Mất thành quả tăng điểm từ đầu năm, do đâu?

Theo ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital, có 3 nguyên nhân chính khiến chỉ số VN-Index trả lại gần hết điểm tăng kể từ đầu năm (ghi nhận giảm 16% từ giữa tháng 9 đến cuối tháng 10), mặc cho nền kinh tế đang phục hồi kể từ đợt suy thoái đầu năm nay.

Thứ nhất, sự mất giá của tiền VND làm dấy lên mối lo ngại rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) sẽ thắt chặt chính sách tiền tệ để ứng phó với sự mất giá, đồng thời cũng thúc đẩy các nhà đầu tư nước ngoài bán ra.

Ông Michael Kokalari

Thứ hai, những vấn đề đặc thù liên quan đến trái phiếu hoán đổi trị giá 250 triệu USD của tập đoàn Vingroup (VIC), sẽ có thể hoán đổi thành cổ phiếu Vinhomes (VHM) (VIC và VHM chiếm khoảng 10% VN-Index).

Và lệnh bán giải chấp của các công ty chứng khoán, cộng với tin đồn về việc kiểm soát một số nguồn cho vay ký quỹ không chính thức dường như đã thúc đẩy việc cổ phiếu bị bán tháo trong ngày 17/10.

Ngoài những yếu tố cụ thể trên, chuyên gia VinaCapital cho biết thêm, lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng 60 điểm cơ bản từ giữa tháng 9 đến cuối tháng 10 và các vấn đề địa chính trị cũng tạo sức ép lên thị trường chứng khoán (TTCK) của các thị trường mới nổi (Chỉ số MSCI-EM giảm 5% kể từ giữa tháng 9 tới cuối tháng 10).

Tuy nhiên, chỉ số VN-Index sụt giảm đáng kể so với các nước trong thị trường mới nổi, cho thấy rằng những lo ngại về NHNN và VIC/VHM đã dẫn đến đợt bán tháo. Hơn nữa, đánh giá chung về lợi nhuận quý III không mấy khả quan cũng đã ảnh hưởng đến tâm lý của nhà đầu tư.

Theo ông Michael Kokalari, khả năng NHNN thắt chặt chính sách tiền tệ hay tăng lãi suất ở Việt Nam có lẽ là yếu tố lớn nhất đè nặng lên thị trường chứng khoán vì lãi suất huy động giảm là một trong những nguyên nhân chính khiến thị trường tăng điểm vào đầu năm nay – khi các nhà đầu tư đổ tiền gửi kỳ hạn 6 tháng đã đáo hạn vào thị trường chứng khoán mà chúng tôi đã thảo luận trong báo cáo này.

Thực tế, tỷ giá USD-VND đã ổn định ở mức hiện tại trong nhiều tuần qua mà NHNN không cần phải tăng lãi suất, cùng với việc đà tăng của USD dường như đã kết thúc – đặc biệt sau khi các chỉ số ISM/PMI ở mức thấp vào tuần trước - càng khiến VinaCapital tin rằng NHNN sẽ giữ nguyên mức lãi suất trong những tháng tới.

Với kỳ vọng tỷ giá USD-VND sẽ giảm 3% vào cuối năm nay nhờ được hỗ trợ bởi mức tăng trưởng của thặng dư thương mại Việt Nam, từ 3% GDP năm 2023 lên đến 7% trong năm 2024. Kỳ vọng này càng được củng cố bởi sự tăng giá khoảng 1% của VND trong vài ngày qua, đưa mức giảm giá so với đầu năm của VND trở lại 3%.

Liên quan đến cổ phiếu VIC và VHM, thông tin vào cuối tháng 10, VIC công bố việc phát hành trái phiếu hoán đổi trị giá 250 triệu USD và có khả năng chuyển đổi thành cổ phiếu VHM (công ty bất động sản thành viên) với giá hoán đổi là 51.635 -53.880 đồng mỗi cổ phiếu.

Chuyên gia VinaCapital lưu ý, các nhà đầu tư lớn nhất vào trái phiếu chuyển đổi trên thế giới thường được gọi là các quỹ đầu cơ. Họ sẽ mua các trái phiếu chuyển đổi và bán khống cổ phiếu. Mặc dù việc bán khống cổ phiếu ở Việt Nam được xem là bất hợp pháp, tuy nhiên phương pháp thuyết định giá của Bloomberg, nếu những nhà đầu cơ trái phiếu mua hết số trái phiếu trị giá 250 triệu USD thì họ cần bán đi xấp xỉ 175 triệu USD cổ phiếu VHM để giảm thiểu rủi ro.

