Ngành CNTT được đánh giá là ngành cạnh tranh nhân lực rất lớn, FPT Software gặp khó khăn gì trong việc giữ chân nhân tài?

Bài toán lớn nhất của FPT Software từ góc độ của tôi là bài toán về quy mô. Chúng tôi có tốc độ phát triển khá nhanh trong những năm trở lại đây. Hiện tại đã lên hơn 20.000 nhân viên. Với số lượng nhân viên lớn như hiện nay, chúng tôi có hơn 500 nhân sự phụ trách cấp Giám đốc đơn vị Chiến lược, và trưởng đơn vị kinh doanh. Trong đó mỗi đơn vị mà họ quản lý có số lượng nhân sự lớn như một công ty quy mô trung bình bên ngoài. 

 Với quy mô và tốc độ tăng trưởng như vậy, không thể tránh khỏi việc mỗi quản lý có năng lực, góc nhìn hay sự chú trọng khác nhau vào việc xây dựng đội ngũ và văn hóa trong đơn vị. Điều này khiến cho việc đảm bảo sự tương đồng về trải nghiệm giữa 20.000 nhân viên trở thành một thách thức lớn. 

 Có rất nhiều đơn vị tạo được bản sắc riêng của mình, quy tụ được nhiều nhân tài cũng như tạo được sự gắn kết sâu sắc giữa lãnh đạo và nhân viên. Từ đó họ cùng nhau tạo được những thành công lớn và sự phát triển vững chắc. Nhưng cũng có một số đơn vị mà lãnh đạo chưa đủ quan tâm và đầu tư đúng mức về con người, dẫn tới sự thiếu gắn kết, và kết quả là nhân viên rời đi, dẫn tới nhiều khó khăn khác trong việc sản xuất kinh doanh. 

 Nhưng mâu thuẫn ở đây là khi nhân viên rời đi, từ ngoài nhìn vào thì chúng ta sẽ chỉ thấy lý do là có bên khác đang trả lương gấp đôi, gấp ba, tăng cấp, tăng vị trí… Nếu mình cũng coi như vậy thì giải pháp chỉ có cách tiếp tục chạy đua tăng lương cho đội ngũ hiện tại, nhưng có thể tăng rồi họ vẫn tiếp tục đi. Những trường hợp này khi tìm hiểu kỹ thì mới nhìn thấy, lý do liên quan đến thu nhập có thể là lý do chính nhưng trong nhiều trường hợp chỉ là bề nổi. Nhiều nhân viên của chúng tôi chấp nhận lương thấp đi hoặc lương không quá khác biệt, nhưng được sang các đơn vị khác để được thử thách bản thân, được làm những điều các bạn thích, hoặc đơn vị hiện tại không làm các bạn cảm thấy được đối xử công bằng, không thấy mình là một phần trong đó. Nhưng cũng có rất nhiều trường hợp, dù bên ngoài sẵn sàng trả gấp đôi gấp ba lương, nhưng các bạn vẫn không lung lay, vì mong muốn gắn bó với lãnh đạo, với đội ngũ đồng nghiệp và cảm nhận được cơ hội phát triển tốt ở đây. 

 Vì vậy theo tôi, để giải quyết vấn đề nghỉ việc thì cần có góc nhìn rộng hơn, bao phủ cả quá trình làm việc của nhân viên. Nếu coi việc xin nghỉ là giọt nước tràn ly, thì cái ly đó bị đầy là do sự chịu đựng của nhân viên trong suốt quá trình làm việc từ ngày làm việc đầu tiên đến khi bạn ấy xin nghỉ. Cái ly đầy lên là do được tạo ra từ những gì công ty đối xử với bạn nhân viên. Vậy nếu muốn nó không tràn thì cái ly này không được đầy.

Vậy anh và FPT Software đã đưa ra chiến lược gì để luôn giữ những chiếc ly ở trạng thái cân bằng?

Khi đã phân tích được bức tranh toàn cảnh, tôi nảy ra ý tưởng về hành trình trải nghiệm nhân viên. Mình không tập trung vào giai đoạn cuối khi chiếc ly sắp đầy nữa mà là cả quá trình từ ngày đầu họ bước vào công ty. Hành trình trải nghiệm cần phải được thiết kế một cách đầy đủ, chu đáo và chạm vào cảm xúc. Nếu FPT Software coi nhân viên là tài sản thì việc chăm sóc tài sản cần có đội nhóm chuyên trách, chăm sóc như thế nào phải được thiết kế rõ ràng nhằm tạo ra sự đồng đều trong chất lượng trải nghiệm, dù với số lượng nhân viên nhiều hay ít, ở một vùng miền hay trên toàn thế giới. Chúng tôi gọi đây là sự công bằng trong trải nghiệm.

