Năm 2018, Lê Thanh – Founder kiêm CEO startup Veritas đã mang mô hình đóng giày Tây ứng dụng công nghệ tên ShoeX, lên gọi vốn trên chương trình Shark Tank. Anh muốn kêu gọi 4 tỷ đồng cho 20% cổ phần công ty. Kết quả: Shark Linh và Shark Hưng cam kết đầu tư 4 tỷ đồng cho 36% cổ phần.

Sau khi rời chương trình, từ những nhận xét và lời khuyên của các Shark, Lê Thanh đã chuyển đổi mô hình, từ tập trung sản xuất giày Tây sang sản xuất giày sneaker làm từ bã cà phê. Vào tháng 8/2019, ShoeX chính thức ra sản phẩm mới với sự có mặt của Shark Hưng và Linh.

Tuy nhiên, ‘niềm vui ngắn chẳng tày gang’, đầu năm 2020, Covid-19 bắt đầu xuất hiện và nhanh chóng bùng nổ trên khắp thế giới. Vì thuộc ngành hàng không thiết yếu, chẳng có gì ngạc nhiên khi ShoeX thật sự lao đao. Để tiếp tục sống sót, Lê Thanh cùng các cộng sự của mình buộc phải dừng lại mảng sản xuất cốt lõi để làm ra những sản phẩm khác mà thị trường đang cần hơn.

Theo thời gian, khẩu trang cà phê và bình oxy mini đã ra đời, nhằm phục vụ nhu cầu của thị trường trong vài ngoài nước ở thời Covid-19. Với khẩu trang cà phê, Veritas dã dấn sâu hơn chút vào mảng sản xuất từ phụ phẩm bã cà phê, còn trong quá trình nghiên cứu và sản xuất bình oxy mini AirX, họ đã có thêm một đối tác lớn mạnh là trường Đại học Bách Khoa TP.HCM.

Sản phẩm mới nhất và vừa ra mắt của Veritas, chính là nhựa sinh học cà phê hợp tác cùng trường Đại học Bách Khoa TP.HCM. Theo đó, họ là doanh nghiệp đầu tiên tại Việt Nam nghiên cứu và sản xuất thành công nhựa sinh học từ bã cà phê.

Bã cà phê để sản xuất nhựa sinh học hiện được lấy từ chuỗi Starbucks và các chuỗi khác ở TP.HCM

Theo anh Lê Thanh, để làm nguyên liệu, bã cà phê từ các quán cà phê địa phương ở Việt Nam được thu gom, sấy khô và trộn với các nguyên liệu tái chế như tinh bột, cellulose, gỗ, nhựa tự nhiên, sáp và dầu. Khi đó, hỗn hợp cà phê thu được có nguồn gốc sinh học, có thể tái chế, nhẹ, có mùi cà phê và trông giống như gỗ sẫm màu.

"Do vật liệu mới bao gồm thành phần có nguồn gốc thiên nhiên nên tính cạnh tranh cao hơn so với nhựa truyền thống.

Với giá thành tương đương nhựa gốc dầu khi sản xuất quy mô lớn, kèm đặc tính bảo vệ môi trường, hạt nhựa sinh học cà phê được kỳ vọng sẽ giúp ngành nhựa Việt Nam có sức cạnh tranh tốt hơn trên thị trường toàn cầu, đồng thời giúp Việt Nam giảm đi sự phụ thuộc vào nguyên liệu hóa thạch", anh Lê Thanh chia sẻ.

Theo nghiên cứu hiện tại, Việt Nam là nơi tốt và lý tưởng nhất để Veritas sản xuất loại hạt nhựa sinh học cà phê đầu tiên trên thế giới này.

"Khi chúng tôi quyết định thiết kế một vật liệu mới vào năm 2020, chúng tôi đã sớm biết rằng: chúng tôi muốn có một giải pháp sử dụng vật liệu địa phương và chi phí hợp lý, với điểm cộng là có thể phân hủy sinh học bảo vệ hành tinh xanh của chúng ta.

Hiện tại, nguồn thu gom của Veritas chính là tận dụng nguyên liệu bã cà phê của thương hiệu Starbucks và các chuỗi cà phê ở Sài Gòn", Lê Thanh nhấn mạnh.

Đại diện nhóm nghiên cứu, một cựu sinh viên ĐH Bách Khoa TP.HCM cũng cho biết: tại Việt Nam và trên thế giới, hiện có hàng tỷ loại nhựa dùng một lần không chỉ gây ô nhiễm vỉa hè, mà còn có khả năng xâm nhập vào nguồn nước. "Tình trạng này thật sự cấp bách và cần có một phương án thân thiện với môi trường để tránh tác động lớn đến môi trường của chúng ta.

Vật liệu đã được hoàn thiện trong phòng thí nghiệm, việc chuyển sang sản xuất và mở rộng quy mô tối ưu chi phí đã sẵn sàng từ tháng 6 năm nay", đại diện này khẳng định.

