Gần đây, đặc biệt khi ngày càng nhiều nước quyết định mở cửa sống chung với dịch, truyền thông quốc tế (chẳng hạn đài CNN, báo New York Times, báo Wall Street Journal, hãng tin Bloomberg News (Mỹ); báo Guardian (Anh); báo South China Morning Post (Hong Kong)…) có nhiều bài viết “soi” việc Trung Quốc (TQ) kiên trì với chiến lược “zero COVID”.

Trung Quốc một mình một đường

Trong bài viết ngày 1-11, CNN đề cập đến thực tế TQ vẫn kiên trì với chiến lược “zero COVID” dù các láng giềng châu Á - Thái Bình Dương (Úc, Hàn Quốc, Nhật, các nước Đông Nam Á…) lần lượt mở cửa.

Lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 ở tỉnh Cam Túc (Trung Quốc) ngày 29-10.
Ảnh: CNN

Theo CNN, khắp châu Á - Thái Bình Dương, các “pháo đài” cuối cùng của “zero COVID” đang nới lỏng các hạn chế và mở cửa biên giới. New Zealand và Úc, những nước cũng từng thực hiện chiến lược “zero COVID”. New Zealand chính thức từ bỏ chiến lược “zero COVID” trong tháng này. Tại Úc, nước từng áp dụng hình thức phong tỏa trong thời gian dài, hai bang thuộc hàng lớn nhất nước là New South Wales và Victoria (70% dân số trưởng thành được tiêm đủ liều vaccine) đã từ bỏ chiến lược “zero COVID”, bắt đầu sống chung với virus. Úc từ đầu tuần này bắt đầu mở cửa một phần biên giới với du khách được tiêm đủ liều vaccine.

Từ đầu tuần này, Hàn Quốc (73% dân số được tiêm đủ liều vaccine) đã bắt đầu thực hiện chủ trương sống chung với virus dù vẫn ghi nhận hàng ngàn ca nhiễm mỗi tuần. Toàn bộ học sinh sẽ đến trường từ ngày 22-11 tới. Hàn Quốc là một trong những nước xuất hiện dịch sớm, sau khi dịch COVID-19 bùng phát ở TQ cuối năm 2019.

Theo Thủ tướng Kim Boo-kyum, đây không phải là điểm kết thúc của cuộc chiến chống COVID-19, mà là “sự khởi đầu mới”. Bộ Y tế Hàn Quốc cũng cảnh báo rằng tới đây số ca nhiễm khả năng sẽ tăng thêm một khi mở cửa.

Nhật dù vẫn ghi nhận hàng trăm ca nhiễm mỗi ngày cũng đã dỡ giới nghiêm cho nhà hàng, quán bar ở Tokyo từ cuối tháng.

Trong khi Nhật, Hàn Quốc vẫn duy trì các biện pháp kiểm soát biên giới, trong đó có cách ly khách quốc tế, từ đầu tuần này Thái Lan (42% dân số được tiêm đủ hai mũi vaccine tính đến ngày 28-10) mở rộng danh sách các nước mà du khách đến không phải cách ly - miễn được tiêm đủ liều vaccine và có kết quả xét nghiệm âm tính - lên 63.

Trong khi đó, dù tỉ lệ tiêm chủng đã hơn 75% dân số, TQ vẫn không từ bỏ chiến lược “zero COVID”. Hiện TQ chủ yếu vẫn đóng cửa biên giới. Việc đi lại bằng đường hàng không bị hạn chế nghiêm ngặt, du học sinh và du khách vẫn chưa được vào. Công dân TQ và một bộ phận khách quốc tế có thể được phép nhập cảnh nhưng phải chịu cách ly ít nhất hai tuần. Các địa phương phải áp dụng biện pháp phong tỏa ngay lập tức một khi phát hiện có ổ dịch.

Trong hơn 10 ngày (từ ngày 17-10, khi xuất hiện đợt dịch mới đến ngày 28-10), ở TQ đã có ba TP phía bắc và một số khu vực ở thủ đô Bắc Kinh bị phong tỏa. Mới nhất là TP Cáp Nhĩ Tân (tỉnh Hắc Long Giang) bị phong tỏa ngày 28-10, sau khi phát hiện chỉ một ca nhiễm. TP Lan Châu (tỉnh Cam Túc) bị phong tỏa từ ngày 26-10, khi mới phát hiện cũng chỉ một ca nhiễm. Trước đó, huyện Ngạch Tễ Nạp Kỳ (khu Nội Mông) cũng bị phong tỏa khi mới phát hiện bảy ca nhiễm. Một số TP ở tỉnh Hắc Long Giang tuyên bố trạng thái “tiền chiến tranh” trong cảnh giác và giám sát dịch.

Họp báo cuối tuần rồi, người phát ngôn Ủy ban Y tế quốc gia TQ Mi Feng vẫn khẳng định không thể nới lỏng các biện pháp kiểm soát hiện tại, mọi địa phương phải kiên quyết tuân thủ chính sách ngăn chặn nguồn lây từ bên ngoài (nhập cảnh) lẫn bên trong (bùng dịch).

Tại sao truyền thông “soi” “zero COVID” của TQ?

Lý giải việc truyền thông tập trung “soi” chiến lược “zero COVID” của TQ, có ý kiến cho rằng nguyên nhân chính là lý do kinh tế, mà cụ thể là để khôi phục chuỗi cung ứng toàn cầu càng sớm càng tốt. Không thể phủ nhận vai trò TQ là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, là công xưởng lớn nhất thế giới, là trung tâm của các mắt xích quan trọng nhất của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trao đổi với báo Wall Street Journal, chuyên gia Alicia García-Herrero, nhà kinh tế trưởng phụ trách khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Ngân hàng Natixis (Pháp), cho rằng việc TQ tiếp tục theo đuổi chiến lược “zero COVID” không có lợi cho hoạt động của chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đang bị rối loạn sau dịch.

New York Times dẫn ý kiến nhiều chuyên gia - cả ở TQ lẫn nước ngoài - cho rằng cách tiếp cận này không bền vững và sẽ chỉ khiến TQ ngày càng bị cô lập hơn cả về ngoại giao và kinh tế.

TQ sẽ không thể không thừa nhận khoản tốn kém khổng lồ khi theo đuổi chiến lược “zero COVID”. Tăng trưởng kinh tế chậm lại, du lịch gần như đóng băng. TQ cũng có thể phải chịu hệ lụy về ngoại giao. Chủ tịch Tập Cận Bình đã không rời TQ hay đón tiếp quan chức các nước đến thăm trong 21 tháng qua. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ trích nặng việc ông Tập không dự Hội nghị khí hậu COP26 ở Scotland.

Tuy nhiên, có vẻ TQ sẽ còn duy trì chiến lược này. Một số quan chức y tế TQ có đề xuất nên nới lỏng tạm thời hoặc nới lỏng một phần khi tỉ lệ tiêm chủng cả nước đạt 85%. Tuy nhiên, đánh giá chung của nhiều nhà phân tích là phần lớn các hạn chế khó có thể được giảm bớt trong vòng 12 tháng tới.•