Sáng 29/12, Bộ GTVT họp tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn vận tải hàng đường sắt, đặc biệt là giải pháp để đường sắt tham gia hỗ trợ vận tải hàng xuất khẩu đang ùn ứ ở các cửa khẩu đường bộ với Trung Quốc.

Ông Đặng Sỹ Mạnh, Tổng giám đốc VNR cho biết, theo hiệp định vận tải đường sắt, tất cả các loại hàng hóa đi đường sắt liên vận quốc tế đều phải xuất nhập khẩu chính ngạch, hàng xuất khẩu tiểu ngạch không vận chuyển được bằng đường sắt.

Tuy nhiên, theo ông Mạnh, hiện đã có dấu hiệu ùn ứ tại các ga cửa khẩu và ga trong nội địa trên tuyến Yên Viên – Đồng Đăng. Hiện có hơn 600 toa tàu Trung Quốc đang chờ để sang Việt Nam. Các ga khu vực xung quanh Hà Nội đều đã quá tải do năng lực bãi hàng không đáp ứng được nhu cầu.

Từ năm 2021, đường sắt chính thức đưa vào khai thác các đoàn tàu chở container xuất - nhập khẩu liên vận quốc tế kết nối thẳng Việt Nam và châu Âu.

Các ga trên tuyến Bắc - Nam hạ tầng kho, bãi, đường kết nối ra vào cũng không thuận lợi cho vận chuyển container từ Nam ra Bắc, cũng như xuất qua Trung Quốc bằng đường sắt.

Do đó, VNR kiến nghị Bộ GTVT báo cáo Chính phủ có giải pháp hỗ trợ đầu tư hạ tầng , tăng năng lực xếp dỡ các bãi hàng tại các ga như: Kép, Đông Anh, Yên Viên... Từ đó tăng năng lực vận tải container bằng đường sắt, giảm tải cho các ga Đồng Đăng, Lào Cai.

VNR cũng kiến nghị Bộ GTVT báo cáo Chính phủ để làm việc với phía Trung Quốc cho phép hoạt động kiểm dịch tại ga Bằng Tường để tiếp nhận hàng nông sản, hoa quả từ Việt Nam sang bằng đường sắt. Cùng đó, kiến nghị Tổng cục Hải quan bố trí nhân viên, thời gian làm thêm để giải quyết thủ tục cho hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường sắt.

Về dài hạn, ngoài đầu tư hạ tầng, VNR kiến nghị bổ sung các ga liên vận quốc tế tại khu vực miền Trung và phía Nam, để hàng hóa xuất nhập khẩu đi bằng đường sắt được làm thủ tục hải quan sâu trong nội địa, góp phần giảm ách tắc tại các ga biên giới.

Các bộ ngành cần có hướng dẫn các doanh nghiệp chuyển sang xuất nhập khẩu theo hình thức chính ngạch để rút ngắn thủ tục, thời gian thông quan cũng như có thể vận chuyển xuất khẩu bằng đường sắt.

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho hay, hiện các cửa khẩu đường bộ với Trung Quốc đang ách tắc xe chở hàng xuất khẩu, trong khi hàng hóa qua các ga đường sắt biên giới vẫn thông suốt. Điều đó cho thấy thuận lợi của vận tải đường sắt, không chỉ hàng qua lại biên giới cả hàng đi châu Âu . Do đó, cần giải pháp để thể tháo gỡ khó khăn, tạo đà cho vận tải hàng hóa phát triển.

Ông Thể cũng yêu cầu Tổng công ty Đường sắt VN chủ động đề xuất các giải pháp, cơ chế cụ thể, báo cáo Bộ GTVT để bộ báo cáo Chính phủ, trong đó có đề xuất đầu tư, nâng cấp một số ga phục vụ hàng hóa liên vận quốc tế.

Đối với vận tải nội địa, cần rà soát, xác định một số ga hiện hữu còn quỹ đất hoặc có thể mở rộng, nâng cấp kho bãi thành điểm tập kết hàng hóa cho đường sắt và đề xuất cơ chế đầu tư. Có thể VNR đầu tư 100%, hoặc liên doanh, liên kết, kêu gọi vốn, trước mắt có thể điểm ở một số ga.

Năm 2021, hàng đi đường sắt liên vận quốc tế tăng 34% về sản lượng so với năm trước, trong đó qua ga Đồng Đăng (Lạng Sơn) tăng tới 82%. Đường sắt đã tổ chức các đoàn tàu liên vận chở container hàng xuất nhập khẩu kết nối thẳng giữa Việt Nam và châu Âu. Mở thêm được các đoàn tàu chuyên tuyến container đến các thành phố của Trung Quốc. Hàng đi đường sắt chủ yếu là quặng, hóa chất, hàng điện tử, dệt may, linh phụ kiện, hàng tiêu dùng…

Lê Hữu Việt