Đại diện này cũng trích dẫn một nguyên cứu khoa học cho thấy: cuộc cách mạng về vật liệu nhựa sinh học phân hủy cà phê không chỉ được kỳ vọng sẽ giúp hạn chế nhựa sử dụng một lần mà còn hạn chế việc xử lý bã cà phê không đúng cách dẫn đến giải phóng khí mê-tan - chất gây hiệu ứng nhà kính cao gấp 28 lần so với carbon dioxide.

Đứng trước hành trình đầy thử thách sau thời gian nghiên cứu kéo dài, Veritas cũng đã lên kế hoạch cho mục tiêu kinh doanh hàng loạt, với kì vọng tạo thói quen sử dụng các sản phẩm từ nhựa cà phê như khẩu trang, ly, bút viết, chén ăn… cho các thương hiệu doanh nghiệp cũng như đa số người dân đô thị Việt Nam.

Trước khi vật liệu nhựa sinh học cà phê được giới thiệu, Veritas đã đạt được thành công đáng kể khi bán hàng trăm nghìn chiếc AirXCoffee - khẩu trang cà phê đầu tiên thế giới từ Việt Nam và đã xuất khẩu ra hơn 50 quốc gia khác. Với thành tựu này, họ đã một quãng đường rất xa trong việc sử dụng rác thải - bã cà phê.

Triển vọng thị trường

Thời gian gần đây, ngành nhựa Việt Nam là một trong các ngành có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ (đạt 17,5% giai đoạn 2011-2020, chỉ sau ngành viễn thông và dệt may).

Với quan điểm phát triển đạt hiệu quả cao và bền vững, một số các công ty đã đầu tư nghiên cứu và sản xuất vật liệu thay thế như nhựa phân huỷ sinh học (NPHSH) để ứng dụng vào những sản phẩm quen thuộc hàng ngày như túi nilon, găng tay, dao, nĩa, ống hút, màng nông nghiệp, ly tách … trong nước lẫn xuất khẩu.

Dù hiện nay, tỷ trọng NPHSH so với tổng lượng nhựa sử dụng ở Việt Nam vẫn còn thấp, thế nhưng trong thời gian gần, tiềm năng của vật liệu này sẽ vô cùng khổng lồ, bởi đáp ứng nhu cầu "cấm plastic" trên thế giới.

Đây không phải là trào lưu nhất thời mà các yêu cầu ‘cấm nhựa’ đã được đưa vào chính sách tại một số quốc gia, đơn cử như Chính phủ Úc đã cấm sử dụng túi nhựa vào năm 2011, Vancouver cũng trở thành thành phố lớn đầu tiên ở Canada cấm ống hút nhựa. Trong khi, Liên minh Châu Âu đã thông qua lệnh cấm đối với một số loại nhựa sử dụng một lần, có hiệu lực từ tháng 7/2021.

Trong nhiều loại nguyên liệu dùng để sản xuất nhựa sinh học như gạo, khoai, bã mía… thì cà phê cũng là một lựa chọn nổi bật của các doanh nghiệp nội, bởi ưu thế của Việt Nam là nguồn cà phê dồi dào, đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu. Ưu thế này giúp việc tổng hợp hạt nhựa sinh học cà phê rẻ hơn so với các quốc gia khác và tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn về sản xuất loại vật liệu thân thiện, nhằm cung cấp thị trường trong và ngoài nước.

Nếu như trên thế giới đã có Kaffee Form (Đức), Huskee (Úc) ra mắt những sản phẩm gia dụng làm từ cà phê thì hiện nay, công ty Veritas Việt Nam cũng đã tiên phong đưa vào ứng dụng loại NSHPH cà phê như một đóng góp đầy ý nghĩa vào lộ trình kết thúc kỉ nguyên nhựa có nguồn gốc từ dầu mỏ.

Ngoài ra, từ thực tế nhiều đơn vị sản xuất tại Việt Nam đang dần hao hụt đơn hàng đi Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản… do lệnh cấm nhựa, thì hạt nhựa sinh học cà phê này sẽ trở thành lựa chọn thay thế khả thi. Khi sản xuất ở quy mô đủ lớn, giá thành hạt nhựa sinh học cà phê thậm chí sẽ cạnh tranh được với nhựa nguyên sinh.

Hiện tại, sản phẩm từ hạt nhựa sinh học cà phê coffee bio-composite tại Việt Nam cũng đã được xuất khẩu sang Mỹ, Canada, Đức, Nhật theo tiêu chuẩn "cấm plastic" của mỗi quốc gia. Cụ thể ở Pháp và một số nước châu Âu, các sản phẩm dùng một lần làm từ nhựa cần đạt tối thiểu 50% thành phần sinh học.

Cuối cùng, nguyên liệu đầy sáng tạo và thân thiện này cũng tập trung vào mục tiêu phục vụ các nhà máy nhựa, giúp họ tạo ra sản phẩm thay thế khi có lệnh cấm nhựa chính thức.

Quỳnh Như