Năm 2015, trước khi từ trần, GS-TS Trần Văn Khê đã để lại di nguyện. Trong đó có cả di nguyện về hiện vật lẫn một quỹ học bổng để khuyến khích những học sinh, nhà nghiên cứu và nghệ sĩ có thành tựu xuất sắc trong học tập, nghiên cứu, phát huy giá trị nghệ thuật dân tộc truyền thống Việt Nam.

Phương tiện tài chính cho những tài năng âm nhạc dân tộc

Sáu năm sau khi GS Khê qua đời, đúng những ngày cuối năm 2021 - năm kỷ niệm 100 năm ngày sinh của cố giáo sư, một quỹ học bổng mang tên Trần Văn Khê đã được ra đời theo Quyết định cấp giấy phép thành lập số 680/QĐ-UBND. Việc ra đời Quỹ học bổng Trần Văn Khê là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ, trách nhiệm của nhóm thân hữu Trần Văn Khê và nhiệt tâm đặc biệt của ban lãnh đạo Trường ĐH Văn Lang.

Bản thảo cuối cùng của hai quyển sách Trần Văn Khê - Đường đến dân tộc nhạc học và Trần Văn Khê - Trăm năm tâm và nghiệp. Ảnh: QUỲNH TRANG

Từ Pháp, GS-TS Trần Quang Hải, con trai cố GS Trần Văn Khê, đã gửi video clip chúc mừng sự ra đời của quỹ học bổng mang tên thân phụ mình. “Khi thân phụ tôi quá vãng, ban tang lễ đã lo chu toàn việc mai táng. Sau đó ban tang lễ được đổi thành nhóm thân hữu Trần Văn Khê với mục đích thực hiện di nguyện của thân phụ tôi: Thành lập Quỹ học bổng và giải thưởng Trần Văn Khê để tiếp nối việc bảo lưu và phát triển nhạc truyền thống dân tộc mà thân phụ tôi đã vạch sẵn từ nhiều năm qua.

Với quỹ học bổng, những nhạc sinh trẻ tuổi tài cao về nhạc cụ và những sinh viên nghiên cứu âm nhạc có phương tiện tài chính để hoàn thành ước mơ. Với giải thưởng, những người có thành tích lâu dài trong công cuộc nghiên cứu âm nhạc dân tộc, đã gặt hái thành quả tốt đẹp và xứng đáng được vinh danh qua sự quyết định của hội đồng chuyên môn Quỹ học bổng Trần Văn Khê. Tôi vô cùng tri ân” - GS-TS Trần Quang Hải chia sẻ.

Bà Nguyễn Thế Thanh giới thiệu hai quyển sách chuẩn bị xuất bản để quyêngóp tài chính cho Quỹ học bổng Trần Văn Khê. (Ảnh do BTC cung cấp)

Xuất bản sách gây quỹ

Cho đến thời điểm hiện tại, dù muộn nhưng Quỹ học bổng Trần Văn Khê là một hoạt động rất có ý nghĩa. Bởi ngoài ý nghĩ di nguyện của GS Khê thì hơn cả, đó là một cách thức tiếp nối, nuôi dưỡng những mạch nguồn văn hóa dân tộc vốn đang dần mai một và ít được người trẻ quan tâm.

Quỹ học bổng hoạt động theo nguyên tắc phi lợi nhuận, tự nguyện, tự tạo vốn, tự trang trải kinh phí và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật bằng tài sản của quỹ. Chính vì thế, trong dịp này, hai quyển sách Trần Văn Khê - Đường đến dân tộc nhạc học và Trần Văn Khê - Trăm năm tâm và nghiệp do nhóm thân hữu Trần Văn Khê phối hợp với Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM phát hành cũng được giới thiệu.

Bà Nguyễn Thế Thanh, Phó Chủ tịch, Phó Giám đốc quỹ, chia sẻ: “Tác phẩm Trần Văn Khê - Đường đến dân tộc nhạc học là quyển sách đã được chính cố GS Trần Văn Khê chuẩn bị bản thảo xong lúc sinh thời nhưng chưa kịp in thì ông đã ra đi. Nhóm thân hữu tiếp nhận bản thảo như một tâm nguyện mà ông để lại cho những người quan tâm âm nhạc dân tộc. Tất cả lợi nhuận bán được từ các quyển sách đều dùng gây Quỹ học bổng Trần Văn Khê”.

Trong di nguyện của cố GS Khê, ngoài quỹ học bổng còn là ngôi nhà lúc sinh thời ông sống sẽ được sử dụng để làm nhà lưu niệm, tiếp nối những hoạt động văn hóa… thì vì nhiều lý do, đến giờ ngôi nhà đã là trụ sở Trung tâm Bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa TP.HCM. Phần di sản hiện vật của GS Khê có phần gia đình giữ, có phần do Bảo tàng TP.HCM lưu giữ vẫn chưa thể có một không gian riêng cho các di sản đó.

GS Khê mất hơn sáu năm, những di nguyện vẫn phần nào dang dở nhưng quỹ học bổng mang tên giáo sư ra đời phần nào nối thêm hy vọng cho những người có lòng với âm nhạc, văn hóa dân tộc rằng mọi mạch nguồn văn hóa Việt bằng cách này, cách khác vẫn đang âm thầm chảy.