Hành trình này diễn ra như thế nào?

Gốc rễ câu chuyện trải nghiệm nhân viên đến từ lãnh đạo trực tiếp của họ. Chúng tôi luôn đầu tư mạnh vào việc cải thiện năng lực quản lý trực tiếp bằng các chương trình đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ, nhưng việc này sẽ cần thời gian để tạo ra thay đổi, vì vậy vẫn cần phải triển khai song song các giải pháp ngắn hạn. Đó là việc tổ chức đội ngũ thiết kế và duy trì trải nghiệm nhân viên tại mỗi đơn vị. 

 Trải nghiệm không chỉ là câu chuyện văn hóa, không chỉ là môi trường làm việc đẹp, hay là đồng nghiệp dễ thương, mà là khi tôi vào đây tôi được trao cơ hội, tôi được ghi nhận hoặc tôi được mở rộng quan hệ đồng nghiệp, để quen biết được nhiều người hơn, để về sau giúp đỡ nhau nhiều hơn. Chúng tôi chuẩn bị cho các bạn nhân viên tất cả những cái gì cần thiết và khơi gợi những thời điểm cần thiết để các bạn ấy có thể phát huy năng lực của mình.

Nhưng như vậy nhóm này phải theo khá sát từng đơn vị một, anh có nói FPT Software rất nhiều đơn vị như vậy nhóm chuyên trách phải là bộ máy lớn?

Đúng, chúng tôi phải theo sát, và thay vì xây dựng nhóm chuyên trách quy tụ, chúng tôi phân tán các bạn tới mỗi đơn vị để vận hành trải nghiệm được tổ chức ở từng đơn vị. Việc này sẽ giúp trải nghiệm vừa đồng nhất lại vừa có sự đa dạng giữa các đơn vị, vùng miền khác nhau.

Anh đánh thế nào về việc tạo ra giá trị trải nghiệm không chỉ về văn hóa mà còn cả về công việc cho các bạn?

FPT Software có rất nhiều giá trị tốt đẹp và thú vị cho mỗi nhân viên cảm nhận, nhiều đến mức chúng tôi nói vui là lắm lúc không biết phải chọn giá trị gì. Ví dụ như campus đẹp, cơ hội nhiều và rộng mở…Nhưng nếu để các bạn chọn xem giá trị nào là thực sự quan trọng đối với họ, một điểm nổi bật với công ty thì mỗi người lại lựa chọn khác. Vậy nên tiềm năng khai thác các giá trị doanh nghiệp mang lại là rất lớn, quan trọng là mình thiết kế, ghép các giá trị, phản ánh nó như thế nào trong thiết kế hành trình. Trong quá trình làm bộ giá trị nhân viên, tôi đúc kết được vài giá trị là mang tính chất khác biệt của chúng tôi so với các công ty khác, làm thế nào để nhân viên cảm nhận được, tìm những điểm chạm khi thiết kế trải nghiệm nhân viên.

Là công ty IT chuyên nghiệp quy mô toàn cầu, FPT Software có thể mang những cơ hội công việc, trải nghiệm gì về công nghệ cho các nhân viên, nhóm chủ yếu ở thế hệ Gen Y và Gen Z?

Để tạo được trải nghiệm làm việc linh hoạt nhất có thể, khi tiếp cận bức tranh nguồn lực, chúng tôi luôn đánh giá dưới góc nhìn năng lực – competency. Có thể nói bức tranh năng lực của nguồn lực IT đã thay đổi và trở nên đa dạng hơn so với nhiều năm trước đây. Rất nhiều công nghệ, nền tảng mới được ra mắt, cùng với sự thay đổi trong khả năng học hỏi của thế hệ trẻ. Giờ đây mỗi người có thể làm được rất nhiều loại năng lực, công nghệ khác nhau chứ không chỉ gắn với một vài công nghệ cố định như trước. Và nhu cầu được trải nghiệm, mở rộng kỹ năng của nhân viên đang trở nên ngày một lớn. Tại FPT Software chúng tôi có rất nhiều hạng mục năng lực khác nhau, cùng với đặc điểm chung của ngành CNTT là thay đổi năng lực liên tục. Tận dụng thế mạnh của FPT Software là được làm việc với nhiều khách hàng lớn trên toàn thế giới, với nhu cầu cũng rất đa dạng theo sự phát triển của công nghệ, nên cơ hội áp dụng kỹ năng công nghệ của các bạn nhân viên cho các bài toán khác nhau là rất lớn. 

