NSND Xuân Huyền năm 2004 - Ảnh: NGUYỄN ĐÌNH TOÁN
Cùng với NSND Doãn Hoàng Giang, Lê Hùng, NSND Xuân Huyền tạo thành bộ ba đạo diễn sân khấu huyền thoại thời kỳ vàng của sân khấu phía Bắc những năm 1980, 1990. Ông là một trong những đạo diễn cá tính hiếm hoi, có ảnh hưởng lớn đến các thế hệ tiếp theo.
Không chỉ là một đạo diễn sân khấu giỏi, được đào tạo bài bản từ Liên Xô cũ, ông còn là người thầy mẫu mực tại Trường đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội hàng chục năm, đã dìu dắt nhiều thế hệ đạo diễn, diễn viên tài năng hiện đang là thành phần chủ chốt tại các nhà hát.
NSƯT Sĩ Tiến - phó giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ - còn giữ nhiều kỷ niệm về người thầy đáng kính trọng và tài năng. Cùng với NSƯT Chí Trung, NSND Lê Khanh, NSND Thanh Ngoan, NSND Thúy Mùi… , ông may mắn được học khóa đạo diễn cuối cùng 2004-2008 mà NSND Xuân Huyền giảng dạy.
Ngoài ra, NSƯT Sĩ Tiến có nhiều dịp làm việc với NSND Xuân Huyền trong các vở kịch mà ông làm đạo diễn cho Nhà hát Tuổi Trẻ như các vở: Bến bờ xa lắc, Trái tim trong trắng, Othello, Lời thề thứ chín, Vòng phấn Kápka, Nhà có ba chị em gái...
Đây là những vở đã đạt được thành công lớn trong thập niên 1980-1990, trong đó vở Bến bờ xa lắc từng giành huy chương vàng Hội diễn Liên hoan sân khấu nhỏ năm 1996, vở Lời thề thứ 9 diễn mấy trăm đêm vào hai năm 1988-1989…
Rất kỹ tính và khắt khe trong công việc nên dù là một người thầy, hay một đạo diễn sân khấu, NSND Xuân Huyền đều nổi tiếng là người rất nghiêm khắc, có phần nóng tính, nhưng lại rất tình cảm, một người xứ Nghệ chính trực, đôn hậu.
Nhờ đó ông làm nên những vở kịch hay và những lứa học trò giỏi. Học trò của ông dù ở lớp diễn viên hay lớp đạo diễn thì nay đều khá thành danh, là lực lượng chủ chốt trong các nhà hát phía Bắc hiện nay, đảm nhiệm vai trò quản lý các đơn vị nghệ thuật và đều có những vở diễn khá thành công.
Một điều đặc biệt nữa ở NSND Xuân Huyền, theo NSƯT Sĩ Tiến, là ông rất khôi hài nhưng lại chuyên dựng chính kịch. Người ta từng gọi ông là "người gác đền chính kịch". Cũng nhờ tính khôi hài mà những vở chính kịch của ông luôn có những nét hài hước rất duyên dáng và đầy trí tuệ.
NSND Xuân Huyền sinh năm 1942 tại Thanh Chương, Nghệ An. Ông theo học khóa đầu tiên Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (1959 - 1963). Sau một thời gian gắn bó với nghệ thuật tuồng truyền thống, năm 1971, ông được cử đi học đạo diễn tại Liên Xô và trở về nước năm 1977.
Khởi đầu với vở Gió và bụi đoạt huy chương bạc Hội diễn Sân khấu toàn quốc năm 1980, đến nay, đạo diễn Xuân Huyền đã dàn dựng khoảng 300 trăm vở diễn cho các đoàn nghệ thuật, với đủ các loại hình sân khấu tuồng, chèo, cải lương, kịch nói, dân ca.
Ông được phong tặng danh hiệu NSƯT (năm 1993) và NSND (năm 2006).
Lễ viếng NSND Xuân Huyền dự kiến tổ chức 8-10h sáng 30-11 tại Nhà tang lễ Cầu Giấy (Hà Nội).
NSND Doãn Tần, giọng ca 'Đường chúng ta đi', qua đời TTO - NSND Doãn Tần, người rất nổi tiếng với ca khúc 'Đường chúng ta đi', đã qua đời đêm 17-3, hưởng thọ 73 tuổi.