Từ chức năng trinh sát ban đầu, loại máy bay này đã biến thành sát thủ tấn công từ trên không và có thể định hình cuộc chiến trong tương lai.

Tại triển lãm hàng không ở Thổ Nhĩ Kỳ vào đầu tháng 9-2022, lần đầu tiên nước chủ nhà đã giới thiệu thế hệ máy bay không người lái (UAV) siêu thanh Bayraktar Kizilelma. UAV mới có tính năng tàng hình, bay gần 980km/h với tốc độ tối đa Mach 1.

Chuyến bay đầu tiên dự kiến được thực hiện vào đầu năm 2023. Đến cuối tháng 9, báo chí Pháp đưa tin Tổng cục Vũ khí Pháp đang thử nghiệm thế hệ UAV mới AVATAR trang bị súng trường tấn công.

Cái chết bi thảm của anh trai tổng thống Kennedy

Quá trình phát triển UAV quân sự hiện đại tiếp tục được hoàn thiện sau nhiều thập niên nghiên cứu. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945), quân đội Mỹ đã từng nghĩ đến giải pháp biến máy bay ném bom thành UAV "bom bay".

Ngày 12-8-1944 là một trong những ngày hè nắng ấm hiếm hoi ở Anh. Chiều hôm đó tại căn cứ không quân hoàng gia Fersfield ở hạt Norfolk, trung tá James A. Smith của hải quân Mỹ đã phổ biến cho các phi công Mỹ một nhiệm vụ đặc biệt tuyệt mật.

Ông giải thích quân đội Đồng minh đã ném bom các bãi phóng tên lửa hành trình V-1 và V-2 của Đức quốc xã song bị tổn thất gần 450 máy bay và 2.900 phi công, do đó phải tiến hành cách đánh máy bay "bom bay" theo chiến dịch mang mật danh Anvil.

Sau cuộc họp, trung úy phi công Joseph Patrick Kennedy Jr. - anh cả của Tổng thống Kennedy sau này và trung úy kỹ sư Wilford J. Willy lên máy bay "bom bay" BQ-8 chở gần 11.000kg chất nổ Torpex của Anh thực hiện nhiệm vụ đánh pháo đài bảo vệ tàu ngầm trên vịnh Heligoland (Đức).

Đội hình bay kèm bên trên và phía sau họ gồm có hai máy bay Lockheed Ventura điều khiển máy bay "bom bay" (trong đó có một máy bay dự phòng), hai máy bay P38 chụp ảnh mục tiêu, sáu máy bay P51 Mustang hộ tống tầm thấp, một máy bay B17 quay phim và chuyển tiếp tín hiệu liên lạc, hai máy bay Mosquito cung cấp thông tin thời tiết và quan sát.

Theo kế hoạch, khi máy bay BQ-8 thực hiện cú ngoặt chuyển hướng đầu tiên được máy bay Lockheed Ventura điều khiển từ xa bằng sóng vô tuyến ở độ cao 610m gần bờ Biển Bắc, Kennedy và Willy tháo chốt an toàn, kích hoạt thuốc nổ, Kennedy phát mật mã "Spade Flush" báo hiệu đã xong và hai người nhảy dù ra ngoài.

Đột nhiên có tiếng nổ lớn trên không phận East Anglia (miền đông nước Anh). Chất nổ Torpex phát nổ sớm đã phá hủy máy bay BQ-8 giết chết Kennedy và Willy ngay lập tức. Phần còn lại của máy bay bốc cháy rơi bên ngoài làng Blythbrugh. Không ai tìm thấy dấu vết thi thể hai nạn nhân.

Trong tác phẩm Những anh hùng trên không: Các chàng trai ném bom Mỹ không chiến chống phát xít Đức, TS sử học Donald L. Miller (Mỹ) giải thích vào giờ chót kỹ sư Willy là người thay thế phi công phụ bay chung với Kennedy.

Có thể Willy đã bất cẩn khi thao tác chất nổ Torpex và bật máy ghi hình ở mũi máy bay rồi một sợi cáp bị hở đã gây chập mạch ngòi nổ.

Trung úy phi công hải quân Joseph Kennedy Jr. - Ảnh: Bettmann/Getty Images

Hai chiến dịch tuyệt mật Aphrodite và Anvil

Bảy tháng trước phi vụ thảm khốc của trung úy Joseph Kennedy Jr. và đồng đội, vào đầu năm 1944 bộ phận vũ khí đặc biệt thuộc phòng thí nghiệm thiết bị tại căn cứ không quân Mỹ Wright Field ở bang Ohio đã đề xuất chuyển máy bay ném bom cũ thành máy bay "bom bay" để tấn công các bãi phóng V-1 và V-2 của phát xít Đức, đặc biệt là bốn pháo đài kiên cố ở miền bắc nước Pháp.

Để thực hiện kế hoạch, không quân Mỹ mở chiến dịch Aphrodite trong khi hải quân Mỹ mở chiến dịch Anvil. Hai chiến dịch được tiến hành nối tiếp nhau tại căn cứ Fersfield ở Anh.

