Quy định mới về kiểm tra thực phẩm nhập khẩu vào châu Âu

Từ ngày 23/11, nhiều loại nông sản của Việt Nam khi vào châu Âu sẽ bị tăng tần suất kiểm tra từ 10 - 50%. Đây là quy định vừa được Ủy ban châu Âu ban hành liên quan tới kiểm soát thực phẩm nhập khẩu. Rau gia vị, đậu bắp, hạt tiêu và thanh long.... là những loại nông sản chịu ảnh hưởng đầu tiên.

Trong lúc Việt Nam đang phải vượt qua rất nhiều khó khăn mới có thể sản xuất trong dịch bệnh, mất nhiều công sức mới có được những ưu đãi vào thị trường khó tính nhất thế giới này, việc không vượt qua được những tiêu chuẩn cuối cùng về an toàn thực phẩm, hàng bị trả về, nguy cơ công sức đổ sông đổ bể đã ngay trước mắt.

Từ ngày 23/11, nhiều loại nông sản của Việt Nam khi vào châu Âu sẽ bị tăng tần suất kiểm tra từ 10 - 50%. (Ảnh minh họa - Ảnh: TTXVN)

Tần suất kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật đối với rau mùi ta, rau mùi tây, húng quế, bạc hà, đậu bắp và hạt tiêu tươi nhập khẩu từ Việt Nam là 50%. Có thể hiểu, cứ 2 lô hàng, sẽ có 1 lô bị dỡ ra xét nghiệm dư lượng thuốc trừ sâu. Với thanh long từ Việt Nam, tần suất thấp hơn, 10%.

"EU đưa ra quy định đối với những hàng lần đầu tiên xâm nhập thị trường EU sẽ được kiểm soát với một tần suất nhất định. Nếu hàng đó đáp ứng được những tần suất đó thì sẽ không bị kiểm soát những lần tiếp theo. Trường hợp thứ hai là những hàng hóa đã vào thị trường EU, tuy nhiên bị vướng vào kiểm dịch, các phát hiện về an toàn thực phẩm thì sẽ bị nâng dần tỷ trọng kiểm soát ở cảng", ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Liên minh châu Âu và Vương quốc Bỉ, cho biết.

Tất cả các loại rau, quả có trong danh sách tần suất kiểm tra cao đều là đồ tươi sống, dễ thối hỏng, phải giữ mát liên tục.

"Hàng tươi sống bao giờ cũng đi liền với ngon, sạch, tươi. Nếu hàng của anh bị lưu cảng một vài ngày, chưa kể kết quả kiểm tra như thế nào, nó cũng đã ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Chưa kể chi phí phải lưu bãi, phải lưu kho lạnh thì chi phí tương đối lớn", ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Liên minh châu Âu và Vương quốc Bỉ, cho biết thêm.

Danh sách của Ủy ban châu Âu được xem xét lại sau mỗi 6 tháng. Đây không phải lần đầu tiên rau, quả Việt Nam có trong danh sách bắt buộc phải kiểm tra với tần suất cao. So với danh sách Ủy ban châu Âu ban hành cách đây 2 năm, tình hình vẫn y nguyên, vẫn những nông sản đó, tần suất phải dỡ hàng ra kiểm tra vẫn cao như vậy, không cải thiện thêm.

"Nếu tần suất này cứ tái đi tái lại và có nâng cái tần suất kiểm tra lên thì nhà nhập khẩu cảm thấy rất là rủi ro khi nhập khẩu các loại rau, củ, quả tươi từ Việt Nam và họ hoàn toàn có thể là chuyển nguồn cung sang nhập khẩu các nước khác. Thực sự, 10%, 20% cũng đã là cao và nhà nhập khẩu cũng đã thấy khó. Họ có thể tìm nguồn cung khác, nhập khẩu từ những nước khác không có kiểm tra mức tần suất cao thế này, vì không phải chỉ mỗi Việt Nam cung cấp được rau củ quả", bà Võ Thị Ngọc Diệp, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hà Lan, nhận định.

Thị trường châu Âu áp đặt những quy định ngặt nghèo nhất thế giới về dư lượng hóa chất trong thực phẩm. Nếu nông sản còn bị liệt kê trong danh sách phải tăng tần suất kiểm tra tại cửa khẩu, tất cả các doanh nghiệp nhập khẩu mặt hàng đó từ Việt Nam phải chịu mất thêm thời gian thông quan, cho tới khi tình hình được cải thiện và mặt hàng đó không còn trong danh sách đen.

Những cảnh báo về nông sản, thủy sản nhập vào châu Âu

Việc một bộ phận doanh nghiệp, người sản xuất chưa chú trọng đúng mức đến việc tuân thủ quy định nhập khẩu nên thường vướng phải các cảnh báo vi phạm các tiêu chuẩn an toàn chất lượng và yêu cầu kiểm dịch từ các thị trường, thậm chí bị trả lại hàng hóa làm ảnh hưởng uy tín nông sản xuất khẩu của Việt Nam.

Một số nước thành viên EU đã lên tiếng cảnh báo về nông sản, thủy sản xuất khẩu vào khối này có dư lượng hóa chất vượt quá mức quy định, trong đó Việt Nam có một số cảnh báo như sau:

- Giữa tháng 10, Vinamex Group đã chủ động đăng thông báo Thu hồi 1 lô gạo thơm giống ST25 hiệu Nữ hoàng tại Bỉ. Kết quả kiểm tra cho thấy lô hàng có mức dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt quá mức cho phép, yêu cầu khách hàng không tiêu thụ lô sản phẩm này và chuyển về kho để được hoàn tiền;

- Cũng trong tháng 10, Việt Nam liên tiếp nhận được các cảnh báo từ Cơ quan Y tế Hà Lan, Italy và Tây Ban Nha về việc phát hiện các hóa chất cấm trong mướp đắng, hải sản, động vật giáp xác;

- Gần đây nhất, Cơ quan Y tế Na Uy và Pháp phát hiện các chất không cho phép trong lô hàng đùi ếch đông lạnh và bưởi nhập khẩu từ Việt Nam.

