Bộ GTVT cảnh báo nhưng vẫn “phớt lờ”

Dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi có tổng chiều dài 139,2 km, trong đó giai đoạn 1 gồm 65 km từ TP Đà Nẵng đến TP Tam Kỳ (Quảng Nam). Tháng 9-2018, giai đoạn 1 được đưa vào khai thác sử dụng nhưng đến tháng 10-2020, tức chỉ hai năm sau, đoạn đường đã bị hư hại khắp nơi với 380 điểm hỏng.

Vào cuộc xác minh, cơ quan điều tra Bộ Công an xác định chất lượng đoạn cao tốc được xây dựng không đúng như tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu thiết kế nên đã khởi tố những người liên quan. Kết luận giám định được cơ quan công an trưng cầu cho thấy rất nhiều đơn vị từ chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu thi công cho đến tư vấn, giám sát đều không tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng, tổ chức thi công, nghiệm thu hạng mục, nghiệm thu công trình.

Các bị cáo tại tòa. Ảnh: TTXVN

Quãng đường 65 km được đưa vào khai thác trong khi chiều dày lớp bê tông nhựa không đảm bảo, độ rỗng dư, hàm lượng nhựa, hệ số thấm không đạt yêu cầu; các lớp bê tông nhựa và đá dăm gia cố nhựa có hiện tượng bong tróc cốt liệu; cường độ chịu tải của mặt đường không đảm bảo quy định, nhiều vị trí đo trên tuyến có hệ số rất thấp.

Đáng nói, cả 7/7 gói thầu của giai đoạn 1 đều sử dụng nguồn đá không đạt chất lượng để làm vật liệu sản xuất lớp cấp phối đá dăm và bê tông nhựa các loại. Mặc dù Bộ GTVT từng có văn bản cảnh báo về vấn đề này nhưng các đơn vị đều “nhắm mắt bỏ qua”.

Chất lượng thi công các gói thầu đều không đạt, dù vậy chủ đầu tư cùng các đơn vị liên quan vẫn nghiệm thu, thanh toán số tiền hơn 800 tỉ đồng. Đây cũng là con số thiệt hại của vụ án.

Trong số 36 bị cáo, ông Nguyễn Mạnh Hùng (cựu phó tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC, phụ trách dự án) cùng đồng phạm phải chịu trách nhiệm với số tiền hơn 420 tỉ đồng; ông Lê Quang Hào (cựu phó tổng giám đốc VEC, phụ trách dự án) cùng đồng phạm chịu trách nhiệm với hơn 389 tỉ đồng; ông Hoàng Việt Hưng (cựu giám đốc Ban quản lý dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi) cùng đồng phạm chịu trách nhiệm đối với số tiền hơn 800 tỉ đồng…

“Tâm điểm” là kết luận giám định

Một trong những căn cứ để VKS truy tố đối với các bị cáo là kết luận giám định của Phân viện Khoa học công nghệ giao thông vận tải phía Nam (Bộ GTVT) về chất lượng tuyến cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi. Trong suốt một tuần xét xử vừa qua, phiên tòa “nóng” xung quanh màn hỏi - đáp của HĐXX, luật sư và các bị cáo đối với giám định viên.

Về phía những người bị buộc tội, phần lớn đều tỏ sự hồ nghi đối với tính khách quan, khoa học của kết luận giám định. Ông Lê Quang Hào, cựu phó tổng giám đốc VEC, nói “giật mình” khi xem kết luận giám định, cảm giác toàn bộ công trình đều bị hư hại nghiêm trọng. Theo lời bị cáo, từng có rất nhiều đơn vị tham gia công tác kiểm định đánh giá các hạng mục xây dựng của tuyến cao tốc đạt yêu cầu.

Tương tự, ông Hoàng Việt Hưng, cựu giám đốc Ban quản lý dự án, cho rằng kết luận giám định “có rất nhiều vấn đề”. Theo bị cáo, đặc thù công trình giao thông sẽ có một số chỗ do trình độ nhà thầu và thi công nên “không thể đảm bảo đường chỗ nào cũng như nhau được”.

Nhiều bị cáo từ các nhà thầu thậm chí còn “sửng sốt” khi kết luận giám định cao tốc cho thấy có tới 380 điểm hư hỏng nặng. Họ cho rằng quy kết này quá nặng vì dự án sử dụng đã lâu, trải qua quá trình biến đổi khí hậu, thời tiết miền Trung khắc nghiệt và lưu lượng xe quá nhiều, tải trọng lớn, việc hỏng hóc là khách quan, không tránh khỏi. Chưa hết, chất thi công còn có thể do “trình độ rải máy có vấn đề”.

Tham gia bào chữa cho các bị cáo, nhiều luật sư cũng đặt câu hỏi đối với giám định viên về quy trình thực hiện giám định. Có luật sư nghi vấn cả đoạn đường 20 km nhưng đơn vị giám định chỉ khoan 11 lỗ, hoặc cả tuyến cao tốc đồ sộ như vậy nhưng chỉ có hai giám định viên tham gia việc giám định… như vậy kết quả giám định có chính xác?

Ngược lại với những nghi vấn nêu trên, có mặt tại tòa, giám định viên của Phân viện Khoa học công nghệ giao thông vận tải phía Nam nhiều lần khẳng định quá trình thực hiện giám định diễn ra khách quan, độc lập, bảo đảm tính chính xác. “Chúng tôi đã nghiên cứu rất nhiều về quy trình, quy định, không chỉ tại Việt Nam mà cả quốc tế” - vị này cho hay.

Trong suốt hơn hai ngày diễn ra phiên xử, giám định viên trả lời tỉ mỉ từng câu hỏi của các bị cáo và luật sư. Vị này chỉ rõ từng khâu thi công của tuyến cao tốc không đạt yêu cầu, từ việc sử dụng nguồn đá kém chất lượng, lớp đá và nhựa không có sự bám dính vào nhau, nhiều vị trí vật liệu bị nứt, vỡ, cho đến những khu vực không có lưới chống nứt… Không chỉ nói, giám định viên còn nhiều lần đưa ra các hình ảnh ghi nhận thực tế từ quá trình giám định để chứng minh cho lời mình.