Nghị quyết 01/2021 hướng dẫn áp dụng Điều 201 Bộ luật Hình sự và xét xử các vụ án về tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự, có hiệu lực từ 24/12.
Điều 201 quy định, người nào cho vay với lãi suất gấp 5 lần lãi suất cao nhất trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Trước Nghị quyết 01, chưa có quy định thế nào là thu lợi bất chính và không có hướng dẫn phải sung công hay trả về đương sự số tiền gốc cũng như tiền lời bất chính. Năm 2019, TAND Tối cao ra Công văn 212 hướng dẫn những vướng mắc trên nhưng chưa nói cụ thể trường hợp nào bị xử lý hình sự vì cho vay nặng lãi. Nghị quyết 01/2021 quy định cụ thể những vấn đề trên.
Theo Nghị quyết 01, luật dân sự quy định lãi suất vay không quá 20%/năm (1,67%/tháng) nên ai cho vay quá 5 lần lãi suất này bị xác định là cho vay nặng lãi. Tiền thu lời bất chính là khoản lãi vượt quá mức 20% này.
Người cho vay nặng lãi nhiều lần, mỗi lần dù thu lời bất chính ít hơn hay từ 30 triệu đồng trở lên đều sẽ bị phạt mức án tương ứng tổng số tiền lời bất chính trong những lần cho vay. Họ có thể bị áp dụng thêm tình tiết tăng nặng "phạm tội 2 lần trở lên".
Người cho vay nặng lãi nhằm thu lời bất chính trên 30 triệu đồng nhưng vì lý do khách quan vẫn chưa thu được số tiền này cũng bị xử lý hình sự. Khung hình phạt cho họ ứng với số lợi bất chính họ mong muốn có được. Khi tuyên phạt, tòa án sẽ áp dụng quy định về "phạm tội chưa đạt".
Nếu người cho vay nặng lãi có hành vi khác để đòi nợ như dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, gây thương tích cho con nợ... sẽ bị xử lý theo các tội danh tương ứng gồm cướp tài sản, cố ý gây thương tích, cưỡng đoạt tài sản...
Cũng theo Nghị quyết 01, người vay nặng lãi sẽ được tòa án triệu tập với tư cách "người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan", không phải bị hại. Họ chỉ được trả lại phần tiền người cho vay đã thu lợi bất chính; các khoản khác gồm tiền gốc và lãi cao nhất theo luật (bằng 20%/năm) được sung công.
Năm 2019, Chính phủ ra Chỉ thị số 12 về tăng cường đấu tranh phòng chống tội phạm và vi phạm liên quan "tín dụng đen". Từ năm 2020, công an cả nước phát hiện hơn 10.000 cơ sở cầm đồ, kinh doanh tài chính hoặc các cá nhân có biểu hiện cho vay lãi xuất cao.
Trong năm 2021, công an các địa phương tiếp nhận, phát hiện hơn 1.000 vụ việc với khoảng 1.700 người liên quan hoạt động tín dụng đen và đã khởi tố 554 vụ với 990 bị can, xử phạt hành chính 375 vụ.
Song Minh
Xem thêm: lmth.9177044-ut-id-ib-es-oan-cum-oac-taus-ial-yav-ohc/ten.sserpxenv