1 giờ chiều ngày 22/11/1963, một người đàn ông không giấu nổi vẻ xúc động, thông báo cho toàn thể người dân nước Mỹ tin dữ: Tổng thống đương nhiệm John Fitzgerald Kennedy từ trần.

46 năm sau, vào ngày 17/7/2009, người đàn ông từng đưa tin về cái chết đột ngột của vị tổng thống thứ 35 của Mỹ cũng qua đời ở tuổi 92. Ông là Walter Cronkite - Nhà báo, phát thanh viên kỳ cựu của Đài CBS News, nhân vật nổi tiếng được đông đảo công chúng Mỹ yêu mến gọi là "Người đàn ông đáng tin cậy nhất Mỹ - The most trusted man in America".

Trong gần hai thập kỷ, hàng chục triệu người Mỹ đã theo dõi Walter Cronkite để nắm bắt thế sự theo cách tôn trọng sự thật rất riêng của ông với tôn chỉ: "That's the way it is" (tạm dịch: Sự thật là thế).

Mặc dù Walter Cronkite đã rời CBS Evening News nhiều năm về trước, nhưng ông vẫn được nhiều người gọi thân mật là "Chú Walter - Uncle Walter" - nguồn tin trung thực nhất, "người dẫn chuyện quốc gia", và là biểu tượng tiêu chuẩn để đánh giá tất cả các chuyên gia tin tức truyền hình khác trên khắp đất Mỹ.

Là người dẫn chương trình "CBS Evening News" từ năm 1962 đến năm 1981, Walter Cronkite còn hơn cả phát thanh viên được xem nhiều nhất của đất nước. Ông trở thành một thông dịch viên trấn an tinh thần về những sự kiện gây chấn động nước Mỹ và thế giới, từ tình trạng bất ổn dân quyền đến vụ Watergate cho đến cuộc khủng hoảng con tin ở Iran.

Đưa tin đúng sự thực khách quan là tín điều đối với Walter Cronkite.

Ông cũng trở thành một biểu tượng quốc gia. Câu nói thường trực trên môi của ông "That's the way it is" đã được thêm vào từ điển văn hóa đại chúng của Mỹ. "Chú Walter" cũng vậy. Cái tên Walter Cronkite cũng xuất hiện liên tục trong phim sitcom và những đoạn độc thoại của Johnny Carson - người dẫn chương trình truyền hình đình đám ở Mỹ.

Sinh ra ở St. Joseph - thuộc bang Missouri, Walter Leland Cronkite Jr. (tên đầy của Walter Cronkite) đã trải qua 10 năm đầu tiên sống ở thành phố Kansas trước khi cha ông, một nha sĩ, chuyển cả gia đình đến bang Texas.

Trong cuốn tiểu sử năm 1996 "A Reporter’s Life" (tạm dịch: Chuyện đời một phóng viên), Walter Cronkite kể lại cái duyên thủa ban đầu với ngành tin tức ở tuổi lên 9. "Tôi bắt xe điện xuống tòa báo Kansas City Star vào mỗi tối thứ Bảy, mang theo tệp báo giấy, bắt xe điện chạy ngược về cuối đường và cố gắng rao bán được nhiều tờ báo nhất có thể vào mỗi tối". Với mức lãi chỉ 10 xu mỗi tuần, Cronkite vui mừng nói: "Đó là sự khởi đầu".

Ở tuổi 16, chàng thanh niên đã tìm thấy "sứ mệnh cuộc đời" mình, nhờ Fred Birney, một giảng viên báo chí. Fred Birney bổ nhiệm Walter Cronkite làm biên tập viên cho tờ báo của trường và sau đó, vào năm 1933, đảm bảo việc làm cho ông với tư cách là phóng viên của tờ Houston Post tại Đại học Texas ở Austin.

Trả lời phỏng vấn năm 2002, Walter Cronkite nói: "Mọi thứ có thể khác đi rất nhiều đối với tôi nếu không có Fred Birney".

Walter Cronkite xuất hiện trên báo in và đài phát thanh trong gần hai thập kỷ. Trong các cuộc phỏng vấn sau đó, ông nồng nhiệt gọi bản thân mình trong những năm tháng cuộc đời sôi nổi nhất là "một phóng viên hành trình".

Dù chưa phải là một siêu sao, nhưng Walter Cronkite đã trở nên đủ có giá trị đối với United Press, nơi ông tham gia vào năm 1939 để đưa tin về Thế chiến thứ hai (1939-1945). Năm 1950, ông gia nhập CBS. Trong 12 năm tiếp theo, Cronkite thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau: Đọc tin tức địa phương tại chi nhánh thuộc sở hữu của CBS ở thủ đô Washington, DC; tường thuật một loạt phim lịch sử "You Are There", được chiếu trong các lớp học trong nhiều thập kỷ sau đó.

