Là một trong 3 bộ trưởng giải trình trước Quốc hội cuối phiên thảo luận chiều 9/11, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã làm rõ một số vấn đề nóng liên quan đến ngành tài chính được đại biểu quan tâm.

Bộ trưởng cho biết, đối với vấn đề thu chi ngân sách năm 2021, nhiệm vụ này đã hoàn thành, thu ngân sách đã vượt chỉ tiêu đề ra, và chi ngân sách đảm bảo bám sát dự toán, bội chi ngân sách cũng đảm bảo quy định 4% của Quốc hội.

Đặc biệt, Chính phủ đã ban hành một loạt chính sách tài khóa để hỗ trợ cho các doanh nghiệp và người dân cũng như phòng chống dịch với tổng mức hỗ trợ khoảng 200.000 tỷ đồng.

Nếu tính theo GDP cũ, nợ công giai đoạn 2021-2025 là 53,1%

Giải trình về ý kiến cho rằng dư địa nợ công còn lớn, cần tăng bội chi ngân sách, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định dư địa không còn nhiều bởi trong giai đoạn 2016-2020, tổng vay của Chính phủ là 1.852.000 tỷ đồng, giai đoạn 2021-2025 dự kiến vay 3.068.000 tỷ, gấp 1,7 lần so với giai đoạn trước.

Thứ nữa là nợ công của năm 2025 gấp 1,6 lần năm 2020, có nghĩa là nợ công đến năm 2025 theo đánh giá khoảng 45,6% GDP mới nhưng là theo GDP mới, còn nếu tính theo GDP cũ là nằm ở 57,9%, vượt ngưỡng 55%. Nợ Chính phủ giai đoạn 2021-2025 là 41,8% nhưng nếu đánh giá theo GDP cũ thì là 53,1%, cũng vượt ngưỡng 45%.

Tuy nhiên, ông cho biết Bộ Tài chính rất ủng hộ các gói kích cầu để đảm bảo kinh tế phát triển và sau đó mới quay trở lại tăng thu ngân sách và tăng bội chi trong năm nay, sang năm rồi giảm dần bội chi trong các năm sau. Như vậy, trong các giai đoạn vẫn đảm bảo được.

“Chúng tôi đang tham mưu cho Chính phủ gói kích cầu bằng hỗ trợ lãi suất, mỗi năm khoảng 20.000 tỷ đồng trong 2 năm. Như vậy, nếu hỗ trợ 4%/năm thì chúng ta có 1 triệu tỷ đồng đưa vào nền kinh tế và sau đó thúc đẩy tạo việc làm, sản lượng và giảm bội chi ngân sách cho thời kỳ sau”, Bộ trưởng nói.

Với ý kiến, thu ngân sách năm 2022 chỉ 3,4% và tỷ lệ huy động chỉ 15,1%, thấp hơn so với kế hoạch, Bộ trưởng Tài chính giải trình rằng có những giai đoạn đột xuất, bất thường, các cơ chế chính sách thay đổi thì tốc độ thu ngân sách không tỷ lệ thuận với tốc độ tăng trưởng GDP.

Ông lấy ví dụ, thực tế giai đoạn 2011-2012 tăng trưởng kinh tế là 5,25% nhưng thu ngân sách chỉ đạt 2,2% hay năm 2020 GDP tăng 2,91% nhưng thu nội địa chỉ đạt 1,6%, trong đó khu vực doanh nghiệp giảm 2% so với cùng kỳ.

Trong năm 2021 dù khó khăn nhưng Bộ trưởng cho biết, ngân sách đã thu tăng lên 7.200 tỷ đồng từ phát sinh của năm 2020 trở về trước, như truy thu thuế nhà thầu của Formosa được 2.257 tỷ đồng, xử lý thu chênh lệch giá khí trong bao tiêu sản phẩm 2.457 tỷ, thu ngân sách đối với các khoản khác là 2.500 tỷ. Đặc biệt phát sinh đột biến là 2.997 tỷ tiền thuê đất của Đại sứ quán Mỹ.

Ngoài ra, một số còn một số khoản thu quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp tăng lên 22.800 tỷ đồng từ chứng khoán, bất động sản, khối tài chính - ngân hàng, hoạt động sáp nhập, chuyển nhượng vốn,... Thu dầu thô cũng tăng lên 12.000 tỷ, thu xuất nhập khẩu tăng 10.500 tỷ đồng...

