Giá vàng dự báo sẽ có nhiều biến động dù ai lên làm tổng thống Mỹ. Ảnh: TL

Đến nay, mặc dù cuộc bầu cử tổng thống Mỹ chưa có kết quả cuối cùng nhưng hầu hết hãng truyền thông lớn đều đã đưa tin ông Joe Biden giành chiến thắng. Trong trường hợp ông Biden thắng cử, những chính sách dự kiến của chính quyền dưới thời ông Biden sẽ tác động ra sao đối với kinh tế Việt Nam (VN)?

Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trò chuyện với chuyên gia kinh tế Trần Thanh Hải xung quanh vấn đề này.

Cả lợi thế lẫn bất lợi cho kinh tế VN

. Phóng viên: Một số chuyên gia dự báo với chính sách mới của ông Biden, Mỹ sẽ quay lại Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) hay mở ra chương mới của hiệp định này. Quan điểm của ông về vấn đề này ra sao?

 

+ Ông Trần Thanh Hải: Tôi nghĩ rằng hiện nay còn quá sớm để nói ông Biden sẽ khởi động lại TPP trước đây. Tuy nhiên, thông qua chiến dịch tranh cử vừa qua cho thấy ông Biden sẽ đi ngược lại những gì ông Trump đang làm. Đó là ông sẽ đa phương hóa quan hệ quốc tế, khác với ông Trump khi lên cầm quyền đã rút khỏi TPP, rút khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Mặt khác, chính sách chung của đảng Dân chủ là đa phương hóa nên việc trở lại TPP vẫn có khả năng xảy ra.

. Như vậy, liệu rằng chính sách của ông Biden có đem lại “quả ngọt” cho kinh tế VN?

+ Các chính sách của ông Biden có thể dễ dự đoán, mang tính nhất quán và ổn định hơn so với ông Trump vốn có những hành động đầy bất ngờ. Những điều này đem lại cả lợi thế lẫn bất lợi cho kinh tế VN.

Cụ thể, nếu Mỹ trở lại đàm phán tham gia TPP hoặc đẩy mạnh hơn hợp tác thương mại đa phương sẽ tạo ra cơ hội cho VN trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế cũng như đa dạng hóa thị trường.

Hơn nữa, là một nhà chính trị lão luyện, ông Biden sẽ có lập trường mềm mỏng hơn về thương mại. Chẳng hạn, với việc VN đang thặng dư thương mại khá lớn với Mỹ, dưới thời ông Biden sẽ nhẹ nhàng hơn vì ông có xu hướng thực hiện chính sách đối ngoại mềm mại hơn so với ông Trump.

Đầu tư nước ngoài có thể sẽ khó hơn

. Theo ông, thương chiến Mỹ - Trung sẽ ra sao nếu ông Biden trở thành tổng thống Mỹ và điều này ảnh hưởng thế nào tới kinh tế, thương mại VN?

+ Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung có thể cũng sẽ được ông Biden xử lý một cách ôn hòa, nhẹ nhàng hơn so với thời ông Trump. Việc ông Biden có thể không chơi cứng rắn với Trung Quốc như ông Trump sẽ làm căng thẳng Mỹ - Trung giảm. Điều này cũng có nghĩa lúc đó chúng ta đón làn sóng đầu tư dịch chuyển từ Trung Quốc vào VN bớt đi.

Như vậy, trong bốn năm tới, rất có thể VN đón dòng vốn đầu tư nước ngoài sẽ chật vật, khó khăn hơn. Trong bối cảnh đó, VN buộc phải vận động nhiều hơn và khôn khéo nhiều hơn mới tận dụng được cơ hội. Nó không còn “dễ ăn” như trước nữa.

. Vậy VN cần làm gì để khắc phục khó khăn, nắm bắt cơ hội và hưởng lợi?

+ Để làm sao thu hút và giữ chân các gã khổng lồ, hơn ai hết VN cần thay đổi. Bởi thực tế chúng ta còn có nhiều điểm bất lợi để cho các đại gia thế giới vào làm ăn.

Ví dụ, nhìn về quy mô kinh tế, có khi một tỉnh Trung Quốc đã lớn hơn VN. Ở đây không chỉ đơn thuần nhìn thị trường tính theo số dân, mà Trung Quốc sở hữu các yếu tố rất mạnh từ nền công nghiệp phụ trợ, nhân lực có kỹ năng cho đến tài nguyên khoáng sản đủ cho các công ty đa quốc gia thiết lập chuỗi cung ứng toàn cầu.

VN không có nhiều lợi thế như vậy. Chúng ta có thể cung ứng nhỏ lẻ trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhưng không đủ sức làm đồng bộ quy mô lớn. Với bài toán không đồng bộ thì các công ty đa quốc gia lắp đặt các cơ sở gia công tại đây sẽ tốn nhiều chi phí.

. Chúng ta phải bù đắp cho những khiếm khuyết đó bằng cách nào, thưa ông?

