"Nhưng nếu mô hình kinh doanh của bạn hướng tới người tiêu dùng và lại đặt ở một quốc gia Đông Nam Á, như Việt Nam, thì dù dân số đông, tầng lớp trọng điểm là giới trung lưu lại chưa đủ lớn về quy mô". - Giám đốc điều hành Gobi Partners chia sẻ.

"Đây liệu có phải thời điểm tốt để startup Việt Nam vươn ra nước ngoài?" là câu hỏi được bà Aditi Sharma - Giám đốc Chương trình Đầu tư Grab Ventures - đặt ra cho các diễn giả tại sự kiện "Bài học xây dựng và hỗ trợ startup vươn ra khỏi biên giới nước nhà tại khu vực Đông Nam Á" (Lessons from building and supporting cross-border startup businesses in Southeast Asia).

Sự kiện nằm trong khuôn khổ 14 tuần đào tạo và cố vấn chuyên nghiệp dành cho 13 startup do Grab Ventures Ignite tổ chức.

Trả lời câu hỏi này, ông Dan Chong - Giám đốc điều hành Gobi Partners - đã đưa ra một câu chuyện thực tế về một nhà sáng lập tại Trung Quốc.

Nhà sáng lập này muốn mở rộng kinh doanh ra nước ngoài. Với kinh nghiệm đầu tư 260 công ty, ông Dan đặt câu hỏi: "Tại sao bạn cần tiến ra thị trường nước ngoài? Trung Quốc là một thị trường rất lớn".

2 câu hỏi lớn cho startup trước khi quyết đánh chiếm thị trường khu vực

"Phần lớn startup giai đoạn sớm khi nhận ra khả năng thất bại ở quê nhà đều nhắm tới việc ‘chinh chiến’ ở thị trường nước ngoài. Hầu hết những startup như vậy, theo quan sát của tôi, đều thất bại".

Giám đốc điều hành Gobi Partners cho rằng nếu thị trường nội địa đủ lớn, các startup nên chiếm lĩnh thị trường quê nhà trước khi người khác tới "ăn bữa trưa của bạn".

Câu hỏi thứ 2 cần đặt ra là: Chúng ta muốn đạt được điều gì khi tiến ra nước ngoài.

Ông Dan ví von câu chuyện khởi nghiệp giống như một cuộc đua, bạn càng chạy nhanh, càng mở rộng, thì startup của bạn càng có định giá tốt, đặc biệt với các startup ở khu vực Đông Nam Á.

Thành tố quan trọng tại các quốc gia Đông Nam Á, theo ông Dan, là quy mô của tầng lớp trung lưu. Tất nhiên, việc mở rộng thị trường còn tùy thuộc vào mục tiêu công ty - định hình là một doanh nghiệp công nghệ nhắm tới thị trường Mỹ, hay định vị mình là một doanh nghiệp tiêu dùng hướng tới người dùng Đông Nam Á. Nhưng một khi nhắm tới tiêu dùng, quy mô tầng lớp trung lưu là một yếu tố quan trọng cần lưu ý.

Nếu startup của bạn đặt tại Singapore - một nơi tỷ trọng giới trung lưu rất cao, nhưng dân số lại nhỏ, thì bạn phải đưa startup của mình vươn ra khu vực. Câu trả lời này tương tự cho Việt Nam - nơi dân số đông, nhưng quy mô giới trung lưu chưa đủ lớn.

"Đông Nam Á vẫn là thị trường mới nổi, cho dù bạn có vươn tới bao xa, cho dù đã phủ ở các quốc gia lớn, ngay như Grab, dù đã phủ tới các thành phố hạng hai, nhưng tầng lớp trung lưu vẫn chưa tăng trưởng lên một quy mô phù hợp", ông Dan nói.

Chuyện đổ xăng và gọi vốn

Nói về thời điểm phù hợp khi gọi vốn để mở rộng thị trường, ông Dan ví von vốn như nhiên liệu, startup như xe hơi, và Founder giống người cầm lái. Để trả lời được câu hỏi khi nào thì phù hợp để gọi vốn, chúng ta cần hiểu khi nào thì xe chúng ta cần đổ xăng.

"Câu chuyện rất đơn giản. Bạn phải đảm bảo mình có đủ nhiên liệu trên chuyến đi đến điểm kế tiếp. Không đủ nhiên liệu khi đang trên đường đua, bạn sẽ là kẻ thua cuộc", ông Dan nói.

Founder của một startup giai đoạn tăng trưởng khác với Founder của một startup giai đoạn sớm (early stage). Founder trong giai đoạn sớm không có ô tô, chỉ là người chạy bộ

Và khi bạn trưởng thành hơn, bạn sẽ cần lên kế hoạch cho các vòng đua, cần biết cách làm việc như một đội và biết làm thế nào di chuyển tới "trạm xăng" kế tiếp.

"Sẽ không có một câu trả lời chính xác. Tất cả phụ thuộc vào startup của bạn đang ở giai đoạn nào, chiến lược kinh doanh ra sao…", ông Dan chia sẻ.

Bổ sung những lưu ý cho startup khi mở rộng thị trường nước ngoài, bà Sun Ho - Founder kiêm CEO LittleLives - cho rằng các startup nên tìm hiểu kỹ thị trường. Ví như với quy mô dân số, Singapore chỉ có 6 triệu người, Việt Nam là 95 triệu người, nhưng thu nhập bình quân đầu người hoàn toàn khác nhau. Căn cứ vào GDP/người, các bạn sẽ quyết định sản phẩm nào sẽ phù hợp thị trường, sản phẩm cao cấp (premium) hay sản phẩm phù hợp với đại trà (mass), hoặc muốn duy trì phân khúc premium, chúng ta có nên chọn thị trường khác...

Về thời điểm mở rộng thị trường sau Covid-19, khi người người ngại ngần vì đại dịch, ông Dan cho rằng giờ lại là thời điểm cực tốt để chớp cơ hội, nếu việc kinh doanh của bạn tốt.

"Chúng tôi vẫn đang tìm kiếm các startup tốt. Ít người mở rộng kinh doanh như bây giờ là thời điểm cực-cực-cực tốt cho các bạn, nếu doanh nghiệp của các bạn tốt và không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ Covid-19. Hãy chớp lấy cơ hội này! Tôi khuyến khích các bạn chấp nhận rủi ro nếu bạn có khả năng".

"Còn nếu startup của bạn đang chịu ảnh hưởng từ Covid, hãy tìm cách sống sót trước khi tính đến việc gọi vốn", ông Dan nói.

Ánh Dương