Nêu quan điểm giá điện cần đặt trong tổng thể mối quan hệ giữa sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt của doanh nghiệp và người dân, ông Phan Đức Hiếu - ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - cho rằng giá điện cần đảm bảo hài hòa hóa lợi ích các bên. 

“Nguyên tắc giá điện là cần tính đúng tính đủ, cùng với các chính sách hỗ trợ khác cho các nhóm đối tượng. Do đó, cần phải xác định rõ giá điện thực tế là bao nhiêu, nếu tính thấp sẽ không thu hút đầu tư, gây nên thua lỗ và không hiệu quả. Từ đó xác định cơ chế giá điện đảm bảo tính cạnh tranh, hấp dẫn” - ông Hiếu nói.

Ông Trần Đình Thiên - nguyên viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho rằng để tính đúng, tính đủ thì nguyên tắc thị trường phải là chi phối và dẫn dắt. Với các nhóm thu nhập thấp, chính sách xã hội cần có cơ chế hỗ trợ phù hợp và tách bạch với giá điện chung, không nên để tình trạng EVN lỗ và nguy cơ phá sản.

“Tôi đã từng nói giá điện cao chưa chết, nhưng mất điện mới là gay. Công cụ giá là công cụ cần phải được đưa ra sử dụng tích cực và hiệu quả theo thị trường. Tính đúng, tính đủ là yếu tố khách quan và dẫn dắt sự phát triển của ngành điện” - ông Thiên nói.

Đồng tình, nguyên cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa cho hay không có doanh nghiệp nào làm kinh doanh mà “bao cấp”. Luật pháp cũng quy định cần đảm bảo bù đắp chi phí hợp lý hợp lệ, doanh nghiệp được điều chỉnh chi phí thực tế đảm bảo hoạt động và có lợi nhuận phù hợp.

“Đúng là chúng ta sợ nhất là thiếu điện, vì thiếu điện sẽ tạo ra nhiều điểm nghẽn từ sản xuất đến kinh tế. Thu hút đầu tư nước ngoài vào lưới, truyền tải mà không đủ chi phí và lợi nhuận thì không bao giờ họ vào, không thể kêu gọi vì an sinh xã hội. Nếu không có điện đi trước một bước thì sẽ làm cho nền kinh tế khó khăn” - ông Thỏa nói.

Theo đó, để có giá điện hợp lý, ông Thiên cho rằng cần thực hiện giá điện theo nguyên tắc thị trường, đảm bảo cung cầu và sản xuất. Đồng thời thúc đẩy việc mua bán điện trực tiếp, gắn với tiêu dùng năng lượng hiệu quả nhất. 

Còn theo ông Thỏa, cần sửa Luật Điện lực, trong đó có quy định về giá theo hướng thị trường, chuẩn bị cho vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Đây là cơ sở giúp thúc đẩy các yếu tố thị trường, người tiêu dùng được lựa chọn đơn vị bán điện với giá tốt, dịch vụ tốt nhất. 

Ông Phan Đức Hiếu thì cho rằng để tính đúng, tính đủ cần đảm bảo an ninh nguồn điện với sự đồng bộ, kịp thời. Đẩy nhanh các dự án nguồn điện, tăng tính cạnh tranh trên cơ sở giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, không sản xuất bằng mọi giá; có chính sách phù hợp với từng nhóm đối tượng, tiết kiệm điện, tiêu thụ điện xanh.

Đồng tình, ông Hà Đăng Sơn - chuyên gia năng lượng - bày tỏ cần nhìn nhận bài toán tổng thể về giá điện với thị trường điện, khi nhiều nhà đầu tư đánh giá thị trường Việt Nam không còn là "cô gái đẹp" và không thực sự hấp dẫn. 

Do đó, ông Sơn khuyến nghị cần thay đổi cơ chế chính sách, điều chỉnh luật pháp về thu hút đầu tư, trong đó đưa ra mức giá mua điện phù hợp, đủ hấp dẫn nhà đầu tư, đảm bảo việc đầu tư rủi ro thấp, gắn với an ninh năng lượng…

EVN tăng giá điện vẫn thấy lỗ do biến động giá đầu vào từ nguồn phát

Giá thành sản xuất điện năm 2023 ước tính khoảng 2.098 đồng/kWh, cao hơn giá bán lẻ điện bình quân khoảng 178 đồng/kWh.