Khi Qatar quay trở lại nhịp sống hàng ngày sau khi Argentina giành chiến thắng trong trận chung kết World Cup 2022, quốc gia 3 triệu dân này đối mặt với một thách thức lớn. Làm thế nào để những công trình mà họ phát triển trong cả chục năm không trở thành “con voi trắng” của vùng Vịnh?

*Con voi trắng chỉ một vật mà chủ sở hữu của nó không thể bỏ đi và phải chi rất nhiều tiền  , đặc biệt là chi phí bảo trì, không tỷ lệ thuận với tính hữu dụng của nó.

Berthold Trenkel - COO của Qatar Tourism, kể lại trong một sự kiện vào tuần trước về những lần thảo luận với ban tổ chức: “Tôi luôn lo lắng về ngày 19/12, khi giải đấu này kết thúc. Bởi vì sau đó chúng ta sẽ trở lại bình thường”.

Nguồn cung bất động sản, dịch vụ vượt cầu sau World Cup

Giàu có nhờ trữ lượng khí đốt khổng lồ, Qatar đã chứng minh cho câu nói “tiền có thể mua được mọi thứ”, dù đó là bất động sản ở London, New York, sở hữu một câu lạc bộ bóng đá ở Pháp hay thậm chí là tổ chức World Cup. Tuy nhiên, sự giàu có ấy lại thúc đẩy một kế hoạch xây dựng vượt xa nhu cầu kinh doanh và du lịch hiện tại của quốc gia này.

Khoản đầu tư hơn 300 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng để chuẩn bị cho giải đấu 4 năm mới tổ chức 1 lần được coi là một phần trong nỗ lực cắt giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào dầu khí, bằng cách tạo ra các nguồn tăng trưởng khác. Song, các doanh nhân và nhà đầu tư lại nói rằng, nền kinh tế không phụ thuộc vào năng lượng vẫn cần một khoản viện trợ của chính phủ để tránh được những tổn thất nghiêm trọng.

Chirag Doshi - CIO của Qatar Insurance Company, cho biết các ngành bất động sản, khách sạn và F&B đặc biệt dễ bị ảnh hưởng. Ông nói: “Công suất sản xuất được tạo ra để phụ vụ sự kiện siêu lớn này sẽ cần thời gian để được ‘hấp thụ’ hết, điều này sẽ dẫn đến một đợt kinh tế sụt giảm hoặc suy thoái.” Sau đó, những bên cho vay sẽ chịu áp lực nhưng tác động tài chính sẽ hạ nhiệt do tiềm lực và việc tăng chi tiêu để thúc đẩy sản xuất khí đốt của Qatar.

Doha đã trở nên vắng lặng hơn trong vài ngày trước khi trận chung kết ngày 19/12 diễn ra. Số lượng trận đấu ít hơn cũng đồng nghĩa với việc có ít người hâm mộ dạo chơi ở những câu lạc bộ và vỉa hè mới xây bên bãi biển hơn.

Fitch Ratings dự báo dân số Qatar sẽ giảm 8% vào năm 2023 và ổn định ở mức 2,7 triệu người, sau khi những người làm việc cho các dự án World Cup trở về quê nhà. Theo kết quả của cuộc điều tra dân số năm 2020, gần 1 nửa dân số nước này là lao động được trả lương thấp sống ở khác khu ký túc xá.

Qatar đã chứng kiến nền kinh tế được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ giải đấu bóng đá lớn nhất hành tinh. Một quan chức Qatar cho biết, sự kiện này cũng đẩy nhanh những sáng kiến đa dạng hoá của họ.

Quan chức này nói thêm, Qatar đang nhắm mục tiêu đón 6 triệu du khách quốc tế hàng năm vào năm 2030, gần gấp 3 lần so với năm 2019. Quốc gia vùng Vịnh cũng thực hiện những cải cách đối với lĩnh vực bất động sản và cư trú để thúc đẩy nền kinh tế. Vị quan chức này cho biết: “World Cup là ‘bàn đạp marketing’ độc đáo để quảng báo hình ảnh Qatar như một điểm đến du lịch.”

Trong vài tuần, những toà nhà thường vắng vẻ nằm rải rác ở các khu dân cư và kinh doanh của Qatar đã chật kín du khách nước ngoài. Họ đã phải “căng mình” để phục vụ hàng trăm nghìn người hâm mộ cùng một lúc.

Giá nhà ở Qatar đã tăng vọt khi rất đông cổ động viên các nước đến để theo dõi các trận đấu. Qatar đã cho người hâm mộ thuê 60.000 căn hộ để lưu trú, đưa giá thuê nhà tăng từ 20-30%, theo ước tính của Cushman & Wakefield. Tuy nhiên, “nhu cầu tăng đột biến chưa từng có đó” chắc chắn sẽ kéo theo sự sụt giảm trong quý I/2023.

