Sau khi giá cổ phiếu tăng trưởng không ngừng, giá trị thị trường của công ty xe điện do Elon Musk lập ra đã vượt mốc hơn 1.100 tỷ USD, giúp Tesla trở thành một trong những công ty có giá trị vốn hóa cao nhất thế giới. Chỉ riêng từ đầu năm đến nay, giá trị vốn hóa của hãng đã tăng thêm gần 457 tỷ USD, tương đương với giá trị vốn hóa của những công ty lâu đời như Procter & Gamble, ngân hàng JPMorgan, thậm chí gấp đôi McDonald’s.

Tuy nhiên, theo tờ Financial Times, tầm ảnh hưởng của Tesla vượt xa những con số ấn tượng kể trên. Điều đó là nhờ mạng lưới phức tạp gồm nhiều công cụ đầu tư độc lập, một loạt công ty sao chép mô hình kinh doanh của Tesla và thị trường chứng khoán phái sinh sôi động.

Đây là hiện tượng mà tất cả các nhà đầu tư – từ các quỹ đầu tư bị động, quỹ tương hỗ, quỹ phòng hộ cho đến các nhà đầu tư nhỏ lẻ - không có lựa chọn nào mà buộc phải tuân theo những lực đẩy mà Tesla tạo ra trên thị trường chứng khoán. 

Mặc dù cổ phiếu Tesla được nhiều nhà đầu tư cá nhân ưa chuộng, quy mô khổng lồ và khối lượng giao dịch quá lớn của các hợp đồng quyền chọn cổ phiếu Tesla là chưa từng có tiền lệ. Theo số liệu thống kê của Goldman Sachs, những tuần gần đây trung bình giá trị danh nghĩa của các hợp đồng quyền chọn trên cổ phiếu Tesla được giao dịch mỗi ngày lên tới 241 tỷ USD. Con số này cao gần gấp đôi so với mức 138 tỷ USD/ngày của Amazon – cổ phiếu được giao dịch nhiều thứ hai trên thị trường quyền chọn. Tổng cộng giá trị giao dịch hợp đồng quyền chọn của các cổ phiếu còn lại trong chỉ số S&P 500 chỉ đạt 112 tỷ USD.

Trong lịch sử thì quy mô của toàn thị trường sẽ lớn gấp 10-20 lần so với cổ phiếu được giao dịch quyền chọn nhiều nhất. Tuy nhiên gần đây đã có những ngày ghi nhận khối lượng giao dịch quyền chọn trên cổ phiếu Tesla cao gấp 5-6 lần so với toàn thị trường.

Điều này đồng nghĩa với giá cổ phiếu có xu hướng biến động rất mạnh vì trên thị trường phái sinh nhà đầu tư sẽ sử dụng tỷ lệ đòn bẩy cao.

"Khối lượng giao dịch hợp đồng quyền chọn cổ phiếu Tesla luôn luôn lớn, nhưng giờ thì đó là con số khổng lồ. Tesla gần như đại diện cho 1 thế hệ, đại diện cho sự đổi mới ở ngay thời điểm chứng khoán phái sinh cất cánh", Michael Golding – lãnh đạo của Optiver, 1 công ty hoạt động tích cực trên thị trường quyền chọn nhận định.

Giá trị của quyền chọn phụ thuộc vào diễn biến giá của tài sản cơ sở, nhưng vì cấu trúc phức tạp của các hợp đồng quyền chọn, các chuyên gia phân tích cho rằng nếu hoạt động giao dịch quyền chọn quá sôi động thì hoàn toàn có thể tác động trở lại giá cổ phiếu, thậm chí ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường.

Ai đặt cược chống lại Tesla?

Các nhà đầu tư nhỏ lẻ vẫn luôn là lực lượng quan trọng nhất tạo nên sự bùng nổ của cổ phiếu Tesla, tuy nhiên trong đó một bộ phận có nhiều nguồn lực để sử dụng đòn bẩy và đặt cược vào công ty của Musk nhiều hơn so với những người khác.

Gần đây tỷ phú Leo KoGuan tiết lộ tính đến thời điểm đầu tháng 11 ông sở hữu tổng cộng gần 7,2 triệu cổ phiếu Tesla sau khi liên tục mua vào các hợp đồng quyền chọn mua. Doanh nhân người Singapore trở thành cổ đông cá nhân lớn thứ ba của Tesla, chỉ đứng sau Musk và nhà đồng sáng lập Oracle Larry Ellison.