 Để triển khai được những trải nghiệm này với số lượng lớn nhân viên, chúng tôi dựng ra được một hệ thống, một cái "sàn giao dịch về học tập, làm việc" để các bạn được tự do phát triển trên sự nghiệp và học vấn của mình. Khi các bạn cần học gì thì có cơ hội được học ngay, và được học với nguồn nội dung đẳng cấp (như học trên Udemy, Udacity với những mentor là các giảng viên, chuyên gia tại các trường ĐH hoặc các công ty đẳng cấp quốc tế…). Khi các bạn muốn làm gì là được làm, chúng tôi có X-Job. Bạn muốn thay đổi gì là được thay đổi, ví dụ vốn đang ở Việt Nam bạn muốn ra nước ngoài, FPT Software có 57 văn phòng trên toàn cầu. Để tạo ra được đường hướng sự nghiệp linh động như vậy, trước đó chúng tôi đã có giai đoạn thiết kế rất chi tiết, một giai đoạn xây dựng hệ thống để làm sao các bạn có thể tối đa trải nghiệm trong công ty.

Khi các bạn sẵn sàng rời doanh nghiệp để được làm cái bạn thích, thì giải pháp này có giải quyết vấn đề đó hiệu quả không?

Có. Đó cũng là lý do chúng ta xây dựng nhiều chương trình nhân viên, không chỉ là hành trình trải nghiệm. Một chương trình để giải quyết một trong các nguyên nhân dẫn đến nghỉ việc là X-Job. Có rất nhiều nhân viên nghỉ vì phải làm mãi một công việc, thì X-Job là nền tảng giúp các bạn tự tìm, tự khám phá một đại dương cơ hội ngay trong tổ chức của mình thay vì các bạn tìm ở bên ngoài, tìm đến công ty khác. Thế mạnh của FPT Software là đa dạng trong công việc, nên khi các bạn muốn làm mới bản thân mình thì có thể tìm ngay trong nội bộ công ty.

Nhưng X-Job vốn là công việc làm thêm, công việc còn tùy thuộc vào các bạn sắp xếp thời gian như thế nào. Ngoài ra, nếu các bạn muốn chuyển hẳn công việc và phải chứng minh năng lực, thì mình vẫn trao cơ hội cho các bạn ấy như thế nào?

Ở FPT Software có một văn hóa gọi là văn hóa luân chuyển, nó xảy ra ở tất cả các cấp. Trong đó luân chuyển được thực hiện dựa theo nhiều chiều thông tin khác nhau, từ nguyện vọng làm việc của mỗi nhân viên, từ nhận định của quản lý cũng như quy hoạch về phát triển nhân tài ở cấp công ty. Ngoài câu chuyện để trải nghiệm các công nghệ, công việc khác nhau, chúng tôi còn có những quy hoạch về luân chuyển để đảm bảo các phòng ban hỗ trợ sản xuất kinh doanh luôn có được nguồn năng lượng và hiểu biết từ các khối sản xuất, công nghệ. Cũng như đảm bảo các đối tượng nhân viên tài năng, cán bộ nguồn được trải nghiệm đầy đủ các khía cạnh công việc từ nhiều phòng ban chức năng khác nhau trước khi trở thành lãnh đạo.

Anh có thể nêu 3 điểm ấn tượng về FPT Software

Với tôi thì đó chính là 3 điểm của bộ giá trị nhân viên: Cơ hội không giới hạn, môi trường làm việc vui vẻ, và kết nối giữa nhân viên với công ty, với quản lý, lãnh đạo. Khi nhân viên mới vào, sự kết nối giữa nhân viên và công ty chỉ ở mức cơ bản: người làm công ăn lương. Giờ chúng ta làm sao để nâng cấp mối quan hệ giữa nhân viên và công ty, để khi họ gặp khúc mắc ở đâu, gặp điều chưa vui thì họ vẫn có sự gắn bó giống như gia đình. Tôi từng gặp những nhân viên nhận được lời mời làm việc mức lương cao nhưng họ không đi, vì đơn giản là bạn ấy phục người lãnh đạo của mình, và muốn tiếp tục làm việc cho công ty vì người lãnh đạo đó.

Trên thế giới đang có xu hướng áp dụng phân tích dữ liệu (data analytics) vào vấn đề nhân sự. FPT Software có áp dụng công nghệ này không?

