Như Ý truyện và Diên Hy công lược đã từng thổi bùng "ngọn lửa cung đấu" trên màn ảnh nhỏ Hoa ngữ - Ảnh: Enanyang
Nói đến dòng phim cung đấu phải nhắc đến bộ phim Thâm cung nội chiến (2004) của TVB, bởi đây là tác phẩm khơi mào cho trào lưu cung đấu trên màn ảnh nhỏ Hoa ngữ trong suốt mười mấy năm nay.
Theo dòng thời gian, các bộ phim thuộc thể loại cung đấu như Thương cung chi não, Chân Hoàn truyện, Bộ bộ kinh tâm, Mỹ nhân tâm kế, Mẫu nghi thiên hạ, Cung tâm kế, Đại Thanh hậu cung, Cung tỏa tâm ngọc… lần lượt ra mắt, trong đó nổi đình đám nhất phải kể đến hai bộ phim tiêu biểu là Như Ý truyện và Diên Hy công lược.
Thâm cung nội chiến của TVB đã khởi động dòng phim cung đấu trên màn ảnh nhỏ Hoa ngữ, hiện đã trở thành tác phẩm kinh điển - Ảnh: Sina
Sự ăn khách của thể loại cung đấu với các bộ phim tiêu biểu Chân Hoàn truyện, Như Ý truyện, Diên Hy công lược cho thấy dòng chảy "cung đấu" có sức hút thị trường rất cao.
Như vậy, rốt cuộc phim cung đấu có "độc môn công lược" nào về mặt nghệ thuật, tại sao luôn chiếm được tình cảm của khán giả mê phim cung đình?
Suốt 16 năm qua kể từ Thâm cung nội chiến, dòng phim cung đấu chưa bao giờ hạ nhiệt - Ảnh: Ifeng
Mật mã văn hóa cung đấu: Đầu tư khủng lóa mắt người xem
Cung đấu đi theo hướng "cao đại thượng" như đầu tư cao, chế tác lớn, cộng thêm dàn diễn viên trai xinh gái đẹp bắt mắt, không tiếc công sức và tiền của bày ra "bữa tiệc thị giác" xa xỉ, sang trọng.
Đầu tư chi phí hàng trăm triệu nhân dân tệ, nên bối cảnh dàn dựng, đạo cụ được chăm chút tỉ mỉ. Cảnh đẹp cung đình với những hàng cột được chạm trổ công phu, trang sức y phục lộng lẫy, cùng dàn diễn viên trẻ đẹp như hoa như ngọc, khiến người xem lóa mắt.
Lấy ví dụ Như Ý truyện, từ những bức tường sơn son thiếp vàng hay hành lang quanh co trong cung đến đồng hồ thời thượng trong ngự thư phòng hay các món đồ phương Tây được vua Càn Long yêu thích, tất cả đều tinh xảo, ngay cả các món ngon vật lạ trong yến tiệc, cũng do các đầu bếp chuyên nghiệp dày công nấu nướng.
Tất nhiên, sự ăn khách và lợi nhuận vượt trội mà dòng phim cung đấu mang lại, cũng có tác dụng thúc đẩy việc quảng bá cho thể loại phim này.
Từ bối cảnh đến đạo cụ đều được chăm chút tỉ mỉ, khiến dòng phim cung đấu trở nên lung linh trên màn ảnh - Ảnh: focus
Cung đấu: Âm mưu - Tình yêu - Quyền lực
Không có bộ phim cung đấu nào không khai thác triệt để từ "đấu", hết kịch tính này đến kịch tính khác, có thể nói thủ đoạn tiếp nối thủ đoạn, mà những đoạn "cung đấu" này, thật ra là đang chơi một trò chơi truyền thống "âm mưu, tình yêu và quyền lực", gần như tập hợp tất cả yếu tố của phim thương mại.
Quyền lực và địa vị, dục vọng và sắc đẹp, âm mưu và tình yêu, đã dệt nên một bức màn lịch sử hậu cung huyền bí.
Hàng ngàn năm qua, phía sau tấm màn lụa là gấm vóc, cũng là cảnh tàn sát khốc liệt mà người ngoài không nhìn thấy, tranh đấu giữa phụ nữ so với đàn ông càng chấn động lòng người hơn.
Vốn dĩ những chiêu trò cũ rích này không còn gì mới mẻ, hơn nữa phần lớn tình tiết phim còn na ná nhau, thế nhưng vẫn luôn có sức hút với khán giả.
Những cuộc tranh đấu giữa phụ nữ trong hậu cung là đề tài khai thác bất tận cho các nhà làm phim - Ảnh: nanrenwo
Xoa bóp tinh thần
Con đường "tình cảm ấm áp" của dòng phim cung đấu đã khéo léo thông qua cách biểu đạt thi vị, lãng mạn, ấm áp, mang đến một loại xoa bóp tinh thần mang tên "tình cảm ấm áp", thỏa mãn mô típ tình cảm của đối tượng khán giả 8X, 9X.
Ở một khía cạnh nào đó, thể loại cung đấu thuộc dòng phim hý thuyết, nhưng không lấy hý thuyết làm chủ đạo, ngược lại, về tổng thể càng gần với chính kịch, nhất là đem ưu thế riêng của đề tài phim nữ quyền phát huy đến trình độ đỉnh cao.
