Thiếu dự án mới, thủ tục phức tạp 

15 năm từ Quảng Ngãi vào TPHCM mưu sinh, chị Nguyễn Thị Luyến dành dụm được khoảng 100 triệu đồng. Chị ao ước được mua 1 căn nhà ở xã hội (NOXH) giá rẻ nhưng từ năm 2020 đến nay, TPHCM chưa có dự án NOXH nào mới. Thử tìm các chung cư NOXH đã xây trước đó, chị thấy giá bán lại quá cao. Chẳng hạn căn hộ NOXH có diện tích 60m2 thuộc dự án Zen Tower (quận 12), gần nơi trọ của chị có giá đến 22 triệu đồng/m2, tổng trị giá hơn 1,32 tỉ đồng. “Nếu được vay ngân hàng chính sách xã hội (CSXH) 80% giá trị căn hộ với số tiền khoảng 1 tỉ đồng trong 25 năm, lãi suất 4,8%/năm, tôi phải có sẵn 300 triệu đồng. Tiền gốc và lãi phải trả khoảng 7,5 triệu đồng/tháng là quá cao so với thu nhập hiện nay của tôi” - chị Luyến nói. 

Nguồn cung nhà ở xã hội thiếu, thủ tục phức tạp… khiến kết quả giải ngân cho vay mua nhà ở xã hội của Ngân hàng Chính sách xã hội hạn chế - Ảnh: Tam Nguyên (ảnh chụp tại dự án nhà ở xã hội HQC ở huyện Bình Chánh, TPHCM)

Gia đình bà Nguyễn Thị Mai tiết kiệm được 300 triệu đồng, đang ở trọ tại TP Thủ Đức. Bà đã tìm hiểu và thấy nhiều người từ năm 2019 đến giờ vẫn phải bổ túc hồ sơ đăng ký mua NOXH do vướng nhiều thủ tục. Chẳng hạn yêu cầu người mua phải có giấy “xác nhận thực trạng nhà ở” do địa phương nơi đăng ký thường trú, tạm trú cấp nhưng địa phương không chịu xác nhận. Hay quy định người mua nhà có cùng hộ khẩu với người đã sở hữu NOXH thì không được giải quyết… 

Ông Bùi Văn Sổn - Phó giám đốc Ngân hàng CSXH chi nhánh TPHCM - cho biết: từ năm 2018 đến nay, ngân hàng được giao vốn để cho vay NOXH. Tính đến 31/8/2023, ngân hàng đã giải ngân cho 303 lượt khách hàng vay tổng số vốn 145,837 tỉ đồng. Trong đó, cho vay để xây mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở chiếm 20%, còn lại là mua, thuê NOXH. Kết quả này khá khiêm tốn.

Hiện thủ tục cho vay rất đơn giản, có thể vay từ 70 - 80% giá trị (tùy theo mục đích mua, thuê hoặc sửa chữa), thời hạn vay dài tới 25 năm. Vấn đề lớn nhất là nguồn cung NOXH quá ít so với nhu cầu của người dân. Từ năm 2020 đến nay, do ảnh hưởng dịch COVID-19, nhiều dự án NOXH chưa khởi công và hoàn thành theo kế hoạch. Một số khách hàng đã nhận bàn giao nhà từ năm 2019 nhưng đến nay chủ đầu tư vẫn chưa hoàn thiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở cho họ.

Ngoài ra còn có các nguyên nhân như người mua không có đủ nguồn vốn tự có (20 - 30% giá trị căn hộ); không có hộ khẩu thường trú, tài sản để thế chấp… Một vấn đề lớn nữa là “hiện nay, cán bộ, công chức, viên chức trên địa bàn TPHCM được hưởng hỗ trợ thêm tiền lương từ ngân sách địa phương - theo Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù - đều thuộc diện nộp thuế thu nhập thường xuyên, vì vậy không đủ điều kiện vay vốn theo quy định” - ông Bùi Văn Sổn nói. 

Tháo gỡ vướng mắc về thủ tục 

Báo Phụ nữ TPHCM từng đăng tải chuyên đề lớn về vấn đề phát triển NOXH cho thuê. Ông Bùi Văn Sổn cho biết đó là hướng đi cần thiết và phù hợp. Thống kê của Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TPHCM (HEPZA) cho thấy có khoảng 80% người lao động trong các khu chế xuất, khu công nghiệp có nhu cầu thuê nhà thay vì mua. Do đó nhu cầu cấp thiết hiện nay là xây dựng các dự án NOXH để cho công nhân thuê giá rẻ. 

Theo ông Bùi Văn Sổn, Chính phủ nên cho phép chủ đầu tư thực hiện dự án NOXH - trong đó có nhà ở cho công nhân tại khu chế xuất, khu công nghiệp - được vay vốn tín dụng ưu đãi theo Nghị định 100/2025 và Nghị định 49/2021 (lãi suất 4,8%/năm). Sở Xây dựng TPHCM đôn đốc các chủ đầu tư xây dựng NOXH phối hợp với ngân hàng CSXH trong việc cung cấp thông tin về tiến độ bàn giao nhà, thời gian cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho khách hàng đã vay vốn tại ngân hàng CSXH. “Cần phải cung cấp thông tin cho chúng tôi về danh sách các dự án NOXH đang triển khai xây dựng, các dự án đủ điều kiện mở bán để chúng tôi đẩy mạnh công tác phổ biến rộng rãi chính sách cho vay trên các phương tiện truyền thông” - ông Bùi Văn Sổn kiến nghị. 

Sở Xây dựng TPHCM đã có văn bản trình UBND TPHCM kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn lại việc xác nhận thực trạng nhà ở hoặc chấp nhận xác nhận của UBND cấp xã/phường theo hướng người khai tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin đã cung cấp, sẽ bị thu hồi nếu thông tin không đúng. Về quy định “chưa có nhà ở thuộc sở hữu của hộ gia đình”, sở cũng kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn theo hướng xác định hộ gia đình chỉ gồm cha, mẹ và con chưa thành niên, những người khác có cùng hộ khẩu vẫn được phép tiếp cận NOXH. 

Thanh Hoa