Chất lượng - tiền đề giữ thị trường

Liên minh châu Âu (EU) cũng vừa đề xuất cấm nhập khẩu gỗ và một số nông sản từ các khu vực bị phá rừng nhằm thúc đẩy bảo vệ rừng trên toàn thế giới. Cụ thể, Dự luật yêu cầu các doanh nghiệp phải chứng minh được, quy trình sản xuất đậu tương, thịt bò, dầu cọ, ca cao, cà phê và các sản phẩm gỗ của mình không phải là kết quả của việc chặt phá cây rừng, kể cả là việc phá rừng là vì mục đích để có thêm đất đai canh tác...

Động thái này cho thấy cần phải lưu ý và cập nhật liên tục thông tin, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, tránh ảnh hưởng xuất khẩu sang thị trường EU. Đồng thời cho thấy, cái tâm trong sản xuất kinh doanh, giữ chữ tín, giữ chất lượng lên hàng đầu vẫn là chìa khóa để mở và giữ cánh cửa đưa nông sản Việt đến với châu Âu.

Con tôm của Việt Nam là một trong những mặt hàng đang tận dụng tốt EVFTA. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU trong tháng 10 năm nay tăng trưởng 42% so với cùng kỳ năm 2020. Tuy nhiên, do chi phí vận chuyển tăng đột biến nên hiện giá tôm của Việt Nam đang cao hơn Ecuado và Ấn Độ. Do vậy tư duy cạnh tranh về giá là chưa đủ, mà vẫn phải đi từ chất lượng.

Trong và sau đại dịch SARS-CoV-2, 3 biến đổi lớn đang tác động mạnh mẽ tới doanh nghiệp và nông dân Việt Nam là biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến đổi xu thế tiêu dùng. Trong đó, vấn đề vượt qua rào cản kỹ thuật để thâm nhập các thị trường là rất quan trọng. Nông sản Việt vẫn đang chưa theo kịp với xu hướng tiêu dùng xanh - một khái niệm đang rất thịnh hành trên thế giới, đặc biệt là ở châu Âu.

Để tiếp tục khẳng định vị thế, năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường EU, các doanh nghiệp cần tổ chức tốt hơn nữa sự liên kết, khả năng đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm của EU. (Ảnh minh họa - Ảnh: TTXVN)

"Chúng ta hay nói rằng chanh leo, thanh long, xoài của chúng tôi ngon. Tuy nhiên, vấn đề ngon hay không không nằm ở chỗ đó, mà tiêu dùng là trách nhiệm xã hội, tiêu dùng xanh, không ảnh hưởng tới môi trường, thậm chí là cân bằng carbon. Đó là tất cả xu thế tiêu dùng thế giới mà chúng ta chưa bao giờ đề cập", Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

"Để tiếp tục khẳng định vị thế, năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường EU, các doanh nghiệp phải tổ chức tốt hơn nữa sự liên kết, khả năng đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm của EU. Đó là vấn đề chiến lược, là vấn đề lâu dài", Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) Vũ Bá Phú nhận định.

Một vấn đề được đặt ra trong Hội nghị xúc tiến nông sản Việt Nam sang châu Âu mới đây là các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản của Việt Nam hiện vẫn còn chậm chân trong việc cập nhật danh sách các chất cấm trong nông sản nhập khẩu vào thị trường châu Âu. Nguyên nhân chủ yếu là chưa tận dụng tốt được đội ngũ đại sứ và tham tán thương mại, những người đang trực tiếp sống trong lòng châu Âu và có nguồn thông tin chính thống, kịp thời.

Rõ ràng từ khi COVID-19 tàn phá thế giới, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, nhiều quốc gia áp đặt thêm các rào cản kỹ thuật, đòi hỏi tiêu chuẩn chất khắc nghiệt hơn để bảo vệ chính hàng hóa của mình. Nếu nông sản Việt không chinh phục chất lượng và bắt kịp nhanh với xu thế tiêu dùng xanh thì dù có thêm nhiều hiệp định thương mại tự do được ký, chúng ta chưa chắc giữ được thị trường xuất khẩu.

Thực tế, đây không phải lần đầu tiên rau, quả Việt Nam có trong danh sách bắt buộc phải kiểm tra với tần suất cao. So với danh sách Ủy ban châu Âu ban hành cách đây 2 năm, tình hình vẫn y nguyên, vẫn những nông sản đó, tần suất phải dỡ hàng ra kiểm tra vẫn cao như thế, không cải thiện thêm. Vì sao nhiều lô hàng bị trả về, thiện hại cho doanh nghiệp là không hề nhỏ, nhưng sau đó doanh nghiệp vẫn vi phạm. Liệu doanh nghiệp cũng đang có cái khó không vượt qua được?

Những thắc mắc sẽ được giải đáp trong chương trình Vấn đề hôm nay phát sóng ngày 22/11 với sự tham gia của ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Mời quý vị theo dõi qua video trên!

Tăng cường kiểm soát vùng trồng, nông sản giữ vững thị trường xuất khẩu

VTV.vn - Không chỉ giám sát quá trình canh tác, việc lấy mẫu nông sản đi kiểm nghiệm trước khi xuất khẩu là điều bắt buộc.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!