Việt Nam đã ký kết và đang tham gia đàm phán 17 Hiệp định thương mại tự do, nhờ đó đã góp phần tháo gỡ nhiều rào cản thương mại mở ra nhiều thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trên toàn cầu. Tuy nhiên, việc mở cửa luôn kèm theo yêu cầu phải thực hiện các cam kết về kiểm dịch động, thực vật với mức độ cam kết cao nhất từ trước tới nay.

Mới đây, Ủy ban châu Âu vừa ban hành những quy định liên quan tới việc tăng cường kiểm soát thực phẩm Việt Nam nhập khẩu vào EU. Điều này sẽ tạo thêm những thách thức cho nông sản Việt khi vào thị trường này.

Từ cuối tháng 11, tần suất kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật đối với hàng loạt mặt hàng rau sống và hạt tiêu tươi nhập khẩu từ Việt Nam là 50%, có thể hiểu là cứ hai lô hàng sẽ có một lô bị dỡ ra xét nghiệm dư lượng thuốc trừ sâu.

Với thanh long từ Việt Nam, tần suất thấp hơn, 10%. Tất cả các loại rau quả có trong danh sách tần suất kiểm tra cao đều là đồ tươi sống, dễ thối hỏng, phải giữ mát liên tục nên chi phí lưu kho sẽ rất tốt kém.

Ảnh minh họa - Ảnh: Báo Đầu tư.

Ông Trần Ngọc Quân - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Liên minh châu Âu và Vương quốc Bỉ cho hay: "EU đưa ra quy định đối với những hàng lần đầu tiên xâm nhập thị trường EU sẽ được kiểm soát với một tần suất nhất định. Nếu như hàng đó đáp ứng được những tần suất đó sẽ không bị kiểm soát những lần tiếp theo. Trường hợp thứ hai đó là những hàng hóa đã vào thị trường EU, tuy nhiên là bị vướng vào các kiểm dịch, các phát hiện về an toàn thực phẩm sẽ bị nâng dần tỷ trọng kiểm soát ở cảng".

Cùng với rau quả, con tôm của Việt Nam là một trong những mặt hàng đang tận dụng tốt EVFTA. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU trong tháng 10 năm nay tăng trưởng 42% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng do chi phí vận chuyển tăng đột biến nên hiện giá tôm của Việt Nam đang cao hơn Ecuador và Ấn Độ. Do vậy lợi thế cạnh tranh về giá là không còn mà vẫn phải đi từ chất lượng.

Trong và sau đại dịch SARS-CoV-2, 3 biến đổi lớn đang tác động mạnh mẽ tới doanh nghiệp và nông dân Việt Nam là biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến đổi xu thế tiêu dùng. Trong khi đó, nông sản Việt vẫn đang chưa theo kịp với xu hướng tiêu dùng xanh - một khái niệm đang rất thịnh hành ở châu Âu.

Các hiệp định thương mại tự do là bước đệm cho nông sản Việt đi xa nhưng không phải là cánh cửa đa năng giúp chúng ta có lợi thế cạnh tranh tuyệt đối trên các mặt trận xuất khẩu, mà sức mạnh nằm ở chính chất lượng và nội lực của nông sản Việt Nam.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!