Rút kinh nghiệm từ gói hỗ trợ lãi suất 1 tỷ USD năm 2009

Về đề xuất tăng tỷ lệ điều tiết của TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bộ trưởng Tài chính cho biết, với TP.HCM giai đoạn 2017-2021 tỷ lệ điều tiết là 18%, tổng chi ngân sách là 60.369 tỷ đồng, tức là bình quân 7,1 triệu đồng/người; đến năm 2021 tổng chi là 69.092 tỷ đồng, bình quân 7,4 triệu đồng/người; năm 2022, dự kiến là 84.121 tỷ đồng, bình quân 8,8 triệu đồng/người. Như vậy, chênh lệch cao hơn năm 2021 là 15.029 tỷ đồng. Và mức tăng thu là tăng được 21.675 tỷ.

"Điều quan trọng không phải là tỷ lệ điều tiết mà là mức chi năm sau không thấp hơn năm trước", Bộ trưởng nói.

Còn với đồng Nai, Bộ trưởng Tài chính cho biết, chi ngân sách năm 2017 là 17.426 tỷ đồng, tức là tỷ lệ điều tiết là 47%; đến năm 2021 là 19.721,6 tỷ, bình quân 6,1 triệu/người; năm 2022 dự kiến là 21.257,3 tỷ đồng, bình quân 6,5 triệu/người, chênh lệch cao hơn là 1.535,7 tỷ. Đồng Nai có tiềm năng phát triển quỹ đất do hạ tầng tăng lên. Trong tỷ lệ điều tiết không tính tiền xổ số và tiền đất.

Tại Đồng Nai, sân bay Long Thành cũng đang được xây dựng với tổng vốn đầu tư 109.000 tỷ đồng và một số hạ tầng do ngân sách trung ương đầu tư đã được quyết trong gói đầu tư công là 11.200 tỷ đồng.

"Rất mong các tỉnh, thành phố giàu hết sức thông cảm bởi đang còn 47 tỉnh nghèo nữa. Hiện nay có những tỉnh nghèo mà đoàn đại biểu Quốc hội vẫn chưa có xe ô tô, lãnh đạo tỉnh vẫn đi xe 20 năm, cơ sở hạ tầng còn kém, chưa có điện, nhiều nơi chưa có trường, trạm", Bộ trưởng nói.

Về ưu đãi đối với khu khu công nghiệp sinh thái, Bộ trưởng cho biết đã có cơ chế. Đối với khu kinh tế, hiện nay, chúng ta có 18 khu kinh tế và 377 khu công nghiệp, tổng cộng là 395 đã có chính sách ưu đãi như ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm, miễn 4 năm, giảm 5% của 9 năm tiếp theo…

Với đề nghị tăng dự toán thu từ dầu thô, Bộ trưởng khẳng định không tăng được do sản lượng thực tế hàng năm giai đoạn 2016-2020 giảm bình quân 1,45 triệu tấn/năm, tương đương 11%. Sản lượng khai thác các mỏ hiện tại cũng suy giảm do giếng dầu cạn và rủi ro kỹ thuật, địa chất cao.

Về ý kiến cần tăng chủ động của ngân sách trung ương, ông Phớc cho biết hiện nay Bộ Chính trị đã giao Chính phủ xây dựng đề án phân cấp quản lý ngân sách, tăng tính chủ động của ngân sách trung ương và tính chủ động của ngân sách địa phương. Đồng thời, sẽ sửa Luật Ngân sách trong thời gian tới.

Với vấn đề hỗ trợ lãi suất năm 2009 giá trị 1 tỷ USD dẫn đến nợ xấu, người đứng đầu ngành tài chính cho biết, thời gian đó hỗ trợ trên một diện rộng và dàn trải, lại hỗ trợ cả các doanh nghiệp có nợ xấu, hệ thống ngân hàng lúc đó cũng có nợ xấu cao...

Rút kinh nghiệm từ gói hỗ trợ trên, hiện nay Bộ sẽ hạn chế đối tượng hỗ trợ cho vay, tập trung vào các đối tượng có khả năng đầu tư tăng thêm giá trị cho nền kinh tế, đặc biệt các đối tượng vay không có nợ xấu và đảm bảo đúng điều kiện vay, thủ tục đơn giản, quyết toán dễ dàng.

Hoàng Hà