Anh Khang tiết lộ, công ty môi giới nơi anh từng đầu quân có quy mô trung bình, chuyên bán bất động sản tại TP HCM và các tỉnh phía Nam, hoạt động co cụm từ cuối năm ngoái. Khi đại dịch qua đi đã thắp lại hy vọng bán được hàng, ban giám đốc chọn hướng cầm cự bám thị trường. Trên thực tế, công ty phải chạy booking hơn 3 tháng đầu năm 2022 mới bắt đầu đánh giá nhóm khách hàng tiềm năng để mở bán sản phẩm. Thế nhưng, quý II thị trường chuyển xấu dần từ tháng 4, mở màn là các thông báo kiểm soát tín dụng của nhiều ngân hàng.

Cựu môi giới này nhớ lại, từ tháng 5, hoạt động bán hàng kém dần do thanh khoản thị trường liên tục giảm đều qua mỗi tháng. Các chi phí chạy marketing tiêu tốn hàng tỷ đồng, trong khi doanh số bán hàng không đạt kỳ vọng, chủ đầu tư cũng khó khăn dòng tiền, trì hoãn trả phí môi giới dẫn đến cuối quý III, công ty cắt giảm nhân sự đợt đầu tiên. Ban đầu mức cắt giảm chỉ vài chục người nhưng sau đó đã lên đến cả trăm nhân sự khi các đánh giá thị trường sẽ còn xấu hơn trong năm 2023.

"Tôi thuộc nhóm còn giữ cộng tác viên với công ty nhưng cũng chỉ là trên danh nghĩa, vì không còn nhận tiền trợ cấp hay lương cơ bản, cũng không có giao dịch cộng tác nào mấy tháng qua", anh Khang chia sẻ và cho hay trong lúc chờ thị trường qua giai đoạn khó khăn, anh nhận trợ cấp thất nghiệp, tìm hiểu ngành nghề khác để chuyển việc.

Hoàn cảnh môi giới mất việc cuối năm như anh Khang đang phổ biến trên thị trường địa ốc TP HCM dù tháng 10, 11, 12 là mùa cao điểm bán hàng thường niên. Chị Hạnh, môi giới mất việc 2 tháng nay thuộc một doanh nghiệp có hơn nghìn nhân viên chuyên đầu tư và bán bất động sản vùng ven tiết lộ, công ty nợ lương hơn nửa năm, phí môi giới (phí cũ) không có nguồn tiền thanh toán. Do khó khăn dự báo còn kéo dài, rất nhiều đồng nghiệp đã rời đi.

Chị Hạnh nhớ lại, cùng kỳ quý IV năm ngoái vừa hết dịch Covid, dỡ phong tỏa, các đồng nghiệp lạc quan, tất bật bán hàng, không đạt doanh số cao nhưng vẫn có giao dịch, vẫn có chút tiền ăn Tết. Còn hiện nay, công ty phải cân nhắc cắt giảm nhân sự, thị trường trầm lắng. "Nhà 4 miệng ăn, không thể gồng gánh thêm được nữa nên tôi buộc phải xin nghỉ việc để tìm cách xoay xở cải thiện kinh tế", chị Hạnh lo lắng cho hay.

Ông Phạm Lâm, Phó chủ tịch Hội môi giới Bất động sản Việt Nam, TP HCM có khoảng hơn 100.000 môi giới bất động sản, trong đó 20.000-30.000 người làm việc cho các tổ chức chuyên nghiệp. Ông tính toán khoảng 50% môi giới mất việc tính đến tháng 12.

Ghi nhận của VnExpress, đến ngày 21/12, hàng nghìn môi giới bất động sản đã thất nghiệp năm 2022 trong bối cảnh thị trường địa ốc mất thanh khoản. Cơ hội việc làm cho môi giới hẹp dần theo làn sóng sa thải ồ ạt trước Tết. Trưởng bộ phận kinh doanh của một công ty chuyên đầu tư mua sỉ dự án của các chủ đầu tư để bán lẻ quy mô lớn có trụ sở tại quận 1, TP HCM thừa nhận môi giới trực thuộc doanh nghiệp đã giảm hơn một nửa. Những người còn bám trụ lại cũng đầy băn khoăn do chưa nhìn thấy các tín hiệu lạc quan ít nhất trong 6 tháng tới.

