nhất trong các đô thị của cả nước, chỉ đạt khoảng 0,55m2/người.
Các đô thị còn lại dù có tỉ lệ đất trồng cây xanh/người cao hơn TP.HCM nhưng vẫn thấp hơn rất nhiều so với tiêu chuẩn cây xanh đô thị đặc biệt khoảng 15m2/người (theo TCVN 9257:2012).
Bộ Xây dựng cũng cho hay dù quy chuẩn quy hoạch đô thị hiện nay yêu cầu diện tích đất trồng cây xanh tại các đô thị tối thiểu phải đạt từ 4-7m2/người, nhưng tỉ lệ đất trồng cây xanh thực tế ở các đô thị chỉ đáp ứng một phần quy chuẩn.
Cụ thể, diện tích cây xanh thực tế tại các đô thị hiện nay như sau: Hà Nội 2,06m2/người, Đà Nẵng 2,4m2/người, Hải Phòng 3,41m2/người, TP Huế 12,9m2/người, TP Vinh 10,5m2/người, TP Vũng Tàu 10m2/người, TP Nam Định 5,39m2/người.
Về số lượng cây xanh tại các đô thị hiện nay (gồm cây thân gỗ lớn, cây có bóng mát), Bộ Xây dựng cho biết chưa có thống kê đầy đủ nhưng những năm qua các đô thị lớn đã có chương trình, đề án phát triển cây xanh.
Hà Nội có đề án trồng thêm 1 triệu cây xanh, Đà Nẵng trồng thêm 350.000 cây xanh, TP.HCM trồng thêm 236.000 cây xanh, TP Vũng Tàu trồng thêm 38.000 xây xanh, TP Huế trồng thêm hơn 65.000 cây xanh, TP Quy Nhơn trồng thêm 54.000 cây xanh.
Nhiều đô thị lớn cũng ban hành chương trình chỉnh trang, phát triển hệ thống công viên, cây xanh đô thị.
Trong đó, Hà Nội ban hành kế hoạch cải tạo, nâng cấp 45 công viên, vườn hoa và xây dựng 6 công viên mới với tổng diện tích khoảng 296ha.
Tương tự, TP.HCM đã phê duyệt chương trình phát triển công viên và cây xanh trên địa bàn giai đoạn 2020 - 2030, trong đó năm 2022 xây dựng mới 10ha công viên, trồng thêm 6.000 cây xanh.
Về những khó khăn của việc thực hiện đề án trồng 1 tỉ cây xanh trong giai đoạn 2021 - 2025 của Chính phủ, Bộ Xây dựng cho biết hiện nguồn vốn đầu tư thực hiện phát triển, duy trì cây xanh, công viên đô thị chủ yếu từ ngân sách, việc sử dụng vốn ngoài ngân sách cho phát triển công viên, cây xanh đô thị chưa được quan tâm.
Mặt khác đang thiếu các quy định, phương thức về huy động, sử dụng nguồn vốn ngoài ngân sách để phát triển công viên, cây xanh tại các đô thị. Thực trạng này theo Bộ Xây dựng một phần do các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, phí các loại và hỗ trợ tài chính từ ngân sách cho phát triển công viên, cây xanh đô thị không thuộc thẩm quyền của UBND các tỉnh, thành phố.
Ngoài ra, hầu như các địa phương chưa có kế hoạch đầu tư lâu dài các quỹ đất được quy hoạch làm công viên, cây xanh, cũng như chưa xây dựng kế hoạch phát triển cây xanh hàng năm.
Để khắc phục tình trạng này, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ bổ sung cơ chế, chính sách đa dạng nguồn lực thực hiện trồng, chăm sóc, phát triển xây xanh, công viên tại các đô thị.
Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà gợi mở như vậy tại cuộc họp thẩm định nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chung thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 chiều 13-6.