Đang có xu hướng dồn nén vào khu trung tâm Đà Lạt (ảnh nhìn từ hướng đồi Dinh) - Ảnh: M.VINH
Điều này không được nhắc đến trong quy hoạch chi tiết khu trung tâm Hòa Bình - Đà Lạt và các phương án quy hoạch không gian đồi Dinh, một không gian xanh ấn tượng ở ngay trung tâm Đà Lạt.
Đất nứt, lún nhà ngay trung tâm Đà Lạt
Dù 4 năm đã trôi qua nhưng đến nay người dân Đà Lạt vẫn chưa quên sự cố nứt đất ở các tuyến đường ngay chân đồi Dinh (tuyến đường Nguyễn Văn Trỗi, Tăng Bạt Hổ, Trương Công Định, Phan Bội Châu). Đáng nói, hiện tượng này đang tiếp diễn mà chưa có phương án xử lý dứt điểm.
Gần đây nhất, ngày 30-9, cách chân đồi Dinh khoảng 1km, ngay đầu đường Nguyễn Văn Cừ (thuộc khu trung tâm Hòa Bình - Đà Lạt), một "hố tử thần" rộng 10m2 bất ngờ xuất hiện nuốt xe bán xôi và một người đứng gần đấy.
Rất may kịp cứu được người cuốn vào trong hố. Đến nay nguyên nhân xuất hiện "hố tử thần" vẫn chưa được công bố. Cũng trong tháng 8 năm nay, 4 hộ dân trên đường Trương Công Định phải di dời trong đêm vì nứt đất.
Trước đó, ngày 26-4-2017, UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban bố tình trạng khẩn cấp liên quan đến việc 13 căn nhà bị nứt tường và nền nhà kèm theo sụt lún. TP Đà Lạt phải di dời khẩn cấp các hộ dân sống ở 2 tuyến đường Nguyễn Văn Trỗi và Trương Công Định.
Vụ nứt đất xảy ra vào tháng 4-2017 tại tuyến đường Nguyễn Văn Trỗi - Trương Công Định (chân Đồi Dinh) khiến người dân khu vực trung tâm Đà Lạt hoang mang - Ảnh: M.VINH
Sau nhiều lần họp với các chuyên gia Nhật Bản, một thiết bị quan trắc được lắp đặt ở đường Nguyễn Văn Trỗi để ghi nhận xu hướng trượt, nứt đất trong khu vực. Nước ngầm là nguyên nhân chính khiến liên kết đất trở nên yếu, từ đó tạo nên trượt lún.
Ngoài ra, cơ quan chức năng tra lại lịch sử Đà Lạt thì ở khu vực này cách đây khoảng 60 năm tồn tại một bãi rác lớn. Bãi rác này nằm sâu khoảng 15m trong lòng đất. Bãi rác tạo nên một điểm kết cấu yếu, khiến địa chất khu vực bị mất liên kết.
Yếu tố này kết hợp với nước ngầm gây ra vụ sạt lở nghiêm trọng. Dù phương án xây giếng gom nước được đưa ra nhưng đến nay giếng vẫn chưa hoàn thành, vẫn tiếp tục xảy ra nứt đất.
Mật độ xây dựng dày đặc
Đấy không phải lần đầu tiên khu vực chân đồi Dinh xuất hiện sạt lở, nứt đất phải di dời dân. Tháng 3-2012, nhà ở của 15 hộ dân trong khu vực liền kề với dự án tổ hợp khách sạn, trung tâm thương mại Dalat Center đã bị sụt lún và nứt, gần như bị hư hại hoàn toàn.
Nơi xảy ra vụ việc nằm ở đường Phan Bội Châu, ngay chân đồi Dinh. Hiện tượng đứt gãy địa chất xuất hiện khi đang thi công Dalat Center với 4 tầng hầm và 10 tầng nổi.
Cũng tại đường Phan Bội Châu, tháng 3-2021 một đợt lún, nứt đất đã xảy ra khiến nhiều nhà dân trong khu vực bị ảnh hưởng, di dời. TP Đà Lạt phải duy trì lệnh cấm xe tải, xe khách và tạm thời khắc phục bằng cách bơm bêtông vào vị trí nứt, sạt.
Công trình nhà dân ở tuyến đường Phan Bội Châu (lưng Đồi Dinh) bịt nứt do sụt đất (tháng 3-2021) - Ảnh: M.VINH
Các vụ nứt đất, "hố tử thần" hầu như không xuất hiện ở các vị trí khác tại Đà Lạt, tuy nhiên ngay trung tâm Hòa Bình và chân đồi Dinh thì các vụ lớn nhỏ liên tục xảy ra trong 10 năm nay và chưa có dấu hiệu dừng lại.
Đáng nói, khu trung tâm Đà Lạt là nơi có mật độ xây dựng dày đặc, lớn nhất Đà Lạt. Riêng tại khu vực này có 2 công trình cao tầng đồ sộ so với diện tích nhỏ hẹp của toàn khu: Dalat Center (4 tầng hầm, 10 tầng nổi), khách sạn Bavico (6 tầng, 252 phòng).
Theo quy hoạch chi tiết khu vực này do tỉnh Lâm Đồng công bố năm 2019 thì sẽ có thêm 2 công trình cao tầng xuất hiện: khách sạn L’Hotel du Printemps Eternel (10 tầng, nâng dinh Tỉnh trưởng lên khỏi mặt đất 28m) và trung tâm thương mại Hòa Bình (3-5 tầng nổi) được xây dựng sau khi phá bỏ rạp Hòa Bình hiện tại.
Nếu sai, khó sửa đổi trong tương lai
Ngày 15-3-2019, UBND tỉnh Lâm Đồng công bố "Quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị - tỉ lệ 1/500 khu vực trung tâm Hòa Bình, TP Đà Lạt".
Đây là đồ án tác động mạnh đến khu trung tâm Hòa Bình, trong đó gây xôn xao dư luận nhất là sự mất đi hoặc biến đổi bản chất của 2 công trình: rạp Hòa Bình và dinh Tỉnh trưởng.
Đáng nói, thế chỗ 2 công trình đã gắn với ký ức của người dân Đà Lạt là những công trình cao tầng, được xác định ban đầu là trung tâm thương mại, khách sạn, giải trí.
Theo quy hoạch nêu trên, chỉ trong khoảng 4ha quanh chợ Đà Lạt đã có 4 công trình cao tầng và hàng trăm căn nhà dưới 6 tầng.
Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn nhận định nếu tiếp tục triển khai quy hoạch không gian trung tâm Đà Lạt theo hướng như hiện nay, người dân sẽ mất di sản phố Việt, mất không gian xanh, mất không gian công cộng (không gian công biến thành không gian tư), mất cơ hội được chỉnh trang khu Hòa Bình - khu đồi Dinh thành một khu phố đi bộ nổi tiếng...
Ông Sơn nhấn mạnh: "Quyết định sai lúc này sẽ gây những tác hại khó sửa đổi trong tương lai của Đà Lạt!".
Cục Di sản văn hóa: Lâm Đồng nên xem xét phương án bảo tồn dinh Tỉnh trưởng phù hợp hơn TTO - Theo phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa Trần Đình Thành, nếu dinh Tỉnh trưởng có giá trị kiến trúc như các ý kiến phản ánh thì UBND tỉnh Lâm Đồng cũng nên xem xét trong các phương án bảo tồn, khai thác công trình này cho phù hợp hơn.