Sự nổi tiếng và mức độ biến động giá lớn khiến cổ phiếu Tesla được nhiều người lựa chọn để xây dựng một số sản phẩm đầu tư có cấu trúc phức tạp, ví dụ như "auto-callables". Đây là 1 loại hình tiết kiệm khá phổ biến với các nhà đầu tư châu Á, trong đó ngân hàng sẽ cam kết đem lại mức lãi suất cố định hấp dẫn bằng cách bán các hợp đồng quyền chọn.

Trước đây, phần lớn "auto-callables" là các hợp đồng quyền chọn có tài sản cơ sở là những chỉ số như S&P 500, Hang Seng hay Nikkei. Tuy nhiên gần đây Tesla đã nổi lên là 1 lựa chọn hấp dẫn. Cổ phiếu Tesla được đánh giá là an toàn vì là cổ phiếu lớn và dẫn đầu công nghệ mới, nhưng điều quan trọng hơn cả là mức độ biến động lớn và đang ngày càng sinh lợi cho những nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy.

Cổ phiếu Tesla là "con cưng" của một số quỹ đầu tư lớn như Ark Invest của Cathy Wood hay Baillie Gifford – những quỹ đã đặt cược rất nhiều vào đây. Tuy nhiên kể cả đối với những nhà đầu tư chỉ nắm giữ một số lượng khiêm tốn cổ phiếu Tesla thì Tesla vẫn ngày càng ảnh hưởng nhiều hơn đến hiệu suất của danh mục đầu tư sau khi cổ phiếu không ngừng tăng giá.

Cổ phiếu Tesla tăng giá không ngừng từ đầu năm đến nay.

Tháng 10 vừa qua, các quỹ tương hỗ Mỹ tập trung vào nhóm cổ phiếu tăng trưởng đã thua lỗ nặng nhất trong ít nhất 2 thập kỷ mà nguyên nhân chính là do cổ phiếu Tesla. Những quỹ đặt cược chống lại Tesla đã bị "trừng phạt" rất nặng.

Theo ước tính của S3 Partners, aau 1 thập kỷ qua, các quỹ đầu cơ bán khống cổ phiếu Tesla đã thua lỗ tổng cộng hơn 60 tỷ USD, trong đó riêng năm vừa qua là 11 tỷ USD.

Năm ngoái huyền thoại bán khống Michael Burry miêu tả diễn biến giá cổ phiếu Tesla là "nực cười" và cho biết mình đang bán khống cổ phiếu này. Tuy nhiên tháng trước ông nói rằng mình đã đóng vị thế. Không ngoa khi nói rằng Tesla đã phá hủy uy tín của nhiều quỹ đầu tư chủ động trong vài năm gần đây.

Bong bóng xe điện

Quant Insight nhận định cổ phiếu Tesla không bị ảnh hưởng bởi các xu hướng trên thị trường và nền kinh tế mà có nhiều điểm tương đồng với Bitcoin.

Ở thời điểm hiện tại, cổ phiếu này được hưởng lợi từ nhiều yếu tố: kỳ vọng lạm phát tăng và thị trường tín dụng bấp bênh, tuy nhiên những dòng tweet của Elon Musk có ảnh hưởng rất lớn.

Sự thành công của cổ phiếu Tesla cũng góp phần không nhỏ "thổi phồng" thứ mà các chuyên gia phân tích gọi là bong bóng xe điện. Các công ty bắt chước Tesla như Rivian và Lucid hiện đang được định giá lần lượt ở mức 110 tỷ USD và 90 tỷ USD bất chấp chúng chưa hề có lợi nhuận.

Tổng giá trị vốn hóa của một nhóm gồm các công ty xe điện và pin xe điện mà Financial Times theo dõi hiện đã gần chạm mốc 1.800 tỷ USD. Trong khi đó giá trị vốn hóa của 3 nhà sản xuất xe hơi lớn nhất thế giới gồm Toyota, Volkswagen và Hyundai hiện lần lượt là 254 tỷ USD, 135 tỷ USD và 42 tỷ USD.

Kể cả Nikola, startup xe tải điện vừa phải chi 125 triệu USD để giàn xếp các cáo buộc gian lận với Ủy ban chứng khoán Mỹ, vẫn được định giá 5,4 tỷ USD.

Nếu cổ phiếu Tesla tiếp tục tăng giá, những người vững niềm tin vào nó sẽ tiếp tục giàu lên nhanh chóng. Tuy nhiên nếu như giá cổ phiếu quay đầu lao dốc, đó sẽ là 1 thảm họa khiến toàn bộ thị trường chấn động.

Tham khảo Financial Times