Tháng 5/2021, cô Emily hân hoan với tỷ suất lợi nhuận hai chữ số sau một năm chơi chứng khoán. Cô quyết tâm kiếm lời hơn nữa bằng quyền chọn giống như những nhà đầu tư nhỏ lẻ khác.

Cô Emily là một thành viên trong đội quân nhà đầu tư nhỏ lẻ gây chấn động thị trường chứng khoán Mỹ năm 2021. Một số người kiếm được cả gia tài bằng cách đánh bật các quỹ đầu cơ khỏi vị thế bán khống cổ phiếu meme như GameStop và AMC.

Nhưng AMC lại khiến danh mục của cô Emily sụp đổ. Khi giá cổ phiếu dao động quanh 15 USD, cô bắt đầu bán "quyền chọn mua khống" cho phép người nắm giữ chúng mua cổ phiếu AMC từ cô theo giá thỏa thuận trước. Nhưng thay vì giảm như dự đoán, AMC lại tăng vùn vụt.

Quyền chọn khống có nghĩa là cô Emily không thực sự sở hữu cổ phiếu. Khi AMC đạt 72,6 USD vào ngày 2/6, cô bị công ty chứng khoán gọi ký quỹ (margin call), yêu cầu nạp thêm tiền vào tài khoản.

"Tôi nói chuyện điện thoại với bộ phận margin của công ty chứng khoán TD Ameritrade, xin họ cho thêm thời gian… Nhưng họ nói nếu tôi không bán vị thế thì họ sẽ bán". Cuối cùng, cô Emily phải thanh lý toàn bộ danh mục, lỗ 670.000 USD.

Cô Emily (tên đã được thay đổi) nói với Reuters: "Chuyện xảy ra thật khủng khiếp. Tôi không thể ngủ được". Sau khi bỏ việc HR vào cuối năm 2019 để đầu tư chứng khoán toàn thời gian, hiện cô Emily đang làm tài xế giao hàng.

Trải nghiệm của cô là cảnh báo về điều có thể xảy ra khi thị trường chứng khoán bùng nổ cám dỗ các nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm mạo hiểm tất cả.

Nhưng với mỗi trường hợp thất bại như cô Emily thì cũng có một nhà đầu tư nhỏ lẻ cưỡi được sóng của chứng khoán Mỹ năm nay, được tiếp sức bởi phục hồi kinh tế, thác tiền từ Fed và tiền mặt chính phủ phát trực tiếp.

Công ty môi giới chứng khoán TD Ameritrade & Schwab cho biết họ có thêm 6 triệu tài khoản mở mới trong năm nay.

Từ trước đại dịch, nhà đầu tư nhỏ lẻ đã được tạo điều kiện rất thuận lợi để gia nhập thị trường, với các nền tảng di động mới cho phép các cá nhân mua từng phần nhỏ của cổ phiếu với phí cực thấp hoặc bằng 0.

Anh Ben Phillips, một phi công bắt đầu giao dịch từ 2019, tỏ ra hào hứng: "Bất cứ ai cũng có thể ăn một phần của miếng bánh". Anh tự nhận mình là nhà đầu tư dài hạn, nhưng cũng giao dịch hàng ngày, "chơi cho vui, đánh bạc một chút".

Làn sóng nhà đầu tư nhỏ lẻ là "lý do chính" nhu cầu chứng khoán toàn cầu đạt 1.100 tỷ USD trong năm nay, chuyên gia Nikolaos Panigirtzoglou của JPMorgan đánh giá.

"Bằng cách hành động như các nhà đầu tư theo xu hướng, nhà đầu tư nhỏ lẻ rất có thể sẽ tiếp tục tỏa ra thị trường chứng khoán, ít nhất là trong năm tới. Họ không còn lựa chọn nào vì lãi suất vẫn sẽ ở mức gần 0".

Người mua lớn

Khác với cơn sốt cổ phiếu meme, đội quân nhà đầu tư nhỏ lẻ có vẻ sẽ khó mà lùi vào dĩ vãng.

