Không nên phân biệt đối xử trong giảm thuế VAT cho doanh nghiệp

Tại buổi thảo luận hội trường Quốc hội về việc giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) chiều 20/11, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) tán thành với sự cần thiết ban hành chính sách giảm thuế giá trị gia tăng để tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp, người dân góp phần giảm giá hàng hóa dịch vụ kích cầu tiêu dùng để thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo thêm việc làm cho người lao động.

Tuy nhiên, vị đại biểu cho rằng phạm vi áp dụng dự thảo nghị quyết như phạm vi áp dụng Nghị quyết 43 của Quốc hội (không bao gồm dịch vụ viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính - ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn) đã không còn phù hợp.

Bởi vì bối cảnh ban hành Nghị quyết 43 là thời điểm đặc biệt của đại dịch Covid-19, kinh tế - xã hội bị ảnh hưởng nặng nề, trong đó nhiều ngành, lĩnh vực bị ảnh hưởng với mức độ khác nhau; nên Nghị quyết 43 chỉ giảm VAT cho một nhóm hàng hóa, dịch vụ sản xuất kinh doanh phục vụ nhu cầu cơ bản.

"Hiện nay, tình hình kinh tế - xã hội đã có những thay đổi tích cực; nhiều ngành, lĩnh vực không được giảm thuế theo Nghị quyết 43 nhưng đang rất khó khăn như kinh doanh bất động sản, ngân hàng, chứng khoán... Vì vậy, tôi đề nghị cần đánh giá kỹ lưỡng tình hình thực tế hiện nay để có quy định về phạm vi áp dụng giảm thuế giá trị gia tăng của dự thảo nghị quyết cho phù hợp với thực tiễn", ông Mai nói.

Đồng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Duy Thanh (đoàn Cà Mau) khẳng định, nhóm đối tượng được giảm 2% VAT như đang áp dụng chỉ phù hợp với bối cảnh năm 2022 và 2023.

ĐBQH Nguyễn Duy Thanh (đoàn Cà Mau)

"Năm 2024, cần cân nhắc áp dụng chung một mức giảm thuế giá trị gia tăng cho tất cả các hàng hóa, dịch vụ", ông Huân đề xuất và nhấn mạnh, việc phân biệt đối tượng giảm thuế làm ảnh hưởng các quan hệ kinh tế, tạo ra sự bất bình đẳng trên thị trường, gây khó khăn cho công tác hạch toán (đối với doanh nghiệp đa ngành nghề), tạo sự phức tạp cho quản lý doanh nghiệp.

"Thực tế, không ít doanh nghiệp hoạt động trong những sản phẩm dịch vụ bị loại trừ khỏi danh sách đề xuất giảm thuế giá trị gia tăng gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm", đại biểu đoàn Cà Mau lưu ý.

Cũng đóng góp ý kiến về vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đề nghị rà soát kỹ các nhóm hàng hóa, dịch vụ được áp dụng, không nhất thiết phải áp dụng giống danh mục hàng hóa dịch vụ như đã áp dụng trong năm 2022 và 6 tháng cuối năm 2023.

"Phải đánh giá hiệu quả thực chất của chính sách đối với từng loại hình hàng hóa, dịch vụ để đảm bảo chính sách được ban hành vừa có tác dụng tốt nhất theo mục tiêu xây dựng nghị quyết lại vừa không ảnh hưởng nhiều đến tổng thu ngân sách nói chung và đến thu ngân sách của các địa phương nói riêng", đại biểu đoàn Hải Dương nêu quan điểm.

Đề nghị kéo dài việc giảm VAT 2% đến hết năm 2024

Đại biểu Việt Nga nói thêm, trong Tờ trình của Chính phủ chưa phân tích một cách thuyết phục hiệu quả tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng nhờ chính sách giảm VAT. Chỉ số tăng tổng mức bán lẻ trong 4 tháng của năm 2023 áp dụng chính sách còn chưa thực sự rõ.

Trong đó tháng 7/2023 tăng 7,1%, tháng 8/2023 tăng 7,6%, tháng 9/2023 tăng 7,5%, nhưng tháng 10/2023 chỉ tăng có 7%.

