Lâu nay, nhiều người nhầm lẫn rằng thuốc lá điện tử là thuốc lá thế hệ mới, thực ra điều này không chuẩn xác. Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới hiện được biết đến là thuốc lá điện tử (ENDS), thuốc lá nung nóng (HTPs) và thuốc lá ngậm (SNUS). Mặc dù mỗi loại sản phẩm có cơ chế hoạt động riêng biệt nhưng các loại thuốc lá giảm thiểu tác hại này đều có điểm chung là áp dụng công nghệ để loại bỏ quá trình đốt cháy, nên không tạo khói hoặc tàn thuốc.

Thuốc lá thế hệ mới chưa được phép kinh doanh thương mại nên đã xuất hiện nhiều vụ nhập lậu sản phẩm này vào Việt Nam. Đơn cử, ngày 14-9-2020, kiểm tra Cơ sở kinh doanh Coffee Vape Babibo, Cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh Bạc Liêu đã tạm giữ 51 chiếc máy hút thuốc lá điện tử nhãn hiệu MiMo Air, S-PRIV MOD, MARVEL, ASURA, FRENZY KIT, ROMIO PLUS và HELIX MOD không hóa đơn chứng từ.

"Đối tượng khai giá đầu vào rất rẻ, nhập chỉ khoảng 40.000 đồng/chiếc giống như chiếc bút, hút được khoảng 300 hơi. Nhưng khi bán đến tay người dùng thì khoảng 160.000 - 200.000 đồng, lãi gấp 4 - 5 lần. Đây là mức siêu lợi nhuận", ông Nguyễn Kỳ Minh - Phó Chánh văn phòng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) cho biết.

Điều đáng nói, đến nay vẫn chưa có khung pháp lý cho mặt hàng này khiến cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong vấn đề xử lý vi phạm. Hầu hết các vụ việc liên quan đến thuốc lá thế hệ mới đều được xử lý dưới dạng hàng lậu, xác định là loại hàng hóa do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc nên việc xử lý chưa sát với hành vi vi phạm.

Ngày 11-11, tại Hà Nội, Tọa đàm "Khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới" đã chính thức được diễn ra với sự tham gia của 50 đại diện từ các cơ quan quản lý Nhà nước, các chuyên gia trong lĩnh vực công nghiệp, kinh tế. Tại đây đã có nhiều ý kiến cho rằng phải chẳng đã đến lúc cho phép nhập khẩu sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhưng phải được kiểm soát chặt chẽ. Tuy nhiên, bà Hoàng Lan Hương - Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho rằng, tạm thời chưa cho phép nhập khẩu và lưu thông cho đến khi những tác động của thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng được đánh giá đầy đủ hơn.

Các đại biểu khác cũng cho rằng không nên ngay lập tức luật hóa tại thời điểm này mà bỏ qua giai đoạn thí điểm bằng một quyết định của Thủ tướng. Bởi lẽ, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là kết quả của việc áp dụng công nghệ trên toàn cầu, hiện vẫn còn rất mới mẻ đối với ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam và các cơ quan quản lý.

Hiện Bộ Công thương đã có Công văn số 728/BCT-CN báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả nghiên cứu và đề xuất chính sách quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới. Theo đó, về cơ bản các Bộ Tài chính, Tư pháp, Khoa học Công nghệ, Kế hoạch và Đầu tư và Hiệp hội thuốc lá Việt Nam đều thống nhất việc báo cáo Thủ tướng Chính phủ biện pháp để quản lý đối với mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là cần thiết và có cơ sở.