Tên tuổi và tiếng nói của Walter Cronkite gắn liền với các sự kiện đáng chú ý bậc nhất trong lịch sử Mỹ nói riêng và lịch sử thế giới nói chung thế kỷ 20:

Phóng viên Chiến tranh của tờ United Press - Walter Cronkite là người nổi tiếng nhất trong nhóm "The Writing 69th" - Nhóm 8 nhà báo Mỹ đã được huấn luyện bay, sử dụng vũ khí và bay trong các nhiệm vụ không kích Đức cùng với Lực lượng Không quân số 8 của Mỹ trong Thế chiến II.

Walter Cronkite (ngoài cùng, phải) và phi hành đoàn máy bay ném bom B-17, ảnh chụp năm 1942. Nguồn: Internet

Là một phóng viên trẻ của United Press, Cronkite chuyên đưa tin chiến sự trong cuộc Chiến tranh Thế giới thứ hai (1939-1945). Các bài báo của chàng trai trẻ đã thu hút sự chú ý của Edward R Murrow - phóng viên chiến trường cùng thời, làm việc tại Ban tin tức của CBS, người được nhiều đồng nghiệp tôn vinh là "một trong những nhân vật vĩ đại nhất của báo chí" - đề cử cho CBS.

Nhờ danh tiếng của một phóng viên chiến trường quả cảm, vài năm sau khi chiến tranh kết thúc, vào năm 1950, Walter Cronkite đầu quân cho Đài CBS, nơi ông trở thành Anchor - Nguồn tin cậy. Ông được dân Mỹ gọi với danh xưng "Người đàn ông đáng tin cậy nhất Mỹ".

Năm 1962, ông trở thành người dẫn chương trình của CBS Evening News và giám sát việc phát triển và mở rộng chương trình để trở thành đài phát thanh tin tức đầu tiên của quốc gia với tổng thời lượng cố định nửa giờ hàng đêm.

Walter Cronkite là cái tên gắn liền với các sự kiện nổi bật của Mỹ khi ông thông báo/đưa tin về vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy năm 1963; giới thiệu ban nhạc huyền thoại Anh The Beatles đến công chúng Mỹ; các chương trình không gian của Mỹ. Walter Cronkite chính thức nghỉ hưu từ CBS Evening News vào năm 1981, nhưng vẫn tiếp tục làm phóng viên đặc biệt trong những năm 1990.

Sau 19 tháng làm việc cho CBS, Walter Cronkite phải đối mặt với tin tức kinh hoàng về vụ ám sát Tổng thống Kennedy . Ông tức tốc lên sóng và bình tĩnh dẫn dắt người xem qua thảm kịch bằng những câu thông báo đơn giản:

"Từ Dallas, Texas, thông tin chính thức. Tổng thống Kennedy qua đời lúc 1 giờ chiều Giờ Chuẩn Miền Trung (CST), 2 giờ Giờ Chuẩn Miền Đông (EST) ngày 22/11/1963".

Tổng thống John F. Kennedy (khi còn sống) trả lời phỏng vấn với Walter Cronkite năm 1963. Ảnh: Cronkite (Walter) Papers

Người phát thanh viên, phóng viên từng ra vào chiến trường đầy bom đạn ấy đã nghẹn ngào, không giấu nổi niềm xúc động lớn trước máy ghi hình khi ông tháo kính đọc sách để xem giờ.

"Đó là một khoảnh khắc hiếm hoi và nó đã được chạy lại hàng nghìn lần", người bạn lâu năm Andy Rooney của CBS cho biết. "Nếu Walter có sự lựa chọn của mình, anh ấy sẽ cố nén những giọt nước mắt đó lại vì anh ấy vốn ghét bộc lộ mình là một người dễ xúc động."

"Armstrong đang ở trên Mặt Trăng. Neil Armstrong, 38 tuổi, phi hành gia người Mỹ, đang đi những bước chân đầu tiên của loài người trên bề mặt của Mặt Trăng vào ngày 20/7/1969", Walter Cronkite tự hào thông báo với toàn thể nước Mỹ sự kiện chấn động địa cầu đó, trong khi ở đâu đó trên Mặt Trăng không xa, người anh hùng vũ trụ ấy đưa ra câu nói lịch sử của mình: "Đây là bước chân nhỏ bé của con người nhưng là bước tiến vĩ đại của nhân loại".

Khi đọc bản tin về nhà du hành vũ trụ Neil Armstrong cùng phi hành đoàn Apollo 11 lần đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng, người phát thanh viên ấy lại hồi hộp tới mức không nói nên lời...

"Tôi tin rằng, chúng ta nên cam kết thực hiện cho kỳ được mục tiêu đưa người đổ bộ Mặt Trăng rồi trở về Trái Đất an toàn trước khi thập niên 1960 này khép lại" - Đó là những lời hiệu triệu hùng hồn của Tổng thống J.F. Kennedy 2 năm trước ngày ông bị ám sát.

Đáp lại, NASA nhanh chóng triển khai Chương trình Apollo đổ bộ Mặt Trăng có người lái. Kéo dài hơn 10 năm (từ năm 1961 đến 1972), Apollo program tiêu tốn khoảng 24 tỷ USD, tương đương hơn 100 tỷ USD năm 2016, với những đóng góp to lớn của 400.000 kỹ sư, nhà khoa học, kỹ thuật viên tài năng. Cho đến nay, chưa một quốc gia nào đưa người đổ bộ Mặt Trăng như người Mỹ đã làm.

