Một đoạn đường sắt qua đèo Hải Vân.
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam vừa có văn bản đề nghị Bộ GTVT cấp bách triển khai đầu tư, nâng cấp gia cố đường sắt khu vực đèo Hải Vân.
Đơn vị đang khai thác tuyến đường sắt Bắc - Nam cho biết, do ảnh hưởng của cơn bão số 5 (bão Sơn Ca) ngày 14/10/2022 đã gây thiệt hại nghiêm trọng đến kết cấu hạ tầng đường sắt khu vực miền Trung đặc biệt là khu vực đèo Hải Vân. Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã khẩn trương huy động lực lượng, thiết bị khắc phục và đến 11h48’ ngày 16/10/2022 đã thông tuyến để chạy tàu tuyến đường sắt Hà Nội - TP.HCM.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng từ cơn bão Sơn Ca nói riêng và mưa bão thường xuyên hàng năm gây sạt lở, phá hoại kết cấu hạ tầng đường sắt trên khu vực đèo Hải Vân vốn đã xuống cấp, chưa được kịp thời đầu tư đúng mức, dẫn đến nguy cơ cao mất an toàn công trình và an toàn chạy tàu.
Ngày 1/11/2022, đoàn công tác của Bộ GTVT cùng các đơn vị có liên quan (Cục Đường sắt Việt Nam, Tổng công ty, các đơn vị đường sắt...) đã kiểm tra hiện trường, đánh giá hiện trạng chất lượng kết cấu hạ tầng đường sắt, xác định thiệt hại, hư hỏng khu vực đèo Hải Vân.
Kết quả kiểm tra cho thấy, trên đoạn tuyến đường sắt qua đèo Hải Vân đã xuất hiện khoảng 20 điểm sạt lở gây hư hại kết cấu hạ tầng đường sắt và tiếp tục tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn khai thác nếu không được sửa chữa, gia cố kịp thời.
Để sớm khắc phục các hạng mục công trình bị ảnh hưởng của bão Sơn Ca, vừa đảm bảo an toàn chạy tàu và nâng cao hiệu quả khai thác, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đề nghị Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng xem xét, ưu tiên bố trí khoảng 1.332 tỷ đồng từ ngân sách trung ương cho các công trình khu vực đèo Hải Vân.
Cụ thể, có 4 nhóm công trình được kiến nghị đầu tư gồm: Gia cố mái taluy các đoạn tiềm ẩn nguy cơ sạt lở gây mất an toàn (20 vị trí); cải tạo đường sắt trên tuyến, đường ga (16,31 km); cải tạo công trình cầu (15 cầu, tổng chiều dài 358 m); cải tạo 3 hầm với tổng chiều dài 1.667m.
Trong giai đoạn trước mắt, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đề nghị Bộ GTVT báo cáo Chính phủ, Bộ Tài chính cân đối nguồn vốn từ ngân sách nhà nước để ưu tiên đầu tư một số vị trí xung yếu, nguy cơ mất an toàn cao như gia cố mái ta luy, sửa chữa cải tạo môt số cầu, cống bị hư hỏng, sửa chữa cải tạo hệ thống thoát nước, thay thế kiến trúc tầng trên một số vị trí… nhằm đảm bảo an toàn khai thác với kinh phí khoảng 600 tỷ đồng và giao cho Tổng công ty triển khai thực hiện trong các năm 2023, 2024.
Đoạn đường sắt khu vực đèo Hải Vân trên tuyến đường sắt Hà Nội – TP.HCM có chiều dài khoảng 20km; với địa hình đặc biệt, đèo cao, vực sâu, nhiều đường cong bán kính nhỏ liên tiếp là một trong các đoạn xung yếu, điểm nghẽn trên tuyến.
Năm 2007, do ảnh hưởng của mưa bão, khu vực đèo Hải Vân đã bị hư hại nghiêm trọng, nhiều điểm trên tuyến bị sạt lở, vùi lấp đường sắt, điển hình là hầm số 13 bị sạt lở vùi lấp hoàn toàn đường sắt cửa hầm, vận tải đường sắt bị gián đoạn nhiều ngày.
Tổng công ty đã triển khai sửa chữa, gia cố khoảng 50 hạng mục công trình trên toàn đoạn tuyến trong các năm 2008 và 2009 với tổng mức đầu tư khoảng 350 tỷ đồng (thời điểm năm 2009). Các giải pháp chủ yếu là: xây tường chắn bảo vệ chân taluy, kéo dài hầm, phun bê tông gia cố mái dốc, cải tạo hệ thống thoát nước dọc đường sắt, làm hệ thống rãnh đỉnh thoát nước trên mái taluy dương, phá dỡ các khối đá mô côi...
Gần đây, trong quá trình thực hiện nâng cấp đường sắt Hà Nội-TP.HCM bằng nguồn vốn trung hạn giai đoạn 2016-2020 (dự án 7000 tỷ) và giai đoạn 2021-2025, khu vực đường sắt khu vực đèo Hải Vân chưa được ưu tiên xem xét đầu tư đúng mức. Phần kết cấu hạ tầng trực tiếp chạy tàu (đường sắt, cầu cống, hầm…) về cơ bản đã xuống cấp.
Bên cạnh đó, nguồn vốn sự nghiệp kinh tế hàng năm để thực hiện công tác duy tu, bảo dưỡng chưa đáp ứng đủ nhu cầu (mới chỉ đáp ứng được khoảng 50%) nên chất lượng kết cấu hạ tầng trên khu đoạn vẫn còn rất nhiều hạn chế, là điểm nghẽn về năng lực khai thác trên tuyến đường sắt Hà Nội - TP.HCM, đặc biệt là thường xuyên phải khai thác với tốc độ rất thấp (5km/h, 15km/h) để đảm bảo an toàn.