Điều đó cho thấy, việc bán với mục đích phòng hộ của các quỹ có xu hướng tạm thời, xảy ra chủ yếu trong khoảng thời gian mà quỹ mua trái phiếu chuyển đổi ở mức “rẻ” (với mức “rẻ” được đánh giá dựa trên biến động giá trái phiếu so với biến động thực tế của cổ phiếu trên thị trường). Kết quả cuối cùng của tất cả những điều trên là giá cổ phiếu của VIC hiện thấp hơn mức quá trình chuẩn bị niêm yết Vinfast và giá cổ phiếu của VHM đang giao dịch ở mức thấp nhất kể từ khi IPO vào 5 năm trước.

Với thông tin bán giải chấp, ông Michael Kokalari cho biết, từ đầu tháng 9, các CTCK đã bắt đầu giảm hạn mức cho vay ký quỹ đối với nhiều nhà đầu tư cá nhân bởi những lo ngại về khả năng chính sách tiền tệ sẽ được thắt chặt tại Việt Nam, cùng với các rủi ro gia tăng khác. Động thái bán giải chấp của các công ty chứng khoán góp phần dẫn đến việc bán tháo cổ phiếu vay ký quỹ một cách nhanh chóng vào cuối ngày giao dịch 17/10.

Triển vọng thị trường được hỗ trợ bởi tăng trưởng lợi nhuận, kinh tế hồi phục và định giá rẻ

VinaCapital kỳ vọng, tăng trưởng lợi nhuận EPS sẽ phục hồi 35% so với cùng kỳ trong quý IV/2023 và tăng 20% trong năm 2024, phần lớn do đợt suy giảm của nền kinh tế Việt Nam vào đầu năm nay rõ ràng đã kết thúc.

Bằng chứng là tốc độ tăng trưởng GDP phục hồi từ mức 3,3% so với cùng kỳ trong quý I, lên 4,1% trong quý II và 5,3% trong quý III. Yếu tố chính đè nặng lên nền kinh tế Việt Nam là xuất khẩu sang Mỹ chậm lại, nhưng dữ liệu trong tháng 10 đã xác nhận rằng hoạt động sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam hiện đang phục hồi, củng cố kỳ vọng rằng tăng trưởng GDP sẽ phục hồi trở lại đến mức 6,5% vào năm tới.

Những dấu hiệu rõ ràng rằng nền kinh tế đang phục hồi, mức định giá của VN-Index dựa trên P/E và P/B đã giảm xuống mức rẻ - điều chỉ diễn ra hai lần trong 10 năm qua.

Thêm vào đó, khối lượng giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã giảm hơn một nửa từ 1,3 tỷ USD trước đợt bán tháo xuống còn 500 triệu USD vào cuối tháng 10. Các nhà phân tích nhận định việc giảm bán trong thời gian thị trường sụt giảm mạnh là dấu hiệu cho thấy thị trường sẽ phục hồi mạnh mẽ một khi các yếu tố gây ra đợt bán tháo giảm bớt. Điều này giúp lý giải cho sự hồi phục của thị trường từ cuối tuần trước.

Chuyên gia Vinacapital cho rằng, từ giữa tháng 9 đến cuối tháng 10, TTCK Việt Nam đã bị bán tháo do sự kết hợp các yếu trong nước và ngoài nước. Do lo ngại rằng NHNN Việt Nam có thể thắt chặt đáng kể chính sách tiền tệ để bình ổn tỷ giá USD-VND, bao gồm cả khả năng tăng lãi suất, là yếu tố quan trọng nhất khiến thị trường lao dốc. Vì vậy, VinaCapital rất lạc quan khi thấy tỷ giá USD-VND tăng nhẹ gần đây (VND hiện mất giá khoảng 3% so với đầu năm).

VinaCapital cho rằng, điểm mấu chốt là tất cả các yếu tố tiêu cực nhất lúc này đã hoặc đang giảm bớt và triển vọng hồi phục của TTCK Việt Nam trong những tháng tới được hỗ trợ bởi tăng trưởng lợi nhuận phục hồi, nền kinh tế phục hồi và định giá rẻ của thị trường.