Ngày 14-12, Trường ĐH Luật TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học “Pháp luật về tổ chức chính quyền đô thị (CQĐT) tại TP.HCM”.
Hội thảo đã nhận được 30 bài tham luận tập trung vào những vấn đề pháp luật liên quan đến mô hình CQĐT tại TP.
 |
Các chuyên gia cho rằng TP.HCM chưa thực hiện hiệu quả việc tăng cường nguồn thu cho ngân sách, trích nguồn cải cách tiền lương theo quy định vẫn còn hạn chế… |
“Cởi trói” quy định để TP.HCM huy động vốn từ trái phiếu
TS Phan Phương Nam, Phó Trưởng khoa Luật thương mại Trường ĐH Luật TP.HCM, nhận định trong năm năm áp dụng Nghị quyết 54/2017 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển, TP.HCM đã đạt được những thành tựu nhất định.
Tuy nhiên, song song đó vẫn còn một số hạn chế. Đơn cử, TP chưa thực hiện hiệu quả việc tăng cường nguồn thu cho ngân sách; việc trích nguồn cải cách tiền lương theo quy định vẫn còn hạn chế; tỉ lệ điều tiết ngân sách cho TP còn khá thấp, giai đoạn 2017-2021 tỉ lệ này là 18%, sau đó từ năm 2022-2023 là 21%.
Cũng theo TS Nam, mặc dù TP.HCM được quyền phát hành trái phiếu để huy động vốn nhưng các quy định chưa hợp lý, chưa thật sự “cởi trói”. Theo đó, pháp luật chỉ mới có những quy định về việc phát hành trái phiếu chính quyền địa phương để đầu tư xây dựng công trình thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách cấp tỉnh và trả nợ, còn đối với các công trình thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương thì chưa có quy định cụ thể.
Đồng thời, pháp luật cũng thiếu cơ chế kiểm soát quản lý khoản vay từ phát hành trái phiếu TP để thực hiện sớm các công trình do ngân sách trung ương đảm nhận.
Từ thực tế đó, TS Nam kiến nghị TP cần xem xét, duy trì, đổi mới các quy định về nguồn thu từ thuế với một số hàng hóa đặc biệt; quy định cụ thể việc bán tài sản công gắn liền trên đất; tăng nguồn thu từ điều tiết giữa ngân sách TP và ngân sách trung ương.
TS Nam cũng cho rằng TP có thể tận dụng những cơ hội, thuận lợi mà Nghị quyết 54/2017 mang lại. Qua đó, nghiên cứu giải pháp phát triển TP.HCM thông qua quy định phát hành trái phiếu chính quyền địa phương.
“Khi thực hiện nội dung được phân cấp, CQĐT tại TP.HCM vẫn phải báo cáo, xin ý kiến của bộ, ngành trước khi quyết định.”
ThS Phạm Thị Phương Thảo, Trường ĐH Luật TP.HCM
Nhiều nội dung phân cấp, phân quyền chỉ mới là quy định chung
Phát biểu tại hội thảo, ThS Phạm Thị Phương Thảo, Trường ĐH Luật TP.HCM, nhìn nhận việc kiểm soát quyền lực nhà nước của CQĐT tại TP.HCM vẫn còn một số bất cập. Cụ thể, trung ương đã thiết lập khung quyền lực nhà nước cho CQĐT tại TP.HCM bằng thể chế nhưng không đồng bộ, thống nhất, toàn diện.
Theo bà Thảo, Nghị quyết 131/2020 của Quốc hội và Nghị định 33/2021 về tổ chức hoạt động của CQĐT tại TP còn mâu thuẫn, chồng chéo. “Việc này dẫn đến sự lúng túng cho CQĐT tại TP khi triển khai thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình trên thực tế” - bà Thảo nói và cho biết việc thiết lập khung quyền lực nhà nước cho CQĐT tại TP là theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện có nhiều nội dung mới chỉ dừng lại ở quy định chung, không có hướng dẫn cụ thể.
Đơn cử, trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư, khoản 1 Điều 3 của Nghị quyết 131/2020 quy định UBND TP.HCM là cơ quan “phê duyệt kế hoạch đầu tư trung hạn và hằng năm của UBND quận”. Tuy nhiên, hiện chưa có văn bản hướng dẫn về trình tự, thủ tục lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm ở các quận theo mô hình CQĐT.
Trong khi theo Luật Đầu tư công năm 2019, thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư và điều chỉnh chủ trương đầu tư các dự án sử dụng vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách TP.HCM thuộc HĐND quận nhưng hiện nay CQĐT tại TP.HCM đã không còn HĐND cấp quận.
“Ngoài ra, khi thực hiện nội dung được phân cấp, CQĐT tại TP.HCM vẫn phải báo cáo, xin ý kiến của bộ, ngành trước khi quyết định” - TS Thảo nói và kiến nghị cần hoàn thiện các quy định pháp luật về tổ chức quyền lực nhà nước của CQĐT tại TP.
Cùng với đó là tiếp tục nâng cao hiệu quả kiểm soát, đổi mới hoạt động giám sát của chính quyền trung ương đối với việc thực hiện quyền lực nhà nước của CQĐT tại TP.HCM.•
 |
Ông Lê Minh Đức, Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND TP.HCM, nêu ý kiến tại hội thảo. Ảnh: VÕ THƠ |
Việc sáp nhập TP Thủ Đức mới chỉ là “áo khoác”
Sau 1,5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 131/2020 về tổ chức CQĐT, TP.HCM đã đạt được những kết quả tích cực. Trong đó, đáng chú ý là các vướng mắc, phát sinh trong các lĩnh vực tài chính ngân sách, đầu tư công được quan tâm, hướng dẫn... Công tác cải cách hành chính được triển khai thường xuyên; những vấn đề của cử tri liên quan đến đời sống dân sinh được giải đáp kịp thời…
Tuy vậy, TP vẫn còn gặp khó khăn trong cơ chế bổ nhiệm, tiếp nhận công chức; khiếu nại của người dân liên quan đến quy hoạch, quy mô dân số ở các địa phương ngày càng tăng…
Bên cạnh đó, việc sáp nhập ba quận thành TP Thủ Đức hiện mới chỉ là “áo khoác”, còn “ruột” chưa thay đổi được nhiều. Một số cán bộ, công chức CQĐT phục vụ dân theo tư tưởng người dân đi tìm cán bộ, chưa sâu sát dân.
TP Thủ Đức là siêu đô thị nhưng bộ máy hành chính thì tương đương quận. Do đó, để giải quyết những áp lực công việc và phục vụ người dân tốt hơn thì phải có đầu tư nguồn lực tương xứng.
Ông LÊ MINH ĐỨC, Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND TP.HCM