Lấy phim Bộ bộ kinh tâm làm ví dụ, câu chuyện chủ yếu kể về Nhược Hy vô tình bị cuốn vào cuộc chiến tranh giành ngôi vương của 9 vị hoàng tử thời vua Khang Hy, cùng mối tình vừa lãng mạn vừa bi thương giữa Nhược Hy với Bát A Ca và Tứ A Ca.
Còn Như Ý truyện thì kể về hành trình tình yêu và hôn nhân của hoàng hậu Như Ý và vua Càn Long, từ thanh mai trúc mã, yêu nhau, đến tình cảm tan vỡ, cắt tóc đoạn tuyệt.
Bên cạnh đó, các nhà biên kịch của dòng phim cung đấu còn rất giỏi nắm bắt tình cảm "sùng bái thần tượng" của fan cứng, hình tượng nhân vật, các mối quan hệ tình cảm trong phim được khắc họa một cách sống động: chững chạc điềm tĩnh, thông minh xuất chúng; hoặc ngây thơ tùy hứng, đùa giỡn với đời; hoặc đáng thương đáng hận; trọng tình trọng nghĩa, đội ơn báo đáp… những điểm này chắc chắn dễ dàng nhận được sự đồng cảm của khán giả.
Ngoài những màn đấu thủ đoạn, các mối quan hệ tình cảm trong dòng phim cung đấu cũng được khắc họa một cách cảm động - Ảnh: Sohu
Đấu đá bất tận, bất chấp thủ đoạn
Trong 10 mấy năm qua, dòng phim cung đấu đều tuân theo mô típ cung đấu của Thâm cung nội chiến, hầu hết các câu chuyện đều xoay quanh những cuộc "đấu đá" bất tận, vì tranh sủng tấn phong, đấu ác, đấu hiểm, đấu nhẫn, bất chấp thủ đoạn.
Giai nhân mỹ nữ khoác lên người bộ áo giáp, quý phụ hoàng tộc thủ đoạn tàn độc, giết người trong vô hình.
Sự nguy hiểm của cung cấm, họa phúc khó lường của vận mệnh, khiến những người phụ nữ ở trong cung luôn đề cao cảnh giác, tự bảo vệ bản thân trước những cạm bẫy ở khắp mọi nơi.
Mà tất cả âm mưu và tội lỗi này, trong dòng phim cung đấu lại trở nên chính đáng và hợp lý, không có đúng sai, không có thiện ác, càng không bị chất vấn nghi ngờ.
Cung đấu nhắm thẳng vào văn hóa quyền lực trên nền tảng chế độ quân chủ phong kiến, lặp đi lặp lại đường lối "lấy ác chế ác", đề cao "luật rừng" người chết ta sống, lột tả hết mặt xấu xa của con người, đánh mất lập trường và thái độ sống nhân văn.
Thậm chí, cung đấu còn phơi bày câu chuyện ở hậu cung, nền tảng văn hóa mà phim thể hiện là quan niệm đạo đức truyền thống phong kiến "tam cương ngũ thường", nam tôn nữ ti.
Truyền thống phong kiến là sợi dây thừng thắt chặt trên cổ thân phận phụ nữ, khiến họ không cách nào cởi ra được - Ảnh: aoaod
Nhìn lại hàng loạt câu chuyện cung đấu, trên từ hoàng hậu đến quý phi, dưới từ cung nữ đến nô bộc đều tuân thủ quan niệm đạo đức truyền thống phong kiến nam tôn nữ ti, tam cương ngũ thường.
Dù Chân Hoàn, Ngụy Anh Lạc dốc hết tâm kế, chiến thắng vẻ vang trong cuộc chiến hậu cung, nhưng đối mặt chế độc quân chủ và nam quyền hùng mạnh, không thể không cúi đầu.
Quay về và tôn trọng lịch sử
Qua những phân tích trên, có thể nói dòng phim cung đấu dù giành được thị phần, nhưng lại chệch khỏi trách nhiệm nghệ thuật, tác động tiêu cực mà nó gây ra khiến nhiều người phải suy ngẫm.
Là một thể loại của dòng phim lịch sử, những câu chuyện xung quanh hậu cung có tính hợp lý cho sự tồn tại của nó, cũng tạo ra một số tác phẩm xuất sắc, điển hình là Đại Minh cung từ.
Văn hóa cung đấu đã đến lúc dường vị trí cho phim lịch sử chính kịch - Ảnh: ciwen
Cũng là hậu cung, Đại Minh cung từ xoay quanh cuộc tranh giành quyền lực và tình cảm giữa Võ Tắc Thiên và con gái - Thái Bình công chúa, kể về một câu chuyện đầy tính truyền kỳ mà lại bao hàm sự giác ngộ của đời người.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bộ phim cung đấu thể hiện sự nhầm lẫn trong nhận thức văn hóa truyền thống và lạc lối trong đánh giá giá trị, những vấn đề lộ ra cho thấy, đối với lịch sử và văn hóa truyền thống, người xem vẫn còn thiếu năng lực phân tích và năng lực đánh giá.
Phải chăng "văn hóa cung đấu" đã đến lúc hạ nhiệt một cách thích hợp rồi?
Phượng Khấu: Thừa lời nói, thiếu hành động và cung đấu chưa đủ tầm TTO - Được quảng bá là phim cung đấu đầu tiên của Việt Nam với dàn diễn viên “đẳng cấp về diễn xuất”, Phượng Khấu chưa đáp ứng được kỳ vọng của người xem.