Theo nguồn tin từ lãnh đạo cấp cao Trung Quốc của WSJ, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đích thân quyết định hoãn thương vụ IPO của Ant Group.
Suốt 21 phút trong bài phát biểu tại một sự kiện hôm 24/10, Jack Ma đã chỉ trích chiến dịch kiểm soát rủi ro tài chính của Bắc Kinh. Ông cho rằng các cơ quan quản lý chỉ tập trung vào quản lý rủi ro và bỏ qua sự phát triển. Ông cáo buộc các ngân hàng lớn của Trung Quốc hành xử như "những tiệm cầm đồ", điều này làm tổn thương nhiều doanh nhân... Ông cho biết muốn giúp giải quyết các vấn đề tài chính của Trung Quốc thông qua đổi mới.
Tuyên bố của Jack Ma đã đẩy mối quan hệ căng thẳng suốt nhiều năm với chính quyền lên đỉnh điểm. Bắc Kinh luôn lo lắng về tầm ảnh hưởng và tốc độ phát triển nhanh chóng của các nền tảng thanh toán điện tử do ông kiểm soát. Ông Tập đã cho thấy sự khoan dung đang giảm dần với các doanh nghiệp tư nhân lớn của Trung Quốc.
Jack Ma phát biểu tại sư kiện ở Thượng Hải hôm 24/10. Ảnh: Reuters
Theo nguồn tin của WSJ, giới chức Trung Quốc xem đây là một hành động đánh bóng hình ảnh cá nhân và bôi nhọ các cơ quan quản lý. Ông Tập được báo cáo về bài phát biểu của Jack Ma và các lãnh đạo cấp cao khác cũng đã rất tức giận về những quan điểm này.
Ông Tập đã yêu cầu các cơ quan quản lý Trung Quốc điều tra và một loạt các sự kiện tiếp theo đã dẫn đến yêu cầu hoãn đợt IPO của Ant Group hồi đầu tháng này. Tuy nhiên, chưa rõ ông Tập hay một quan chức cấp cao nào khác là người đầu tiên đề xuất việc hoãn IPO Ant Group.
Từ khi ông Tập lên nắm quyền cuối năm 2012, Bắc Kinh đã có những biện pháp xử lý vi phạm của một số doanh nghiệp tư nhân hàng đầu quốc gia này. Tỷ phú Wang Jialin từng giàu nhất Trung Quốc của Tập đoàn bất động sản Dalian Wanda và Wu Xiaohui của tập đoàn bảo hiểm Anbang thuộc nhóm những doanh nhân phải đối mặt với các cuộc đàn áp của Chính phủ.
"Ông Tập không quan tâm đến việc bạn giàu thế nào. Điều ông ấy quan tâm là sau khi giàu có, bạn điều chỉnh lợi ích của bản thân thế nào với lợi ích quốc gia", một lãnh đạo cao cấp Trung Quốc nói.
Từ lâu, các cơ quan quản lý Trung Quốc đã muốn kiềm chế Ant Group. Doanh nghiệp của Jack Ma sở hữu Alipay - ứng dụng thanh toán di động đã phá vỡ hệ thống tài chính Trung Quốc. Khoảng 70% dân số nước này sử dụng Alipay. Ant đã cung cấp các khoản vay cho hơn 20 triệu doanh nghiệp nhỏ, nửa tỷ cá nhân, cũng như vận hành quỹ tương hỗ lớn nhất, hệ thống chấm điểm tín dụng...
Ant chủ yếu tập trung phục vụ những người dân và doanh nghiệp bị ngân hàng truyền thống đã bỏ qua. Do vậy, doanh nghiệp này nổi lên như một bánh răng quan trọng trong hệ thống tài chính Trung Quốc. Ant cũng không cần phải đáp ứng những quy định khắt khe và yêu cầu về vốn như các ngân hàng thương mại bắt buộc phải tuân thủ.
Ông Tập đã siết chặt các quy định tài chính sau khi thị trường chứng khoán Trung Quốc sụp đổ năm 2015. Tuy nhiên, ông cũng đánh giá cao lợi ích của việc có các doanh nghiệp như của Jack Ma đã giúp thay đổi cách người Trung Quốc tiêu tùng và cung cấp nguồn vốn hiệu quả cho các doanh nghiệp nhỏ.
