Rác tràn ra một con đường tại TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Theo tôi, chính quyền cơ sở cần phải quyết liệt hành động mới mong nạn xả rác suy yếu, đi đến chấm dứt.

1.001 kiểu... xả rác

Tôi có thời gian ở phường Tân Sơn Nhì, quận Tân Phú, TP.HCM, từng chứng kiến những người lái xe máy dùng tay hoặc chân thản nhiên đẩy bọc rác xuống đường Tân Kỳ - Tân Quý, quận Bình Tân khi đến gần khu nghĩa trang Bình Hưng Hòa.

Gần nhà tôi, quận Bình Tân, có một hộ gia đình hoàn cảnh kinh tế khá giả nhưng họ lại "hà tiện" đến mức không đóng tiền cho đội thu gom rác 40.000 đồng/tháng. Hằng ngày họ vô tư bỏ nào là thức ăn thừa, bịch nilông, chai nhựa... xuống nắp cống.

Vẫn chưa hết, có một nghịch lý, không khó nhìn thấy không ít con đường trong TP có những tấm biển cấm đổ rác với điều khoản luật, số tiền phạt nặng, mức phạt ghi rõ lên đến từ 3 - 7 triệu đồng nhưng phía dưới vẫn toàn là... rác.

Có lần tôi đi xe buýt từ quê lên TP, chứng kiến một hành khách sau khi ăn xong một cái bánh đã không ngại ngùng quăng lá gói bánh xuống đường. Tôi hỏi vì sao không để nó ở một góc nào đó trên xe. Người hành khách tỏ vẻ khó chịu rồi làu bàu vài câu gì đó.

Quê tôi tình trạng xả rác bừa bãi vẫn không tránh khỏi, hằng năm khoảng tháng 11 - 12, khi tiết trời bắt đầu trở lạnh thì cũng là lúc những bao tải xác súc vật nổi lềnh bềnh trên kênh, rạch cũng như rải đều trên các tỉnh lộ, huyện lộ nông thôn. Dưới nắng mưa lâu ngày mùi hôi thối xông lên nồng nặc, người đi đường phải nhíu mày, nhăn mặt, bịt mũi mỗi khi qua những đoạn đường này.

Những trường hợp như trên rất khó phát hiện khi đối tượng cố tình vi phạm. Đã có bao nhiêu người bị cơ quan chuyên môn, UBND xã, phường xử lý, phạt về vệ sinh môi trường? Có, nhưng còn ít lắm!

Cũng có nơi nghĩ ra nhiều cách làm để trị thói xả rác bừa bãi như thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng hay ghi lại hình ảnh, công bố địa chỉ người xả rác để họ bị xã hội phê phán mà có ý thức, sửa sai.

Tôi nghĩ hình thức phạt thật nặng hành vi vi phạm vứt rác bừa bãi xuống đường, xuống cống hay bất cứ nơi nào là một biện pháp cần thiết nhưng chưa đủ.

Chính quyền cơ sở cần "ra tay" mạnh mẽ hơn

Một là, nếu khó phát hiện hành vi xả rác bừa bãi để phạt nặng thì tai mắt của chính quyền xã, phường là người dân. Cần thiết phải có chế độ khen thưởng xứng đáng cho người cung cấp đối tượng vi phạm.

Hành vi vứt rác bừa bãi bắt nguồn từ nhận thức kém về giữ gìn vệ sinh môi trường. Cần phải có một biện pháp "mềm" thích nghi theo kiểu "mưa dầm thấm lâu" song song với biện pháp "cứng" là phạt nặng.

Hai là, chính quyền cấp cơ sở xã, phường với nhiều lực lượng tuyên truyền viên hùng hậu: hội nông dân, phụ nữ, cựu chiến binh, người cao tuổi, Chữ thập đỏ... xuyên suốt từ hội đến các chi hội lồng ghép vào hoạt động chuyên môn của mình nhiều cuộc vận động, giáo dục, thuyết phục người dân không vứt rác bừa bãi. 

Bên cạnh đó, cần phải phát huy hiệu quả từ các tổ dân phố, khu phố, cần xem việc vận động là công tác thường xuyên, liên tục hằng tuần, tháng, quý.

Các hình thức vận động và chế tài cần được chính quyền cơ sở phối hợp nhuần nhuyễn, quyết liệt thì vấn nạn xả rác sẽ không thể tồn tại.

Diễn đàn Môi trường nơi tôi sống: Thước đo văn minh

Không ai vô can trong 'căn bệnh' trăm năm xả rác của hầu hết người Việt mình. Khen nước bạn, chê quê mình, ai cũng nói được nhưng rồi sẽ làm gì để khác đi?