+ Tôi cho rằng VN có thế mạnh là nguồn nhân lực, do vậy trong một thập niên tới cần phải đầu tư mạnh mẽ cho thế mạnh này. Vì có những ngành như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) không cần nhiều tài nguyên thiên nhiên, hạ tầng mà chỉ cần con người giỏi.

VN hãy chú trọng giáo dục đào tạo nhân lực để tăng tính hấp dẫn. Nguồn nhân lực này cần phải giỏi tiếng Anh, công nghệ, giỏi về tư duy, về toán học thì mới hy vọng chúng ta có thể bù đắp về quy mô nền kinh tế, bù đắp chuỗi cung ứng không đồng bộ.

Vàng, USD, chứng khoán… bị tác động trái chiều

. Nhìn về chống dịch COVID-19, ông Trump và ông Biden có sự khác biệt rất lớn. Theo ông, chính sách nào sẽ tốt hơn cho VN?

+ Có thể nói thất bại trong kỳ bầu cử tổng thống Mỹ vừa rồi của ông Trump một phần đến từ chính sách loay hoay chống dịch. Ngay trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã thể hiện điều đó khi không đeo khẩu trang tiếp xúc với cử tri, rồi nhiễm bệnh cũng không cách ly đủ thời gian… Trong khi ông Biden có chủ trương đeo khẩu trang, giãn cách xã hội, thực hiện mở cửa từ từ.

Tôi cho rằng ông Biden đi theo hướng tương tự VN là kiên trì cách ly 14-21 ngày, khoanh vùng, truy vết, điều trị tích cực… để dập các ổ dịch, không cho lây nhiễm trong cộng đồng. Như vậy, với sự hy sinh lợi ích kinh tế trong ngắn hạn 2-3 tuần nhưng đổi lại được hàng chục tuần trong một năm hoạt động bình thường.

Khi nước Mỹ hồi phục thì VN sẽ hưởng lợi rất nhiều, từ vấn đề xuất nhập khẩu hàng hóa, chu chuyển về dịch vụ, đầu tư, du học… Nói cách khác, khi Mỹ chống dịch hiệu quả sẽ tạo điều kiện sớm mở cửa, khai thông thương mại, du lịch, đầu tư, chuyên gia… với thế giới nói chung và VN nói riêng một cách thuận lợi hơn.

. Ông đánh giá chính sách dự kiến của ông Biden sẽ ảnh hưởng ra sao đến thị trường vàng, chứng khoán?

+ Như tôi đã đề cập, khi chống dịch COVID-19 thành công, kinh tế Mỹ sẽ phục hồi nhanh. Thêm nữa, khi tham gia vào quan hệ đa phương sẽ giúp Mỹ bớt cô lập và giúp đồng USD mạnh lên. Khi đồng USD mạnh, kinh tế Mỹ phục hồi nhanh sẽ là cơ hội tăng cho chứng khoán.

Khi chứng khoán tăng, kinh tế Mỹ phục hồi nhanh sẽ là yếu tố khiến giá vàng thế giới giảm. Nhưng ông Biden và đảng Dân chủ lại đang có chủ trương tung gói tài chính lớn để kinh tế tiến nhanh. Việc tung nhiều tiền ra là mồi cho giá vàng tăng. Do đó, tôi cho rằng trong nửa đầu năm 2021, giá vàng sẽ tăng giảm đan xen.

Cần thay đổi cách tiếp cận Tỉ giá dự báo sẽ ổn định trong thời gian tới. Ảnh: TL TS Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và nghiên cứu BIDV nhận định các chính sách dự kiến của ông Biden sẽ có năm tác động quan trọng đối với kinh tế VN. Ví dụ chính sách của chính quyền mới được dự báo có tính ổn định hơn, ôn hòa hơn sẽ giúp tâm lý các nhà đầu tư và doanh nghiệp của thế giới nói chung và Việt - Mỹ nói riêng tăng lên, qua đó thúc đẩy các hoạt động hợp tác đầu tư, kinh doanh giữa hai bên. Chính sách “dùng hàng hóa Mỹ” sẽ đòi hỏi doanh nghiệp Việt nỗ lực cải thiện chất lượng sản phẩm và phát triển sản phẩm mới khi có kế hoạch xuất khẩu sang Mỹ. Các doanh nghiệp Việt cũng sẽ phải thay đổi cách thức tiếp cận thị trường bởi các yêu cầu, tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ vẫn rất nghiêm ngặt và đòi hỏi sự khác biệt, chất lượng cao hơn so với các sản phẩm sản xuất nội địa Mỹ. “VN vẫn sẽ là môi trường hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và doanh nghiệp nước ngoài nói chung và Mỹ nói riêng. Tuy nhiên, nhiệm vụ cân bằng hơn cán cân thương mại với Mỹ, thực hiện tốt hơn các cam kết của hai bên vì lợi ích chung của hai nước vẫn là điểm cần lưu ý đối với VN” - nhóm nghiên cứu của BIDV lưu ý.