Giờ đây, khách du lịch đang rời Qatar, còn các chủ nhà thì cố gắng tìm cách bù lỗ. Các nhóm dành cho người nước ngoài ở Qatar trên Facebook đang tràn ngập những bài đăng của người thuê nhà cho biết chủ nhà yêu cầu họ ký hợp đồng 2 năm với giá cao. Do đó, họ cho biết sẽ tận dụng cơ hội để mặc cả khi khách du lịch rời đi.

Trong cuộc chay đua để hoàn thiện các khách sạn và khu dân cư trước thềm World Cup, nhiều dự án đã hoàn thành còn một số lại không.

Khách sạn hạng sang Andaz Doha dự kiến sẽ hoàn thiện vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, do tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng nên địa điểm này phải đến năm sau mới đi vào hoạt đông. Các công nhân xây dựng vẫn phải gấp rút hoàn thiện dự án quanh đảo nhân tạo Gewan, nơi có sân golf 9 lỗ, khu trung tâm thương mại và căn hộ cho 3.500 cư dân.

Việc mất đi nguồn doanh thu từ người hâm mộ World Cup có thể là thách thức với một số bất động sản đang trong quá trình xây dựng này. Một chủ khách sạn ước tính, các khách sạn mới có thể giúp thu lại 15% trở lên chi phí xây dựng nếu “kín phòng” trong thời gian diễn ra giải đấu. Các chủ nhà trong các khu dân cư được nhiều người tìm đến có thể tính giá 1.000 USD/đêm.

Song, ngay cả những bất động sản hoạt động trong thời gian diễn ra World Cup cũng phải đối mặt với tình trạng thị trường này đã quá… đông đúc. Khoảng 14.000 hoặc 15.000 phòng khách sạn mới đã đi vào hoạt động trong chỉ vài tháng qua, trong khi tỷ lệ lấp đầy trước khi World Cup diễn ra chỉ ở dưới 60%.

Việc xây dựng các văn phòng và toà nhà chung cư mới ở thành phố Lusail vẫn còn dở dang. Dự kiến, đây sẽ là nơi ở của khoảng 200.000 người khi hoàn thành và có nghĩa là nguồn cung nhà ở lại tăng lên.

Qatar vẫn... ổn sau World Cup

Tuy nhiên, Qatar lại có trong tay… rất nhiều tiền. Hầu hết các công ty xếp hạng tín dụng và các nhà đầu tư tin tưởng rằng chính phủ nước này sẽ can thiệp để giảm thiếu một số khó khăn.

Tình hình tài chính của quốc gia này trở nên mạnh mẽ hơn khi châu Âu đi tìm nguồn cung năng lượng khác ngoài Nga. Qatar đang tăng khả năng cung cấp LNG lên hơn 60% và đã chốt các hợp đồng vận chuyển đến Trung Quốc và Đức trong khoảng 15 năm tới.

Akber Khan - giám đốc cấp cao của bộ phận quản lý tài sản tại Al Rayan Investment, cho biết: “Nỗ lực của các nhà hoạch định chính sách tiếp tục nhằm mục tiêu đa dạng hoá và phát triển nền kinh tế không phụ thuộc vào năng lượng đã được thúc đẩy đáng kể bằng việc tổ chức giải đấu bóng đá lớn nhất thế giới. Tốc độ và sự thành công của các biện pháp khác trong tương lai sẽ quyết định liệu Qatar sẽ theo đuổi mục tiêu này đến đâu.”

Một số người như Trenkel của Qatar Tourism, cho biết World Cup sẽ “thổi luồng sinh khí mới” vào lĩnh vực du lịch cho quốc gia này, vốn đã đứng sau Dubai. Du khách đến từ Ả Rập Xê Út - đã không đến Qatar từ năm 2017 và tiếp tục né tránh trong thời kỳ đại dịch, chiếm 24% lượng khách du lịch ở nước này, mức cao nhất so với bất kỳ quốc gia nào.

Các đại lý bất động sản đang kỳ vọng rằng chính phủ sẽ nới lỏng chính sách visa và cư trú để khuyến khích người nước ngoài đầu tư nhiều hơn. Theo Abbas Ouni, trưởng bộ phận sale của Land Royal Properties, việc tổ chức World Cup đã thúc đẩy tư tưởng rằng một số luật cần phải được thay đổi để phát triển kinh tế.

Ouni cho hay: “World Cup là cơ hội và cũng là một món quà quý với Qatar. Họ phải chuẩn bị để tạo điều kiện dễ dàng cho những người muốn đến sống ở Qatar để đầu tư.”

Tham khảo Bloomberg