Sáng 8/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp phiên thứ 6, thảo luận sửa 8 luật (gồm Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự).
Sửa đổi Luật Điện lực, Chính phủ đề xuất sửa Điều 4 theo hướng, Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải, trừ các dự án lưới điện do Nhà nước đầu tư theo quy hoạch phát triển điện lực trong từng thời kỳ.
Để tư nhân làm hạ tầng truyền tải điện là một trong những giải pháp giảm tải lưới điện hiện nay. Tỷ trọng nguồn điện năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió...) ngày càng lớn trong tổng công suất nguồn nhưng lại tập trung chủ yếu ở một số vùng phụ tải thấp.
Đa số ý kiến thường trực Uỷ ban Khoa học, công nghệ và môi trường khi thẩm tra sơ bộ đều đồng tình cho phép doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải. Song cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc khi mở cho tư nhân tham gia đầu tư lĩnh vực này.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ góp ý, cần có đánh giá tác động về an ninh năng lượng, quốc phòng kỹ lưỡng hơn khi cho phép các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng lưới truyền tải điện, nhất là các trạm, đường dây lưới điện 500 kV.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên thảo luận ngày 8/12 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: Hoàng Phong
Theo ông, trước đây Nhà nước độc quyền trong truyền tải điện, gồm cả khâu xây dựng, vận hành, quản lý. Nếu mở cho mọi thành phần kinh tế, tức gồm cả nhà đầu tư nước ngoài, đầu tư vào đường dây, trạm truyền tải, gồm cả các loại hệ thống truyền tải điện quan trọng, xương sống như trạm, đường dây 500 kV vào trục Bắc - Nam.
"Cần phân định rõ loại đường dây truyền tải điện nào nhà đầu tư tư nhân được làm, loại nào Nhà nước có quy hoạch, giao EVN làm", ông nói.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đồng tình cần quy định rõ trong luật sửa đổi, là đường dây trên 500 kV không phân cấp cho tư nhân làm. Còn với đường dây truyền tải dưới 500 kV, mọi thành phần có thể tham gia nhưng vẫn có những dự án quan trọng Nhà nước làm theo quy hoạch. Chẳng hạn, đoạn đường dây truyền tải ngắn nhưng đi qua khu vực an ninh, quốc phòng thì bắt buộc Nhà nước phải đầu tư.
Thay mặt Chính phủ giải trình sau đó, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đồng tình với gợi ý của Chủ tịch Quốc hội. Dự thảo luật sẽ nêu cụ thể loại công trình lưới điện truyền tải nhà đầu tư tư nhân được rót vốn. Theo ông, các dự án lưới điện huyết mạch, quan trọng như đường dây cao áp 500 kV và siêu cao áp 800 kV sẽ do Nhà nước đầu tư. Còn đường dây truyền tải dưới 500 kV (như đường dây 100 kV, 220 kV) thì cho phép tư nhân tham gia.
Liên quan tới chi phí khi tư nhân đầu tư, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đặt vấn đề về tính công khai, minh bạch trong quản lý chi phí vận hành khấu hao, bảo dưỡng của lưới truyền tải điện khi tư nhân vào đầu tư.
"Nhà nước làm thì còn phê duyệt tổng mức đầu tư, kiểm toán... Giờ nhà đầu tư họ làm một, khai thành 12 thì chúng ta kiểm soát thế nào? Chưa kể các chi phí đầu tư này rồi sau sẽ nằm trong chi phí khâu truyền tải điện, tính hết vào giá bán điện, mua điện. Quản lý chỗ này ra sao?", ông nêu loạt vấn đề.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên giải thích, việc cho phép tư nhân tham gia đầu tư lưới truyền tải điện sẽ giúp Nhà nước kiểm soát, không có biến động lớn vào giá bán điện, an ninh hệ thống điện. Người dân cũng không phát sinh thêm chi phí. Còn với doanh nghiệp Nhà nước sẽ được giảm bớt gánh nặng đầu tư lưới điện truyền tải, ước tính số tiền tiết kiệm đầu tư mỗi năm khoảng 11.000 tỷ đồng.
"Hiện các nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực điện chiếm hơn một nửa số dự án điện của tư nhân, nên không có lý do gì họ không đầu tư vào truyền tải điện. Họ rót vốn đầu tư dự án truyền tải, còn việc điều độ hệ thống điện vẫn do Nhà nước nắm giữ. Điều này đảm bảo hệ thống điện được vận hành hiệu quả, ổn định", Bộ trưởng Công Thương khẳng định.
Mặt khác, tư nhân khi đầu tư vào lưới điện truyền tải phải tuân thủ các quy định về đầu tư xây dựng, chịu sự quản lý Nhà nước về vận hành như phải cho phép các chủ thể khác được quyền đấu nối vào lưới điện truyền tải. "Ai làm khâu nào được hưởng khâu đó", ông nói.
Sau thảo luận, các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết, tán thành bổ sung dự án luật này vào chương trình xây dựng luật và pháp lệnh năm 2021. Dự án luật sửa đổi sẽ được trình theo thủ tục rút gọn, để Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường dự kiến diễn ra vào cuối năm nay.