"Mối quan hệ giữa Ant và chính phủ luôn rất phức tạp", Giáo sư Eswar Prasad tại Đại học Cornell, người từng đứng đầu khu vực Trung Quốc của Quỹ Tiền tệ quốc tế đánh giá. Theo ông, Ant không còn quá lớn và quá ảnh hưởng với các cơ quan quản lý Trung Quốc. Tuyên bố của Jack Ma hồi tháng 10 là "động cơ để chính phủ hành động".
Jack Ma chạm mặt ông Tập năm 2015. Ảnh: Ted S.Warren/Press Pool.
Alipay chính là khởi nguồn của Ant Group. Được ra đời năm 2004, Alipay có vai trò như một dịch vụ để tạo thuận lợi cho việc thanh toán trên nền tảng thương mại điện tử Taobao của Aibaba. Năm 2011, Jack Ma đã tách Alipay ra khỏi Alibaba.
Năm 2008 khi còn làm CEO Alibaba, Jack Ma cũng từng nói tại một sự kiện rằng các ngân hàng truyền thống ở Trung Quốc phớt lờ những doanh nghiệp thực sự cần vốn. "Nếu nhà băng không thay đổi, chúng tôi sẽ thay đổi các nhà băng", ông nói và tiết lộ đã hình dung ra một hệ thống cho vay toàn diện hơn phục vụ nhu cầu của các doanh nghiệp nhỏ.
Đến năm 2013, với vai trò Chủ tịch Alibaba, ông tiếp tục nhắm vào các ngân hàng truyền thống khi nói tại một sự kiện ở Thượng Hải rằng Trung Quốc không thiếu ngân hàng hoặc các tổ chức đổi mới, mà cần một tổ chức tài chính có thể thúc đẩy sự tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc thập kỷ tới. "Ngành công nghiệp tài chính cần nhân tố đột phá và ngoại đạo để mang đến sự thay đổi", Jack Ma cho hay.
Thời điểm đó, Alipay tạo ra một quỹ tương hỗ trên thị trường trực tuyến, được thiết kế để người dùng kiếm được tiền từ tiền điện tử trong ví của Alipay. Nó đã lập tức thành công. Một số người chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng vào ví để lãi hơn. Điều này khiến một số ngân hàng cho rằng Alipay bòn rút tiền gửi của họ. Năm 2014, Alipay cùng các doanh nghiệp tài chính của Alibaba được hợp nhất Ant Financial Services Group, hiện là Ant Group.
Theo Bloomberg, trước khi bị hoãn, thương vụ IPO kép tại Hong Kong và Thượng Hải của Ant Group thu hút được ít nhất 3.000 tỷ USD từ các nhà đầu tư cá nhân. Còn các nhà đầu tư tổ chức đã đăng ký mua 76 tỷ cổ phiếu của hãng tài chính này. Sau IPO, Ant Group dự kiến có vốn hóa khoảng 315 tỷ USD, vượt JPMorgan và gấp 4 lần Goldman Sachs.
Nhiều khả năng Ant Group sẽ phải thực hiện các thay đổi, bao gồm tăng vốn tại các đơn vị cho vay vi mô của mình. Đồng thời, Ant cũng phải xin lại giấy phép cho các chi nhánh hoạt động trên toàn quốc. Đợt IPO này dự kiến bị hoãn lại 6 tháng và Ant sẽ hoàn lại tiền cho các nhà đầu tư.
Ant Group có thể cố gắng để IPO lại. Giới đầu tư tin rằng doanh nghiệp của Jack Ma sẽ tái cơ cấu các đơn vị, đánh giá lại mô hình kinh doanh, đáp ứng các quy định mới của Bắc Kinh.. .Tuy nhiên, một số nhà phân tích nhận định, Ant khó có thể đạt được mức định giá cao "ngất ngưởng" và huy động được nhiều tiền như trước.
Về phía Jack Ma, ông chưa đưa ra một bình luận nào từ khi thương vụ IPO bị hoãn.
Tú Anh (theo WSJ)