Trong Báo cáo 577 của Chính phủ về kinh tế - xã hội gửi đến kỳ họp 6 của Quốc hội có nêu tốc độ tăng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 9 tháng và ước cả năm 2023 thấp hơn so với cùng kỳ năm trước. Cả năm 2023 ước tăng 10,2% và năm 2022 tăng 21,7%.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương)

"Tôi thấy cần làm rõ hơn việc tăng tổng mức bán lẻ hàng hóa năm 2023 còn kém năm 2022 có phải do chính sách giảm thuế chúng ta chỉ mới áp dụng trong 6 tháng, trong khi năm 2022 cho cả 11 tháng hay không?", bà Nga nêu câu hỏi.

Ngoài ra, bà Nga đề nghị cần đánh giá tách bạch việc tăng, giảm tổng mức bán lẻ hàng hóa theo quy luật (ví dụ tháng 1 hàng năm tổng mức bán lẻ tăng do nhu cầu mua sắm Tết và giảm vào tháng 2, 3 do hàng dự trữ dịp Tết vẫn còn) với việc tăng, giảm do tác động của chính sách để có chính sách tiếp theo phù hợp hơn.

Đề xuất kéo dài thời gian giảm VAT, đại biểu Nguyễn Duy Thanh cho rằng, kinh tế tài chính quốc tế và trong nước năm 2024 sẽ còn bất định kéo dài, diễn biến khó lường và doanh nghiệp trong nước gặp rất nhiều khó khăn cần được trợ lực thực chất.

"Tôi đề nghị Quốc hội cân nhắc giảm thuế giá trị gia tăng cho cả năm 2024 để tạo nền tảng vững chắc hơn cho phục vụ sản xuất kinh doanh và tiêu dùng", ông Thanh nói và nhấn mạnh, cả 2 lần áp dụng giảm 2% thuế giá trị gia tăng trong năm 2022 và năm 2023 đều chưa đủ dài hơi cho nên tác động khuyến khích, hỗ trợ tiêu dùng còn hạn chế.

Nhất trí với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) cho rằng, phải có đánh giá kỹ chính sách để áp dụng giảm VAT dài hạn hơn thay vì chỉ áp dụng 6 tháng một lần.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương)

Trong tờ trình nói rằng sẽ áp dụng 6 tháng đầu năm 2024, đến giữa năm nếu doanh nghiệp và người dân vẫn khó khăn thì gia hạn, vấn đề này theo đại biểu là không logic vì giảm thuế 6 tháng đầu năm 2024 thì ảnh hưởng tác động của nó sẽ đến vào chu kỳ sau, tức là nửa cuối năm 2024 mới đánh giá được.

Thay vào đó, ông Huân cho rằng bây giờ nên đánh giá một cách toàn diện, nếu thấy việc giảm thuế giá trị gia tăng chắc chắn sẽ tốt cho nền kinh tế thì nên áp dụng dài hạn 1-2 năm, thậm chí có thể dài hơn.

Bộ trưởng Bộ Tài chính: Giảm VAT là chính sách trong ngắn hạn

Sau khi các ĐBQH cho ý kiến về đề xuất giảm VAT trong 6 tháng đầu năm 2024, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc có phát biểu giải trình một số ý kiến của đại biểu.

Giải thích lý do tại sao không giảm cho toàn bộ doanh nghiệp, Bộ trưởng nói rằng để đảm bảo nhất quán trong chính sách đồng thời giảm áp lực cho ngân sách.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc

"Nếu giảm cho tất cả các loại hàng hóa, dịch vụ thì 6 tháng đầu năm 2024 ngân sách giảm thu khoảng 37.100 tỷ đồng, còn nếu giữ nguyên nhóm đối tượng đã trình thì ngân sách giảm thu khoảng 25.000 tỷ đồng", ông Phớc nói.

Theo Bộ trưởng, việc giảm thuế giá trị gia tăng chỉ là một giải pháp trong rất nhiều giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng GDP, chúng ta phải áp dụng nhiều biện pháp giảm thuế nhằm mục đích kích cầu, mà thực ra chỉ có tác dụng trong ngắn hạn chứ không thể có tác dụng trong dài hạn.

Để tăng trưởng kinh tế thì vấn đề là thủ tục đầu tư, là vấn đề tháo gỡ vướng mắc trong sản xuất kinh doanh, vấn đề thị trường, vấn đề nguồn vốn, vấn đề quản trị, về ứng dụng công nghệ khoa học, tăng năng suất lao động, nhiều về yếu tố tác động đến quá trình sản xuất kinh doanh để tăng trưởng GDP...