Tính tới thời điểm này, chỉ số S&P 500 đã tăng 26% trong năm 2021 sau khi lên cao 16% trong 2020. Lợi nhuận doanh nghiệp kỷ lục và chính sách tiền tệ dễ dàng là nhiên liệu cho sự bùng cháy của chứng khoán Mỹ.

Dự kiến tăng trưởng lợi nhuận sẽ giảm tốc vào năm sau và Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đang theo đuổi kế hoạch tăng lãi suất, lấy mất hai trụ cột chính của đà tăng thị trường.

Khi lãi suất thấp, nhà đầu tư có xu hướng gom các tài sản rủi ro như cổ phiếu để sinh lời. Khi lạm phát tăng tốc và các nhà hoạch định chính sách tăng lãi suất, giá trị của lợi nhuận tương lai của doanh nghiệp giảm và nhà đầu tư có thêm lựa chọn để kiếm tiền.

Lãi suất chạm đáy từ đầu 2020 đã góp phần đẩy định giá lên cao ngất. Nhiều nhà đầu tư và phân tích giờ tin rằng lãi suất tăng sẽ ngăn định giá lên cao hơn hay thậm chí là gây ra sụt giảm.

Tuy chỉ số chứng khoán thường tiếp tục tăng trong giai đoạn đầu của chu kỳ tăng lãi suất, chính sách tiền tệ bị thắt chặt thường hạn chế khả năng xoay xở của các nhà quản lý danh mục và khiến họ cẩn trọng hơn với rủi ro.

Bà Tiffany Wade, nhà quản lý danh mục cấp cao tại Columbia Threadneedle Investments nói với Wall Street Journal: "Chúng tôi biết năm tới sẽ có đợt tăng lãi suất. Trước đó bao lâu thì nhà đầu tư sẽ bắt đầu đặt vị thế để phòng ngừa khả năng định giá rơi xuống?"

Theo FactSet, tuần trước S&P 500 được giao dịch ở mức gấp 21 lần lợi nhuận dự phóng cho 12 tháng tới, cao hơn hẳn trung bình 5 năm là gần 19 lần.

Một số chuyên gia nghĩ rằng sự chuyển biến của chính sách tiền tệ có thể giúp hạn chế mức tăng của chứng khoán, đưa chúng về mức phù hợp với xu hướng dài hạn. Từ khi thành lập năm 1957 đến hết năm ngoái, tỷ suất lợi nhuận trung bình của S&P 500 là 8,4%. Nhưng ba năm gần đây chứng kiến mức tăng mạnh mẽ hơn hẳn. Chỉ số thị trường này nhảy vọt 29% năm 2019, thậm chí còn cao hơn cả mức tiến của 2020 và 2021 đến nay.

"Những con số lớn như vậy là không bình thường", ông Joseph Amato, Chủ tịch và Giám đốc đầu tư cổ phiếu tại Neuberger Berman khẳng định. "Ba năm qua chứng khoán Mỹ đã được tận hưởng giai đoạn lợi nhuận phi thường, và dự đoán của chúng tôi là bạn sẽ không thấy hiệu suất này lặp lại trong 2022".

Dĩ nhiên dự báo chứng khoán của chuyên gia không phải lời tiên tri luôn đúng. Các nhà phân tích không thể thấy trước các sự kiện của thế giới hay dự đoán cách phản ứng của thị trường. Nhiều nhà phân tích những tưởng chứng khoán Mỹ không thể gượng dậy trong năm 2020 sau bị khi COVID-19 tấn công. Một năm trước, giới phân tích cũng đánh giá thấp sức mạnh của cuộc phục hồi 2021.

Ông Aneet Chachra, nhà quản lý danh mục tại Janus Henderson Investors thừa nhận: "Một năm là khoảng thời gian quá ngắn, khó có thể biết được chứng khoán sẽ như thế nào sau một năm".

Nhưng có nhiều yếu tố ủng hộ ý kiến rằng thị trường sẽ suy yếu vào năm sau. Tỷ suất lợi nhuận khủng năm 2020 và 2021 được thúc đẩy bởi chi tiêu chính phủ và sự can thiệp của Fed, bao gồm lãi suất cận 0.

Tháng này Fed đã đặt sẵn nền tảng để tăng lãi suất ngay trong mùa xuân 2022 và chấp thuận nhanh chóng kết thúc chương trình mua trái phiếu. Kế hoạch chi tiêu cho giáo dục, y tế và khí hậu gần 2.000 tỷ USD của Đảng Dân chủ đối mặt tương lai bất định sau khi bị Thượng nghị sĩ Joe Manchin phản đối.

Giới chuyên gia Phố Wall dự báo tỷ suất lợi nhuận của S&P 500 năm 2022 sẽ khiêm tốn hơn nhiều 2021. Trong số 13 ngân hàng và công ty dịch vụ tài chính đã công bố dự báo cho 2022, mục tiêu trung bình cho chỉ số S&P 500 cuối năm tới là 4.940 điểm, cao hơn 4,5% mức đóng cửa phiên 23/12.

Ở thái cực lạc quan nhất, các nhà phân tích tại BMO Capital Markets ước tính S&P 500 sẽ kết năm 2022 ở mức 5.300 điểm, tương ứng mức tăng 12% so với hiện tại. BMO kỳ vọng tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp sẽ giúp đẩy chứng khoán lên cao hơn.

Trong khi đó, kịch bản chính của các nhà phân tích của Morgan Stanley là S&P 500 sẽ kết năm ở mức 4.400 điểm, giảm 7% so với hiện tại. Morgan Stanley cho rằng hệ số P/E sẽ đi xuống còn lợi suất trái phiếu đi lên.

Định giá sụt giảm sẽ có tác động đặc biệt lớn với S&P 500, do chỉ số này được dẫn dắt bởi một vài cổ phiếu công nghệ lớn có P/E cao ngất ngưởng. Microsoft, Nvidia, Apple, Alphabet và Tesla đóng góp khoảng 33% cho mức tăng của S&P 500 trong năm nay.

Lợi nhuận tại các doanh nghiệp lớn của Mỹ được kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng trong năm tới, tuy với tốc độ chậm hơn năm nay. Theo FactSet, giới phân tích ước tính tăng trưởng lợi nhuận của doanh nghiệp trong S&P 500 năm 2021 và 2022 lần lượt là 45% và 9,2%.

Nhưng nhiều nhà đầu tư nhìn nhận lợi nhuận là lý do để tin tưởng rằng đà tăng của thị trường có thể kéo dài. Trong số đó có ông Steve Kolano, Giám đốc đầu tư của BNY Mellon Investor Solutions.

"Rất dễ để chỉ ra nhiều thứ có thể đi chệch hướng. Sau tất cả thì lợi nhuận là yếu tố quyết định thị trường", ông Kolano nói.