"Ăn cơm tối xong, ngồi xem chương trình "An ninh TV", tôi bất ngờ trước hình ảnh một phạm nhân khoảng 60 tuổi, đang cải tạo ở một trại giam tại Quảng Bình. Trông ông ta khỏe mạnh, rắn chắc lạ thường, hoàn toàn khác với người đàn ông già nua, khắc khổ mà gần 6 tháng trước tôi đã bắt giữ tại Gia Lai" - trinh sát Lê Mạnh Tiến (Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm Công an tỉnh Gia Lai) kể.

Phạm nhân ấy chính là Nguyễn Văn Đồng. Hơn 30 năm trước, Đồng sống với người vợ yêu thương tại quê nhà. Cuộc sống khó khăn, vợ chồng lam lũ, vất vả. Một chiều cuối năm 1978, vợ chồng cãi nhau, do nóng giận nhất thời, Đồng đâm vợ trọng thương (sau đó được cứu sống).

Gã bị Tòa án nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên tuyên phạt 12 năm tù ở tuổi 25. Thanh niên trai trẻ nông cạn nghĩ suy, Đồng bỏ trốn sau khi vào trại cải tạo được 9 tháng. Ngày 17-10-1979, Công an tỉnh Bình Trị Thiên ra lệnh truy nã đặc biệt trên toàn quốc đối với Nguyễn Văn Đồng - kẻ giết người, trốn trại.

Ngay buổi chiều trốn trại, Đồng lên tàu vào Nam. Ngày đêm trong giấc ngủ chập chờn, Đồng bắt đầu ân hận, không biết người vợ trẻ sống chết ra sao nên muốn quay về thú tội. Nhưng rồi tàu cứ chạy và gã dám quay về. Đến ga Biên Hòa (Đồng Nai), Đồng xuống tàu, mang túi xách có vài bộ đồ cũ lang thang đây đó. Sống ở Đồng Nai một thời gian bằng nghề làm mướn, Đồng cảm thấy lo sợ tới một ngày sẽ bị bắt nên di chuyển tới Bà Rịa - Vũng Tàu.

Nghề làm mướn tạm đủ sống qua ngày, nhưng để tạo vỏ bọc an toàn, Đồng quyết định lấy vợ. Nghĩ Đồng quê ở tận miền Bắc xa xôi, không có người thân thích lẫn họ hàng ở địa phương nên nhà gái chẳng đòi hỏi gì, chỉ mong vợ chồng Đồng sống hạnh phúc. Thương hắn thật lòng, người con gái nơi thôn đã chấp nhận sống trọn đời cùng Đồng. Rồi những đứa con lần lượt ra đời cũng phần nào làm nguôi ngoai bao trăn trở, suy tư của Đồng.

Nhưng đêm đêm nghe chó sủa, Đồng giật mình tỉnh giấc bởi sợ công an lần ra tung tích. Sau những đêm không ngủ, Đồng bàn với vợ chuyển tới nơi ở mới. Vợ hỏi lý do, Đồng bảo muốn thay đổi cuộc sống và việc làm. Qua 12 lần thay đổi nơi ở, mỗi nơi Đồng đều mang một cái tên khác. Riêng tại Gia Lai, Đồng đã 4 lần thay đổi nơi ở, với danh xưng lần thứ tư là Lâm Văn Tức, cái tên được lấy từ giấy CMND mà gã lượm được.

Suốt bao năm Đồng trốn chạy, Công an tỉnh Bình Trị Thiên (trước đây) và Công an tỉnh Quảng Bình hiện nay vẫn không thể "gạch tên" kẻ giết người này nên tiếp tục truy tìm. Cuối cùng, có nguồn tin cho hay y đang sống gần trường dạy lái ôtô trên địa bàn TP.Pleiku (Gia Lai) nên tháng 7-2011, Công an tỉnh Quảng Bình gởi công văn và lệnh truy nã nhờ Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm Công an tỉnh Gia Lai truy bắt.

Được sự phân công của lãnh đạo phòng, trinh sát Lê Mạnh Tiến kiên trì lần tìm. Anh chỉ biết bám vào "điểm nhấn" quan trọng nhất đó là vết sẹo trên trán đối tượng. Ngoài những lúc có công việc đột xuất, anh Tiến vẫn luôn dồn tâm sức cho cuộc truy tìm kẻ giết người mang tên Nguyễn Văn Đồng.

