Ngày 9-11, tại phiên chất vấn, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình và Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí tiếp tục nhận được các câu hỏi liên quan đến việc tỉ lệ giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm (GĐT), tái thẩm thấp, không đạt chỉ tiêu Quốc hội (QH) giao.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình (trái). Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí. Ảnh: HOÀNG HẢI

GĐT, tái thẩm có nguy cơ thành một số cấp xét xử

Đại biểu Nguyễn Văn Chiến (TP Hà Nội) chất vấn Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình về việc tỉ lệ giải quyết đơn kháng nghị GĐT, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu QH giao. Đại biểu cho rằng chánh án vẫn chưa đưa ra được giải pháp cho việc này.

Ông Nguyễn Hòa Bình cho hay thời gian qua, ngành tòa án đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và tỉ lệ giải quyết đơn GĐT.

Thứ nhất, tập trung lực lượng, kể cả các lực lượng có chức năng giải quyết đơn GĐT, kể cả lực lượng không có chức năng này ở địa phương đến TAND Cấp cao để giải quyết đơn GĐT.

Thứ hai, động viên anh em làm cả ngày nghỉ và ngoài giờ để giải quyết đơn. Thứ ba, phân loại đơn để giải quyết theo thứ tự ưu tiên, nhất là những đơn sắp hết hạn và những đơn đã được nhiều cấp trả lời trước đó.

Thứ tư, tập huấn để nâng cao chất lượng, kỹ năng giải quyết đơn cho các thẩm phán và thẩm tra viên. Thứ năm, tổng kết thực tiễn giải quyết đơn để đề ra quy trình giải quyết đơn hợp lý và đề xuất những bất hợp lý cả trong cơ chế và pháp luật để kiến nghị giải quyết.

Năm 2020, ngành tòa án nhận được 16.200 đơn đề nghị GĐT, giải quyết được gần 9.200 đơn (58%). “So với yêu cầu của QH giao là 60% thì không đạt nhưng so với các năm trước, số đơn được giải quyết trong năm qua cao hơn nhiều” - ông Bình nói.

Ông cho hay những năm tới, theo xu thế này, mỗi năm số đơn tiếp tục tăng lên khoảng 10%. “Tình hình đơn sẽ rất căng và nguy cơ có thể sẽ không hoàn thành chỉ tiêu QH giao” - chánh án TAND Tối cao nói.

Ông Bình cũng nêu vấn đề theo quy định của hiến pháp, chúng ta chỉ có hai cấp xét xử (sơ thẩm, phúc thẩm) nhưng với số lượng đơn nhiều như hiện nay thì sẽ có nguy cơ trở thành nhiều cấp xét xử.

“Vấn đề không chỉ có động viên anh em, huy động lực lượng, mà cần tổng kết căn cơ hơn để rút ra những điều gì hợp lý, không hợp lý của quy trình giải quyết đơn. Có như vậy chúng ta mới giải quyết căn cơ được vấn đề này. Nếu không, đơn GĐT, tái thẩm có nguy cơ trở thành một số cấp xét xử nữa” - ông nhấn mạnh.

Đương sự chây ỳ thì tòa cũng… chịu

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Hồng (đại biểu QH tỉnh Đồng Nai) hỏi người đứng đầu hai cơ quan tư pháp: Theo quy định hiện hành, thời hạn để giải quyết vụ án dân sự, kinh doanh thương mại nhanh nhất là 9-10 tháng. Nhưng thực tế tiến độ không đạt được mà bị kéo dài hoặc rất dài, ảnh hưởng lớn đến đời sống dân sự và sự phát triển của sản xuất, kinh doanh. Ông Hồng đề nghị cho biết giải pháp cải thiện tình hình này.

Trả lời, Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí thừa nhận việc kéo dài thời hạn giải quyết các vụ án, vụ việc dân sự, kinh doanh thương mại đang là một bức xúc hiện nay. Tuy nhiên, cơ chế giải quyết án dân sự, kinh doanh thương mại khác với một vụ án hình sự.

Cụ thể, đương sự khởi kiện thì đương sự phải có nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ để chứng minh yêu cầu khởi kiện. Trường hợp cần thiết có thể yêu cầu tòa xác minh, thu thập các tài liệu, chứng cứ. Nhưng thực tế, không phải lúc nào các cơ quan, tổ chức cũng đáp ứng được thời hạn yêu cầu các tài liệu, chứng cứ và tòa án cũng “không làm gì được” trong trường hợp này.

Ông Trí cho rằng cần đặt vấn đề xem xét chế tài trách nhiệm những tổ chức, cá nhân chậm cung cấp tài liệu. Trường hợp tài liệu, chứng cứ có rồi mà tòa chậm thụ lý… cũng có chế tài trách nhiệm.

Đồng tình, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu thực tế đôi bên kiện nhau, nếu như một bên cảm thấy thua cũng thường cố tình kéo dài, không muốn ra tòa, tìm mọi cách để trì hoãn. Trường hợp này tòa cũng chịu, không giải quyết được.