Từ ngày 12-11-2018, Trần Thị Mỹ Hạnh, Văn Ngọc Sang, Trần Minh Đức bị khởi tố theo điểm d khoản 1 Điều 158 BLHS với hành vi xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác.

Cả hai lần TAND thị xã Tân Uyên đưa vụ án ra xét xử, HĐXX đều trả hồ sơ để làm rõ hành vi xâm phạm chỗ ở bất hợp pháp. Lần thứ ba là ngày 28-7-2020, trong quá trình nghiên cứu để chuẩn bị xét xử, thẩm phán đã trả hồ sơ với nhận định: Chưa đủ cơ sở buộc tội xâm phạm chỗ ở của người khác, chỉ có thể xử lý bằng các biện pháp khác theo khoản 2 Điều 8 BLHS.

Tuy nhiên, đến nay, sau 16 tháng tòa trả hồ sơ, vụ án vẫn chưa được giải quyết xong.

Tự vào nhà  người khác khi cửa đang mở  có  phạm tội?

Theo cáo trạng, cuối năm 2007, ông Đức làm hợp đồng mua bán giấy tay với bà Nguyễn Thị Tư hai mảnh đất ở thị xã Tân Uyên. Bà Tư nhận 250 triệu đồng, giao cho ông Đức hai sổ đỏ. Đồng thời, bà cam kết làm hợp đồng công chứng sang tên trong vòng một tháng và nhận số tiền còn lại.

Nhà bà Nguyễn Thị Tư, nơi xảy ra sự việc làm phiền 20 phút bị khởi tố tội
xâm phạm chỗ ở của người khác. Ảnh: VŨ HỘI

Tuy nhiên, bà Tư không thực hiện mà làm đơn cớ mất một sổ đỏ và xin cấp lại rồi mang sổ đỏ được cấp mới đi thế chấp vay tiền. Ngoài ra, với mảnh đất đã bán, bà Tư còn viết giấy tay bán cho nhiều người khác.

Ông Đức tố cáo bà Tư. Tuy nhiên, Công an thị xã Tân Uyên cho rằng giữa bà Tư và những người mua đất chỉ là các giao dịch dân sự.

Tháng 11-2018, ông Đức cùng bà Hạnh và ông Sang đến nhà bà Tư với mục đích giải quyết việc mua bán đất trước đó. Khi cả ba vào nhà bà Tư thì cửa cổng và cửa nhà đều đang mở.

Thấy nhóm ông Đức đến, bà Tư có mặt tại nhà nhưng ngay lập tức ra khỏi nhà và báo chính quyền đến sau 20 phút.

Theo cơ quan điều tra, hành vi của ba người này làm ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt, nghỉ ngơi, gây hoang mang, lo lắng cho bà Tư 20 phút. Ngoài ra, theo cáo trạng thì được yêu cầu rời khỏi nhà bà Tư từ 14 giờ 50 đến 17 giờ nhưng ba người vẫn ở lại, còn lớn tiếng thách thức.

TAND thị xã Tân Uyên nhiều lần yêu cầu điều tra bổ sung. Trong lần trả hồ sơ ngày 28-7-2020, thẩm phán được phân công giải quyết vụ án nhận định các bị cáo đến nhà bị hại là có lý do và vào nhà bằng lối vào như trên là không có hành vi xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của bà Tư. Do đó, chưa đủ cơ sở buộc tội họ, chỉ có thể xử lý bằng các biện pháp khác.

Chỉ đáng xử hành chính

TS Phan Anh Tuấn - Trưởng bộ môn Luật hình sự Khoa luật hình sự Trường ĐH Luật TP.HCM nhận định để xác định hành vi có phạm tội xâm phạm chỗ ở của người khác hay không thì cần làm rõ dấu hiệu định tội.

TS Tuấn phân tích: Trước hết, khoản 2 Điều 22 Hiến pháp 2013 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở. Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý”.

Đồng thời, điểm d khoản 1 Điều 158 BLHS quy định “xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác” là một trong những hành vi cấu thành tội xâm phạm chỗ ở của người khác. Hành vi xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác được hiểu là hành vi tự ý vào nơi ở của người khác khi chưa được sự đồng ý của họ.

Vụ án này, ba bị can vào nhà trong 20 phút để giải quyết việc tranh chấp thì chưa chứng minh được đây là hành vi xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác vì lúc này cổng đang mở, việc vào nhà chưa thể hiện được sự cố ý xâm nhập bất hợp pháp và chưa rõ ý chí không đồng ý cho vào nhà của bị hại.

Tuy nhiên, được yêu cầu rời khỏi nhà bị hại từ 14 giờ 50 đến 17 giờ nhưng các bị cáo vẫn ở lại thì đó là hành vi xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác và có dấu hiệu cấu thành tội phạm.

Tuy nhiên, căn cứ khoản 2 Điều 8 BLHS, nếu xác định hành vi phạm tội nguy hiểm không đáng kể thì không cần thiết phải xử lý hình sự mà có thể xử lý hành chính.

Vi phạm thời hạn tố tụng

Về trình tự tố tụng, ông Vũ Phi Long, nguyên Phó Chánh Tòa Hình sự TAND TP.HCM, nhận định vụ án được khởi tố từ tháng 11-2018, về tội ít nghiêm trọng nhưng đến nay đã là tháng 11-2021 mà cơ quan tố tụng vẫn chưa giải quyết xong. Việc giải quyết quá chậm trễ như vậy làm ảnh hưởng xấu đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bị can và bị hại.

Luật sư Nguyễn Hoàng Nam, Đoàn Luật sư TP.HCM, phân tích thêm: “Vụ án này, TAND thị xã Tân Uyên trả hồ sơ ngày 28-7-2020, VKS trả cho CQĐT ngày 30-10-2020. Thời hạn điều tra bổ sung không quá hai tháng tính từ ngày CQĐT nhận lại hồ sơ vụ án và yêu cầu điều tra bổ sung. Tuy nhiên, đến nay đã 16 tháng tính từ ngày tòa trả hồ sơ mà vụ án vẫn đang được CQĐT điều tra bổ sung là đã quá hạn rất xa so với thời hạn tối đa điều tra bổ sung mà luật cho phép.

Theo Điều 174 BLTTHS 2015, sửa đổi, bổ sung 2017 thì trường hợp vụ án do VKS trả lại để yêu cầu điều tra bổ sung thì thời hạn điều tra bổ sung không quá hai tháng. VKS được trả hồ sơ để điều tra bổ sung hai lần, tương đương bốn tháng, cộng một tháng tòa trả hồ sơ cho VKS thì thời hạn điều tra bổ sung là năm tháng, tính thêm thời gian chuyển giao hồ sơ cho CQĐT thì thời hạn điều tra bổ sung cũng không quá sáu tháng”.

Cùng quan điểm, TS-LS Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, cho biết các bị can có quyền đề nghị đình chỉ giải quyết vụ án vì hết thời hạn điều tra mà vẫn không tìm được chứng cứ buộc tội.

Trường hợp đưa vụ án ra xét xử nhưng kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa cho thấy không đủ căn cứ để buộc tội thì tòa cần tuyên bị cáo không phạm tội.