Chiều 23-11, phát biểu thảo luận về dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Phạm Văn Hòa (đoàn tỉnh Đồng Tháp) quan tâm tới vấn đề sở hữu chéo ngân hàng, bởi đây là vấn đề quan trọng và trong thời gian qua đã có một số ngân hàng đã vướng phải.

Vị ĐBQH đánh giá cao việc Chính phủ và Ủy ban thường vụ Quốc hội thống nhất chỉnh lý quy định liên quan tới việc hạn chế chi phối tổ chức tín dụng. Trong đó có quy định về người có liên quan phù hợp với các loại hình quỹ tín dụng; điều chỉnh hệ số sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân là 5% thay vì 3% như dự thảo ban đầu. Hay quy định lộ trình giảm dần giới hạn cấp tín dụng xuống 10% vốn tự có với một số nhóm khách hàng và 15% với khách hàng và người có liên quan...

Tuy nhiên, ĐBQH Phạm Văn Hòa cho rằng đây là vấn đề lớn nhưng không phải quan trọng nhất. Cốt lõi là làm sao ngân hàng quan tâm, giám sát nhiều tới những trường hợp ông chủ của các ngân hàng là các doanh nghiệp lớn; không để tình trạng như Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) nữa.

Do đó, theo ĐB Phạm Văn Hoà, phải xem xét cụ thể ông chủ của các ngân hàng này và các cổ đông của các ông chủ ngân hàng. "Có dư luận cho rằng tiền gửi của người dân vào các ngân hàng này khó đến được tay của người vay và doanh nghiệp vay, song ông chủ hay cổ đông của các ngân hàng này thì tiếp cận dễ dàng. Nếu không kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn, khả năng xảy ra như Ngân hàng SCB như chơi" - ĐBQH băn khoăn.

Cũng liên quan đến vấn đề này, ĐBQH Trịnh Xuân An (đoàn tỉnh Đồng Nai) nêu thực tế qua vụ việc của Ngân hàng SCB. Vị ĐBQH cho rằng sở hữu chéo, chi phối, thao túng là các thủ thuật rất tinh vi và thường là vô hình. Tuy nhiên, với đối tượng vô hình và thường xuyên biến đổi này, ta lại dùng các công cụ như luật đang thiết kế (giảm tỉ lệ sở hữu cổ phần, giảm hạn mức cấp tín dụng và mở rộng đối tượng không được đảm nhiệm chức vụ), tức là ta đang lấy cái hữu hình để trị cái vô hình, theo ông là không hiệu quả.

"Tôi cho rằng cốt lõi của hệ thống ngân hàng Việt Nam nằm ở vấn đề quản trị. Để chống sở hữu chéo, thao túng, chi phối trong hệ thống ngân hàng thì yếu tố hàng đầu là phải xác định được cá nhân, tổ chức là nào chủ sở hữu thực sự của ngân hàng" - ĐB Trịnh Xuân An nói.

Theo ĐQBH Trịnh Xuân An, luật cần phải xây dựng khuôn khổ pháp lý nhằm xác định được cá nhân, tổ chức nắm quyền chi phối, ảnh hưởng đến việc ra quyết định trong hoạt động của ngân hàng. Để làm được vấn đề này, đề nghị quy định cụ thể 2 vấn đề: Minh bạch thông tin của tất cả các cá nhân, tổ chức là cổ đông của ngân hàng thương mại thay vì giảm tỉ lệ sở hữu; xác định nghĩa vụ công bố thông tin đối với cổ đông (cả tổ chức và cá nhân) và nhóm người có liên quan sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng trên một mức cụ thể.

Kiểm soát được dòng tiền, nguồn tiền góp vốn thông qua cơ chế thanh toán không dùng tiền mặt và áp dụng kiểm soát dữ liệu cá nhân. Bởi theo ĐB Trịnh Xuân An, dòng tiền không phải tự nhiên có mà phải từ cá nhân, tổ chức nào đó, từ vụ Ngân hàng SCB cho ta bài học như vậy.

Với tinh thần đó, vị ĐBQH đề nghị cân nhắc giữ quy định như hiện hành về tỉ lệ sở hữu cổ phần tại Điều 63 và giới hạn cấp tín dụng ở Điều 136. Việc xác định lộ trình như đề xuất của chính phủ, theo ĐB là chưa thuyết phục và cần được đánh giá thêm.

Liên quan đến vấn đề đang được đề cập nhiều lần, đó là câu chuyện nhờ người khác đứng tên, ĐBQH Trịnh Xuân An cho biết điểm c khoản 1 Điều 62 quy định nghĩa vụ của cổ đông "không được góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng dưới tên của cá nhân, pháp nhân khác dưới mọi hình thức, trừ trường hợp ủy thác theo quy định của pháp luật".

Theo vị ĐBQH tỉnh Đồng Nai, từ việc nhờ đứng tên trong vụ Ngân hàng SCB, quy định này rất không cụ thể, không nhận diện được như thế nào là góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng dưới tên của cá nhân, pháp nhân khác.

"Thực tế triển khai quy định này sẽ như thế nào? Cơ sở, phương pháp, cách thức nào để phòng ngừa, đặc biệt là trước ma trận mà ta hay gọi một cách hoa mĩ là hệ sinh thái do các ông bầu hay các madam dựng lên để chi phối ngân hàng. Cần quy định rất cụ thể vấn đề này" - ĐBQH Trịnh Xuân An đề nghị.