Chiều tối ngày 20/7/1969, vài giờ sau khi thế giới sửng sốt hay tin Mỹ đưa người đổ bộ Mặt Trăng thành công, người ta tìm thấy một mẩu giấy kèm một bó hoa nhỏ đặt trên mộ của cố Tổng thống Kennedy ở Nghĩa trang Quốc gia Arlington. Bên trong viết rằng: " Thưa Tổng thống! Đại Bàng* hạ cánh thành công! "

(*) Đại Bàng là mật danh của mô-đun Mặt Trăng do phi hành gia Mỹ Neil Armstrong và Buzz Aldrin điều khiển, đổ bộ trực tiếp Mặt Trăng ngày 20/7/1969 lịch sử.

Thập niên 1970, Mỹ xảy ra vụ bê bối chấn động lịch sử chính trị, dẫn đến việc Tổng thống Richard Nixon buộc phải từ chức trước khi hết nhiệm kỳ.

Về sự kiện này, CNN đưa ra các dấu mốc sau:

Ngày 17/6/1972 - Năm người đàn ông bị bắt sau khi đột nhập vào trụ sở Ủy ban Quốc gia Dân chủ (DNC) trong khu phức hợp Watergate ở Washington, DC. Thư ký báo chí Nhà Trắng Ron Ziegler mô tả vụ việc là "một vụ trộm cấp ba".

Ngày 10/10/1972 - Washington Post đăng một câu chuyện của Carl Bernstein và Bob Woodward - 2 phóng viên của tờ Washington Post đảm nhận việc điều tra vụ bê bối Watergate, nói rằng FBI tin rằng các trợ lý của Tổng thống Nixon phải chịu trách nhiệm cho vụ Watergate.

Ngày 25-29/6/1973 - John Dean - cố vấn Nhà Trắng - làm chứng trước Ủy ban Lựa chọn của Thượng viện về việc Nhà Trắng và Nixon liên quan đến vụ đột nhập và che đậy Watergate.

Ngày 16/7/1973 - Trong phiên điều trần ở Watergate, cựu trợ lý Alexander Butterfield tiết lộ rằng Nixon đã bí mật ghi âm tất cả các cuộc trò chuyện tại Nhà Trắng của ông kể từ năm 1971.

Ngày 9/8/1974 - Nixon ký một lá thư từ chức và Phó Tổng thống Gerald Ford trở thành tổng thống.

Vụ bê bối Watergate gây chấn động lịch sử chính trị Mỹ. Ảnh: Bettmann / Getty Images

Tháng 10/1972, dân chúng Mỹ đổ dồn vào sự kiện Watergate sau khi phát thanh viên Walter Cronkite dành 14 phút trong chương trình phát thanh tin tức của mình chỉ để nói về chủ đề duy nhất - Watergate - mặc dù Tổng thống Nixon sẽ tái cử vài tuần sau đó.

Ông nói trong chương trình ngày 27/10 năm đó rằng: "Những tình tiết ngày càng trở nên rắc rối hơn. Vụ Watergate cuối cùng leo thang thành các cáo buộc về một chiến dịch phá hoại chính trị và gián điệp cấp cao. Rõ ràng đây là sự kiện có 1-0-2 trong lịch sử nước Mỹ".

Đưa tin đúng sự thực khách quan là tín điều đối với Walter Cronkite. Ông từng nói: "Đạo đức của một nhà báo có trách nhiệm là gạt bỏ những thành kiến ​​của mình sang một bên để cố gắng làm việc công bằng cho tất cả các bên. Tôi nghĩ mình đã làm điều đó khá tốt trong suốt những năm qua".

"Ông ấy hoàn toàn ủng hộ việc cung cấp cho người dân Mỹ những gì họ cần biết chứ không phải những gì họ muốn nghe." - Andy Rooney - đồng sự Đài CBS của Walter Cronkite nói.

Walter Cronkite nghỉ hưu CBS Evening News vào năm 1981. Sau đó, ông tiếp tục làm việc và cố vấn cho Đài Phát thanh Công cộng quốc gia Mỹ (NPR), Discovery Channel và History Channel.

Sau 46 năm làm nghề nhà báo, khi về hưu ở tuổi 65 Walter Cronkite được tặng Huy chương Tự do của Tổng thống, vinh dự cao nhất của một người Mỹ không phải là quân nhân.

Khi Walter Cronkite qua đời, Cựu Tổng thống Barack Obama ngày 17/7/2009 đã nói "Trong nhiều thập niên, Walter Cronkite là tiếng nói đáng tin cậy nhất tại nước Mỹ".

Hơn một thế hệ đã qua, giọng nói trầm ấm của Walter Cronkite vẫn còn vang vọng đâu đây.

Bài viết sử dụng nguồn: CNN, Americanairmuseum, NPR, Legacy.com, Britannica

Trang Ly