Theo dữ liệu từ Vanda, từ đầu năm đến nay nhà đầu tư nhỏ lẻ Mỹ đã mua ròng 281 tỷ USD chứng khoán Mỹ, tăng mạnh so với con số 240 tỷ USD năm 2020 và 38 tỷ USD năm 2019.

Nhiều người thử sức với các quyền chọn cổ phiếu, khiến khối lượng giao dịch trên thị trường Mỹ tăng 40% so với 2020, theo ước tính của hãng phân tích Trade Alert.

JPMorgan cho biết nhà đầu tư nhỏ lẻ chiếm tới hơn một nửa giao dịch của các quyền chọn cổ phiếu riêng lẻ – công cụ đặt cược vào từng mã cổ phiếu. Tỷ trọng của quyền chọn cổ phiếu riêng lẻ trong tổng khối lượng giao dịch quyền chọn tăng đến mức kỷ lục trong năm nay.

Cơn sốt đầu tư nhỏ lẻ diễn ra rõ rệt nhất trên thị trường Mỹ và thậm chí các nền tảng giao dịch phổ biến ở châu Âu cũng cho biết nhà đầu tư tập trung mua bán nhiều nhất cổ phiếu các công ty Mỹ như Tesla, Apple, Amazon và GameStop.

Nhưng xu hướng này đang mở rộng ra.

Sàn giao dịch Moscow của Nga cho biết hiện có 26 triệu tài khoản đầu tư cá nhân được đăng ký tại đây, tăng 4 lần từ đầu năm 2020. Cả sàn Moscow lẫn công ty môi giới Tinkoff đều có kế hoạch kéo dài thời gian giao dịch và cho phép mua bán chứng khoán trong cuối tuần.

Sàn Giao dịch Chứng Khoán Bombay cho biết 19% giao dịch tại Ấn Độ trong tháng 11 được thực hiện qua điện thoại di động – thước đo cho hoạt động của nhà đầu tư nhỏ lẻ - lớn hơn nhiều tỷ lệ 7% hồi tháng 11/2019.

Giảm tốc

Tăng trưởng trong hoạt động giao dịch đã chậm lại, có lẽ là từ khi các ngân hàng trung ương báo hiệu tăng lãi suất.

Nền tảng môi giới trực tuyến eToro, với 2/3 khách hàng ở châu Âu, ghi nhận 106 triệu giao dịch trong quý III, chỉ bằng một nửa quý I.

Lợi nhuận èo uột từ những lĩnh vực khác đã thuyết phục phi công Phillips bắt đầu đầu tư chứng khoán vào cuối năm 2019.

Sau khi chứng kiến giá trị số cổ phiếu Tesla trong danh mục sụt giảm nặng nề do cuộc bán tháo tháng 3/2020, anh mạnh tay mua thêm sau khi xem các video YouTube khuyên mọi người "bắt đáy".

Cuộc phục hồi sau đó đã giúp anh nhân 4 số vốn ban đầu 15.000 bảng Anh (20.000 USD). Nhưng anh không có ý định bán ra vì có "niềm tin vững chắc cả chục năm" vào Tesla.

Những người khác như Dan, một sinh viên 24 tuổi ở Anh, dấn chân vào thị trường để thoát khỏi sự "nhàm chán" và đọc các bình luận trên mạng xã hội như Reddit tâng bốc cổ phiếu meme.

Dan cho biết cậu đã kiếm được gấp 4 lần số tiền 1.000 USD bỏ ra ban đầu với khoản đầu tư vào GameStop, nhưng những người bạn khác đu sóng muộn thì bị lỗ.

Dan tự nhận thành công của mình là "may mắn" và đã từ bỏ giao dịch trong ngày. Thay vào đó cậu đầu tư vào cổ phiếu thông qua một loại tài khoản tiết kiệm của Anh. Trải nghiệm này "đã giúp tôi có thêm hiểu biết tài chính", cậu nói thêm.

Cô Emily, nhà đầu tư nhỏ lẻ lỗ 670.000 USD, vẫn tiếp tục chơi chứng khoán nhưng với khối lượng nhỏ hơn. Cô hy vọng sẽ khôi phục được danh mục như trước.