Đây là xu hướng cực kỳ quan trọng cho các nhà quản lý, cho sự phát triển lớn hơn nữa của mỗi công ty. Vì data là cách nhìn nhận công bằng nhất của một vấn đề. Khi có vấn đề trong tổ chức, qua lời nói kể lại câu chuyện có thể khác đi, hay bị phóng đại theo quan điểm riêng, trong khi trên thực tế câu chuyện đó chỉ chiếm số lượng nhỏ, không chạm đến bản chất vấn đề. Như vậy nhân sự dễ đưa ra hành động sai. Dữ liệu sẽ cho chúng ta cái nhìn công bằng đó. Dữ liệu đưa ra bức tranh toàn cảnh và thông tin toàn diện, những điểm nóng điểm nguội của nhân sự. Nó là công cụ cho các nhà quản lý đưa ra kết luận tình hình hiện tại và sớm phát hiện điểm tiềm năng trong vận hành tổ chức, đưa ra sáng kiến mới trong khi làm chính sách, chương trình, làm sản xuất. Để triển khai được văn hóa sử dụng dữ liệu trong công việc, bước đầu tiên là chuẩn hóa hệ thống dữ liệu, xây dựng lại hệ thống báo cáo dữ liệu và xây dựng kỷ luật dữ liệu. Báo cáo có thể ngắn và đơn giản nhưng điều quan trọng là phải đưa ra được những thông tin, góc nhìn có giá trị, là cái cần thiết để lãnh đạo đưa ra quyết định. Chuẩn hóa ở đây không chỉ là câu chuyện đưa ra được báo cáo, xây dựng hệ thống xong mà là thiết kế hệ thống có ý nghĩa cho việc ra quyết định. FPT Software có nguồn dữ liệu rất lớn về nhân sự và hoạt động, làm thế nào để mình xử lý phần dữ liệu đó để tìm ra thêm thông tin để phát triển, chăm sóc nhân viên tốt hơn, đó là hướng đi chính của chúng tôi về nhân sự trong thời gian tới: đưa ra quyết định dựa trên định lượng và dữ liệu.

Một hệ thống được chuẩn hóa sẽ được thể hiện ra như thế nào? Trên các công cụ mà khối nhân sự sử dụng?

Để dữ liệu cũng được thống nhất với các hệ thống khác, giữa mỗi hệ thống phải có sự chuẩn hóa về ngôn ngữ trong dữ liệu, đặc biệt với một công ty lớn và hệ thống quản trị đồ sộ như FPT Software. Khi có thước đo chung, hệ quy chiếu chung, thì mới có thể kết nối các hệ thống với nhau và khi đó dữ liệu sẽ được liền lạc và mang lại các góc nhìn mới, những lỗ hổng mới trong việc vận hành cũng như nhu cầu sử dụng nguồn lực. 

 Khi mình có những thông tin ấy, báo cáo không chỉ cho lãnh đạo mà là để đo sức khỏe hệ thống và cho tất cả mọi người đều có thể nhìn thấy bức tranh chính xác, các cấp đều hiểu là vấn đề ở đâu thì những giải pháp cụ thể của từng người trong phạm vi công việc sẽ đưa đến kết quả chung tốt. Khi có việc xảy ra, lãnh đạo trao đổi với nhân viên rồi nhân viên có thể tự tra cứu bối cảnh và thông tin cần thiết, giúp trao đổi, truyền thông rõ ràng hơn.

Những hoạt động này được kỳ vọng mang đến ảnh hưởng, hiệu quả như thế nào?

Tất cả những giải pháp này sẽ được dùng để đáp ứng việc xây dựng trải nghiệm và phát triển nguồn lực trong FPT Software, khi nhân viên có được trải nghiệm tốt và yêu thích công việc mình đang làm, họ sẽ giúp mình đạt được những thành công mới trong kinh doanh và đáp ứng nhu cầu tăng trưởng. Đó là giá trị của sử dụng dữ liệu lập kế hoạch nhân lực, mục đích cuối cùng là để cải thiện và tăng tài sản con người của công ty. 

 Những kế hoạch mà chúng tôi đang thực hiện trùng hợp với những xu hướng đang được ứng dụng trên thế giới, khi đối mặt với những bài toán chung đặc biệt trong bối cảnh đại dịch và tăng số lượng genZ. Tuy vậy, khi ở Việt Nam có thể chỉ có các công ty quy mô lớn như FPT Software mới đối mặt với những bài toán này. Chúng tôi thay đổi không còn chỉ nhìn từ bên trong mà phải nhìn ra bên ngoài.

Ánh Dương