Theo nhà nghiên cứu Steven J. Zaloga (Mỹ) viết trong tác phẩm Các tên lửa dẫn đường của Mỹ trong Chiến tranh thế giới thứ hai, kế hoạch được chuẩn bị từ ngày 25-3-1944. Hệ thống lái tự động được sử dụng làm hệ thống điều khiển máy bay "bom bay". Hai loại máy bay B-17 Flying Fortress và B-24 Liberator được chọn làm "bom bay".

Máy bay "bom bay" được tháo hết các bộ phận nặng nề như súng, ghế ngồi, vòm máy bay để chở lượng chất nổ gấp đôi, sau đó được lắp thiết bị điều khiển từ xa qua sóng vô tuyến và hai máy ghi hình trong buồng lái để truyền hình ảnh sang máy bay điều khiển bay kèm.

Phi hành đoàn gồm một phi công và một kỹ sư điều khiển máy bay "bom bay" đạt đến độ cao hành trình, sau đó kích hoạt chế độ lái tự động và chất nổ, chuyển quyền kiểm soát hình ảnh cho máy bay điều khiển rồi nhảy dù. Máy bay điều khiển tiếp tục hướng dẫn máy bay "bom bay" bay tới mục tiêu.

Chiến dịch Aphrodite tiến hành phi vụ tấn công đầu tiên vào ngày 4-8-1944 với bốn máy bay "bom bay" B-17 đánh mục tiêu ở Wizernes (Pháp). Ba chiếc không bay tới nơi do lỗi điều khiển vô tuyến. Chiếc cuối cùng bị phòng không Đức bắn hạ nên rơi cách mục tiêu 457m và gây thiệt hại nhưng ít hơn dự kiến.

Sau một số phi vụ không thành công với thiết bị điều khiển vô tuyến mới, hai máy bay nữa chuyển hướng đánh pháo đài Heligoland (Đức) vào cuối tháng 10-1944. Do thời tiết xấu, chiếc thứ nhất rơi xuống Biển Bắc do hết nhiên liệu. Chiếc thứ hai bị mất kiểm soát vô tuyến rơi xuống Thụy Điển.

Tổng cộng 14 phi vụ được thực hiện nhưng không thành công. Sau thất bại của không quân, hải quân thực hiện chiến dịch Anvil với hệ thống điều khiển vô tuyến và truyền hình tinh xảo hơn.

Máy bay tuần tra PB4Y-1 Liberator cũ được dùng làm máy bay "bom bay" tiếp tục tấn công pháo đài Heligoland.

Trung úy Joseph Kennedy Jr. đã từng thực hiện gần 40 phi vụ tuần tra chống tàu ngầm trên máy bay PB4Y-1 nên khi tình nguyện được chọn ngay và cuối cùng lâm nạn như đã nêu trên.

Ngày 27-1-1945, tướng Carl A. Spaatz, tư lệnh các lực lượng không quân chiến lược của Mỹ ở châu Âu, nhận ra hai chiến dịch Aphrodite và Anvil thất bại nặng nề nên ra lệnh kết thúc. 17 năm sau chiến tranh, sự thật về hai chiến dịch này mới được công bố.

Theo tạp chí Interesting Engineering (Mỹ), từ năm 1942 hải quân Mỹ đã nghiên cứu UAV mang tên Interstate TDR-1 (được gọi là "máy bay không người lái tấn công"). Tổ lái dưới mặt đất điều khiển UAV bay lên, sau đó bàn giao cho máy bay ném ngư lôi TBM-1C Avenger bay kèm điều khiển bay đến mục tiêu.

UAV Interstate TDR-1 được chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ trên đảo Mbanika (quần đảo Solomon) - Ảnh: smithsonianmag.com

Các UAV Interstate TDR-1 bắt đầu hoạt động vào ngày 27-9-1944 tấn công phát xít Nhật ở Thái Bình Dương. Trong vòng hai tháng có 31 lượt tấn công. 15/46 chiếc UAV rơi trước khi bay đến mục tiêu.

Số còn lại (có thể 50%) đánh trúng hoặc đến đủ gần để phá hủy mục tiêu. Không có người Mỹ nào thiệt mạng. Cuối tháng 10-1944, dự án Interstate TDR-1 bị loại bỏ.

Ít ai biết ý tưởng chế tạo máy bay không người lái chiến đấu đã manh nha cách đây trên 100 năm. Do quân đội Mỹ không mặn mà với UAV, một kỹ sư người gốc Israel đã dày công nghiên cứu.

Kỳ tới: Từ nhà để xe đến UAV hiện đại đầu tiên

Sau khi Ukraine trưng bày UAV của Iran, động cơ máy bay Rotax 912 bị lùng sục để... trộm

TTO - Sau khi Ukraine trưng bày một máy bay không người lái của Iran gắn động cơ máy bay Rotax 912 bị rơi tại nước này, tội phạm trộm cắp nhiều nơi ráo riết nhắm mục tiêu vào động cơ này.