Koi là loài cá cảnh có màu sắc đẹp, đắt tiền. Tại Nhật Bản nó có tên gọi chính thức là nishikigoi. Cá Koi được ví như “viên ngọc biết bơi”, tượng trưng cho may mắn trong cuộc sống và kinh doanh. Chúng thường là xuất hiện trong ao vườn của những gia đình giàu có và có thế lực ở Nhật Bản.

Trong những năm gần đây, cá Koi trở nên cực kỳ phổ biến ở châu Á và xuất khẩu cá Koi của Nhật Bản đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua với kim ngạch đạt 43 triệu USD. 1/5 số cá Koi Nhật Bản xuất khẩu có điểm đến là Trung Quốc. Trung Quốc là nước nhập khẩu cá Koi hàng đầu của Nhật Bản, theo sau là Mỹ và Indonesia.

Kể từ khi virus herpes lây lan trong các đàn cá Koi ở Nhật Bản vào những năm 2000, nước này đã tiến hành kiểm dịch bắt buộc từ 7 - 10 ngày đối với tất cả cá Koi xuất khẩu, bao gồm cả sang Trung Quốc, để đảm bảo chúng không bị bệnh.

Ban đầu, Trung Quốc có thỏa thuận với tổng cộng 15 đơn vị cung cấp dịch vụ kiểm dịch cá Koi. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã để các hợp đồng hết hạn trong nhiều năm. Các quan chức Nhật Bản cho biết hiện Trung Quốc cũng chưa gia hạn thỏa thuận kiểm dịch trước khi xuất khẩu vốn đã hết hạn từ ngày 30/10.

Việc Trung Quốc không gia hạn hợp đồng đồng nghĩa với chấm dứt nhập khẩu cá Koi từ Nhật Bản. Quan chức Cơ quan Thủy sản Nhật Bản Satoru Abe, người phụ trách kiểm dịch cá Koi, cho biết Trung Quốc chưa đưa ra bất kỳ giải thích nào về lý do họ không thực hiện các bước cần thiết để tiếp tục vận chuyển cá Koi.

Ông Abe nhận định rằng việc nhà máy điện hạt nhân Fukushima xả nước đã qua xử lý phóng xạ ra biển khó có thể là nguyên nhân khiến Trung Quốc ngừng xuất khẩu cá Koi. Ông nhấn mạnh rằng Trung Quốc đã cho phép nhập khẩu cá Koi Nhật Bản trong hai tháng sau khi việc xả nước bắt đầu.

Các quan chức hàng đầu của Nhật Bản chia sẻ với hãng thông tấn AP (Mỹ) rằng Tokyo đã nộp tài liệu cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc gia hạn xuất khẩu cá Koi và sẽ tiếp tục nỗ lực ngoại giao để giải quyết bế tắc. Bộ trưởng Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản - ông Ichiro Miyashita nói với các phóng viên: “Nishikigoi là văn hóa và về cơ bản khác với hải sản, tôi tin rằng nó không liên quan” đến việc nhà máy điện hạt nhân Fukushima xả nước đã qua xử lý phóng xạ ra biển.

Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Hirokazu Matsuno cho biết nước này sẽ tiếp tục tiếp cận chính quyền Trung Quốc về việc thực hiện các bước cần thiết để nối lại hoạt động buôn bán cá Koi.

Trong tháng 8, Trung Quốc thông báo nước này đã ngừng nhập khẩu tất cả hải sản có nguồn gốc từ Nhật Bản. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản bắt đầu tiến hành xả nước thải từ nhà máy Fukushima ra Thái Bình Dương đợt đầu tiên. Chính phủ Nhật Bản khẳng định nước đã qua xử lý phóng xạ từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima thải ra biển là an toàn.