Khi một cặp vợ chồng khoảng 60 tuổi bước vào quầy tự thanh toán tại một cửa hàng Walmart ở Thâm Quyến – trung tâm công nghệ của Trung Quốc, người phụ nữ đã lấy điện thoại ra khỏi túi, thay vì ví. Điều này không có gì ngạc nhiên ở một quốc gia có lượng lớn người sử dụng các ứng dụng thanh toán như Alipay. Dẫu vậy, cặp đôi này đang tham gia cuộc thử nghiệm đầu tiên về kế hoạch phát hành đồng CNY số của quốc gia.
Sau khi quét mã của một chai tuýp sữa rửa mặt và các vật dụng khác, họ tiếp tục quét mã QR, đóng gói các mặt hàng và bước ra khỏi cửa hàng. Người vợ chia sẻ với Nikkei: "Tôi thường sử dụng smartphone để thanh toán mọi thứ, nhưng đồng tiền số này giúp tôi cảm thấy an toàn hơn."
Trải nghiệm tích cực này đánh dấu một bước tiến lớn tới mục tiêu của Bắc Kinh là cho ra mắt đồng CNY kỹ thuật số vào Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh năm 2022. Đây là 1 động thái mà một số người hoài nghi cho rằng chính phủ nước này đang gấp rút đưa ra cách tiếp cận mới nhằm thắt chặt việc giám sát tài chính.
Lo ngại về việc Trung Quốc có thể dẫn đầu trong việc phát triển đồng tiền số của ngân hàng trung ương, trước đó, thành viên các nước G7 đã đẩy lùi kế hoạch này bằng cách ủng hộ pháp quyền và tính minh bạch trong việc tạo ra các hệ thống thanh toán kỹ thuật số.
Đối với cuộc thử nghiệm bắt đầu vào hôm 12/10, chính quyền thành phố Thâm Quyến đã phát 10 triệu CNY (1,5 triệu USD) tiền số cho 50.000 người tham gia – được lựa chọn qua hình thức quay số ngẫu nhiên. Theo đó, mỗi người tham gia đều được tặng 200 CNY (30 USD) để chi tiêu tại bất kỳ nhà hàng và cửa hàng nào trong số 3.389 cửa hàng thuộc danh sách được chỉ định.
Kế hoạch thử nghiệm sẽ kết thúc vào thứ Hai tuần sau. Một số cuộc thử nghiệm khác về đồng tiền số này chủ yếu được thực hiện bởi các lĩnh vực công, nhưng đây là lần đầu tiên được áp dụng với một lượng lớn công dân. Theo Nikkei, người dân không mất phí khi tham gia thử nghiệm này và đã có hơn 1,91 triệu người Trung Quốc đăng ký tham gia.
Rõ ràng rằng, dự án đồng CNY số được thực hiện nhằm mục đích giúp cho đồng tiền tệ của Trung Quốc trở nên thân thiện hơn với người dùng và mang tính quốc tế hơn. Dẫu vậy, các nhà phê bình lại cho rằng đồng tiền này cho phép giới chức theo dõi các khoản tiền dễ dàng hơn.
Năm 2018, PBOC đã cho ra mắt NetsUnion – nền tảng trung tâm xử lý mà tất cả hệ thống thanh toán di động đều phải sử dụng. Nếu đồng CNY số được sử dụng rộng rãi, giới chức có thể nắm được hầu hết mọi giao dịch về mặt kỹ thuật. Trước đó, hôm thứ Tư, Chủ tịch Tập Cận Bình đã chia sẻ về mong muốn đưa đồng CNY số thành công bằng cách kêu gọi sự phát triển của lĩnh vực kỹ thuật số và các ngành công nghiệp trong tương lai tại Thâm Quyến.
Tại cuộc họp của các Bộ trưởng Tài chính và Giám đốc NHTW từ các nước G7, khi được hỏi về dự án đồng tiền số của Trung Quốc, Bộ trưởng Tài chính Nhật bản – Taro Aso, cho biết rằng: "Đó là điều khiến tôi đặt ra câu hỏi rằng Trung Quốc thực sự minh bạch ở mức nào". Thống đống NHTW Nhật Bản - Haruhiko Kuroda, cũng nhắc lại quan điểm này, ông cho biết các nước phát hành đồng tiền số cũng phải đảm bảo tính minh bạch.
Những người lo ngại về đồng tiền số của Trung Quốc cho rằng những giao dịch bằng đồng tiền này sẽ không dừng lại ở phạm vi trong nước. Nếu đồng CNY được sử dụng trên toàn thế giới thông qua thương mại và những cách thức khác, nó có thể làm suy yếu vị thế là đồng tiền chủ chốt trên toàn cầu của đồng USD.
Theo đó, các lệnh trừng phạt bằng đồng USD có nguy cơ mất hiệu lực. Và nếu đồng CNY số trở thành tiêu chuẩn quốc tế về mặt công nghệ, nó có thể tạo trở ngại cho các quốc gia khác đang phát triển đồng tiền số của riêng họ.
Nhật Bản và các quốc gia phương Tây phải đối mặt với khoảng cách lớn trong việc bắt kịp Trung Quốc. 7 NHTW và Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đã phát hành một báo cáo vào thứ Sáu tuần trước, đưa ra 6 nguyên tắc cơ bản để ra mắt đồng tiền số của NHTW. Các nguyên tắc trong đó có không làm tổn hại đến sự ổn định tài chính và tiền tệ, đồng thời thúc đẩy việc "cùng tồn tại" với tiền mặt và các loại tiền số của khu vực tư nhân.
Tham khảo Nikkei