Suốt 3 tháng hóa thân vào các thành phần xã hội, kiên trì dò tìm chân dung Nguyễn Văn Đồng ở 3 khu vực trường lái xe trên địa bàn TP.Pleiku, nhưng trung úy Tiến vẫn không tìm thấy bóng dáng kẻ giết người và trốn truy nã. Anh quyết định xâm nhập khu vực trường dạy lái ôtô thứ tư ở xã Trà Đa, ngoại thành TP.Pleiku. Trong nhiều vai xã hội hóa, trinh sát Tiến đi khắp các khu vực dân cư trong xã để lần tìm, đặc biệt chú ý khu vực những người dân gốc Bắc, nhất là những người quê Quảng Bình.

Bên cạnh việc tự truy tìm, anh Tiến còn nhờ những quần chúng tốt âm thầm giúp sức. Một chiều cuối tháng 10-2014, chuông điện thoại bỗng reo vang, trinh sát Tiến vội vàng nghe máy. Đầu dây bên kia là giọng nói gấp của một "người quen":

"Tiến ơi! Ở nhà giữ trẻ tư nhân gần khu vực biệt thự Phượng Hoàng có người đàn ông khoảng gần 60 tuổi tên là Lâm Văn Tức, có nhân dạng rất giống người em cần tìm". Cảm ơn người dân tốt bụng, Tiến lập tức phối hợp với đồng chí Trưởng công an xã Trà Đa đi xác minh nguồn tin. "Đã 30 năm trôi qua, hình ảnh trong lệnh truy nã làm sao có thể khẳng định được Lâm Văn Tức nào đó chính là Nguyễn Văn Đồng bị truy nã?"- anh Tiến trăn trở.

Thấy khách vào, người đàn ông tóc bạc, trông khắc khổ ra tiếp. Sau khi yên vị, Tiến hỏi thăm chuyện làm ăn, quê quán ông chủ nhà. Ông ta cho biết, tên là Lâm Văn Tức, quê Nghệ Tĩnh, lập nghiệp ở Gia Lai đã gần 10 năm nay. Cử chỉ miệng nói, tay run của ông không qua được đôi mắt tinh tường của trinh sát Tiến. Thấy khách nhìn chăm chăm vào vết sẹo trên trán mình, người đàn ông chột dạ và càng run hơn, mồ hôi rịn li ti choàng qua vết sẹo.

Xét thấy đúng đối tượng cần tìm, trinh sát Tiến tung đòn quyết định: "Ông không phải là Lâm Văn Tức, quê Nghệ Tĩnh mà là Nguyễn Văn Đồng, quê Quảng Lộc, Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Tôi là trinh sát truy nã của Công an tỉnh Gia Lai, xin mời ông về Công an xã làm việc chuyện hơn 30 năm trước ở quê ông...".

- Dạ, tôi biết rồi! Xin cho phép tôi từ biệt vợ con - Nguyễn Văn Đồng nói.

Người vợ và các con nắm tay Đồng, nức nở. Được sự động viên của trinh sát Tiến và đồng chí Trưởng công an xã, vợ và các con của Đồng trấn tĩnh, động viên Đồng giữ gìn sức khỏe trong những tháng ngày chịu tội.

- Tôi sẽ cố gắng lao động, cải tạo thật tốt để trả nợ với người vợ năm xưa và cũng là cách tốt nhất để tôi sớm trở về với vợ, con trong những năm tháng cuối đời - Đồng nói.

Kết lại câu chuyện, trinh sát Tiến chia sẻ: "Ngoài sự tích cực của lực lượng trinh sát và công an xã, quần chúng cũng góp phần không nhỏ trong việc truy bắt kẻ giết người, trốn trại đã 30 năm qua. Xin nhắc lại lời cảm ơn đối với người dân đã kiên trì dò tìm, lần ra tung tích kẻ tội phạm có vết sẹo trên trán, giúp chúng tôi bắt giữ đối tượng".

* Tên đối tượng đã thay đổi.