Tờ The Washington Post dẫn lời các quan chức Mỹ rằng hiện chính quyền Washington đang triển khai công tác theo dõi việc vận chuyển những vũ khí thuộc diện viện trợ cho Ukraine, để kiểm tra xem các lô vũ khí này có đích đến là quân đội Ukraine hay không.
Tuy nhiên, các quan chức này cũng thừa nhận rằng việc giám sát vận chuyển các vũ khí này rất khó đạt được hiệu quả 100%, do xung đột Nga-Ukraine khiến các quy trình giám sát gặp nhiều khó khăn. Điều này dẫn tới việc nhiều vũ khí của Washington viện trợ cho Kiev bị đánh cắp hoặc bị bán ra chợ đen.
 |
| Binh sĩ Ukraine di chuyển các thùng vũ khí do Mỹ viện trợ ở sân bay Boryspil tại thủ đô Kiev hồi tháng 4. ẢNH: AP |
Công tác giám sát thiếu hiệu quả
Kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine hồi tháng 2, Mỹ đã gửi rất nhiều khí tài quân sự cho Kiev. Tuy nhiên, tính đến nay, Washington chỉ mới tiến hành 2 đợt kiểm tra việc vận chuyển vũ khí từ Mỹ sang Ukraine qua ngả Ba Lan.
The Washington Post dẫn lời một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng cuộc xung đột Moscow-Kiev gây khó khăn cho việc kiểm tra và giám sát vận chuyển, nhưng trước sự thất thoát vũ khí của Mỹ ra bên ngoài gần đây, Washington cần nhanh chóng điều chỉnh công tác giám sát của mình.
Hầu hết vũ khí Mỹ cung cấp cho Ukraine đều phải tuân theo các yêu cầu theo dõi tối thiểu, được gọi là “giám sát người sử dụng cuối cùng”. Theo đó, các sĩ quan Mỹ ở khu vực biên giới miền đông Ba Lan sẽ giám sát việc chuyển giao vũ khí từ Mỹ sang Ukraine.
Trong các đợt nhận vũ khí từ Mỹ, Ukraine phải thực hiện cam kết không chuyển giao vũ khí cho các nước khác mà không có sự cho phép của Washington. Tuy nhiên, các công tác giám sát định kỳ rất ít khi được triển khai sau đó.
Bộ Ngoại giao Mỹ thừa nhận rằng việc quân Nga tiếp cận được vũ khí Mỹ viện trợ cho Ukraine trong những ngày gần đây cho thấy công tác giám sát việc chuyển giao vũ khí chưa đạt hiệu quả.
Cụ thể, hồi cuối tháng 10, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ - ông Merrick Garland cho biết đã phát hiện nhiều radar và vệ tinh quân sự của Mỹ được phát hiện trong giàn vũ khí của Nga và được thu giữ tại Ukraine.
Điều này khiến những nhà buôn bán vũ khí đặt ra cảnh báo với chính quyền Mỹ và đồng minh phải nâng cao cảnh giác và giám sát với các chuyến hàng vũ khí được vận chuyển đến Ukraine.
Theo bà Rachel Stohl - phó chủ tịch phụ trách các chương trình nghiên cứu về hòa bình và an ninh quốc tế tại Trung tâm Tư vấn Quân sự Stimson (thủ đô Washington, D.C.), việc yêu cầu tăng cường giám sát chuyển giao vũ khí có thể gặp khó khăn, do nó trái với mong muốn đẩy mạnh viện trợ vũ khí cho Ukraine trong thời điểm hiện tại.
Theo bà Stohl, việc ưu tiên mà chính quyền Washington cần làm là phải có các kế hoạch cụ thể cho việc kiểm soát các vũ khí chuyển giao cho Ukraine, cũng như đảm bảo tốc độ chuyển giao vũ khí đến Kiev.
Washington nỗ lực ngăn chặn vũ khí bị thất thoát
Từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine hồi tháng 2, Mỹ là bên viện trợ quân sự lớn nhất cho Ukraine với gần 18 tỉ USD, theo The Washington Post.
Hiện chính quyền của Tổng thống Joe Biden đang đẩy mạnh nỗ lực việc giảm thiểu nguy cơ vũ khí bị thất thoát hay bị tuồn ra chợ đen, đặc biệt là khi các đảng viên Cộng hòa đang lo ngại về các khoản viện trợ mà Mỹ dành cho Ukraine.
Cụ thể, tuần trước Mỹ đã công bố kế hoạch ngăn chặn nguy cơ vũ khí bị chuyển hướng phi pháp ở khu vực Đông Âu.
Theo đó, kế hoạch này khẳng định ưu tiên hàng đầu của Washington là đảm bảo viện trợ đầy đủ khí tài cho Kiev, đồng thời tăng khả năng giám sát, hạn chế việc vũ khí bị tuồn ra bên ngoài trong quá trình vận chuyển.
Theo kế hoạch, Mỹ sẽ tăng cường sự chú ý đến vùng biên giới của Ukraine để sớm phát hiện và ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp các loại vũ khí mà Mỹ và đồng minh chuyển giao cho Ukraine.
Về phía Kiev, tuần trước, ông Oleksandr Zavytnevych - người đứng đầu ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Ukraine nói rằng các thành viên của ủy ban đã đến kiểm tra các kho vũ khí và xem xét các tin đồn về việc vũ khí bị trộm hoặc bị tuồn ra chợ đen, nhưng không phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào về các hoạt động bất hợp pháp này, The Washington Post đưa tin.