Một sàn địa ốc quy mô vừa và nhỏ (50 nhân viên môi giới), hồi tháng 8 vẫn còn thuê mặt bằng, chi hàng trăm triệu đồng làm nội thất khi đạt thỏa thuận làm đại lý bán hàng cho một chủ đầu tư chuyên phát triển các dự án đại đô thị khắp các tỉnh miền Trung và miền Nam. Song đến tháng 10, khi chủ đầu tư khó khăn, cộng thêm thị trường cuối năm trầm lắng, sàn địa ốc này đóng cửa trả mặt bằng, môi giới cũng nghỉ việc gần hết từ cuối tháng 11 đến giữa tháng 12.

Giám đốc kinh doanh một công ty môi giới vừa cắt giảm hơn 100 nhân sự tính đến quý IV năm nay cho hay, đặc thù ngành này là không bán được hàng xem như không có thu nhập vì lương cơ bản thực chất chỉ mang tính tượng trưng và tăng giảm theo doanh số bán hàng. Cụ thể, sale bán được nhiều sản phẩm thì lương cơ bản tăng lũy tiến lên, phí môi giới cao. Thế nhưng bán ế thì cả lương cứng và lương mềm đều không có hoặc nếu có sẽ không đủ trang trải chi phí sinh hoạt.

Mặt khác, khó khăn của các công ty môi giới trong quý cuối năm 2022 là không đòi được phí bán hàng, các chủ đầu tư còn nợ do chủ dự án cũng bế tắc dòng tiền. Điều này dẫn đến công ty môi giới buộc phải tự thanh lọc nhân sự nếu không còn nguồn lực hoặc chấp nhận gồng lỗ trong ngắn và trung hạn. Tuy nhiên, ông cũng lo ngại, nếu thị trường tiếp tục diễn biến xấu kéo dài, làn sóng môi giới mất việc sẽ diễn ra mạnh hơn.

Báo cáo thị trường địa ốc TP HMC và các tỉnh phía Nam của trang Batdongsan cũng xác nhận, từ tháng 11, các công ty bất động sản cắt giảm lượng nhân sự lớn, là hệ quả tất yếu do thị trường trầm lắng kéo dài. Khảo sát trực tuyến khoảng 500 môi giới do đơn vị này thực hiện cho thấy, trong quý IV quy mô nhân sự của sàn giao dịch bất động sản giảm 61% tại các doanh nghiệp ở tất cả các phân khúc. Lượng môi giới giảm mạnh là do không bán được hàng, không có thu nhập. Môi giới buộc phải bỏ nghề, tìm công việc khác hoặc làm song song nhiều nghề để kiếm nguồn thu khi thị trường giảm tốc.

Ông Phạm Lâm, Phó chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, xác nhận thống kê chưa đầy đủ khu vực TP HCM và các tỉnh phía Nam, đến giữa tháng 12, ước tính có khoảng hơn 50% lượng môi giới làm việc bài bản các công ty phân phối bất động sản đã rời thị trường dù năm ngoái lượng đào thải khá lớn. Nếu tính cả nhóm môi giới nhỏ lẻ, hoạt động tự phát, không chuyên nghiệp, tỷ lệ thất nghiệp có thể cao hơn.

Ông Lâm nhìn nhận, do các chủ đầu tư dự án bất động sản gặp khó khăn về tài chính, không thể tất toán phí môi giới (chi phí bán hàng) cho đơn vị phân phối đã dẫn đến phân khúc thị trường lao động này bị xáo trộn mạnh cuối năm 2022. Ông cho hay nhân sự môi giới bất động sản vẫn biến động hàng năm, giảm trong mùa thấp điểm, tăng trong mùa cao điểm nhưng năm nay quá trình thanh lọc nhân sự diễn ra mạnh hơn vì ngay cả mùa cao điểm thị trường địa ốc cũng trầm lắng kéo dài.

"Thị trường đi xuống là thách thức đối với các đơn vị môi giới không đủ năng lực cạnh tranh để tồn tại nhưng là cơ hội để các đơn vị chuyên nghiệp vượt lên và phát triển bền vững hơn", ông Lâm nhận định.

Nhiều chuyên gia dự báo, năm 2022 chưa phải là cao điểm đào thải nhân sự ngành địa ốc do năm 2023 các thách thức có thể lớn hơn trong 6-8 tháng đầu năm. Các chuyên gia cho rằng môi giới tồn tại và bám trụ lại thị trường dựa trên việc bán được nhà đất, được chi trả hoa hồng (phí môi giới). Nếu thanh khoản thị trường tiếp tục yếu, lượng môi giới mất việc sẽ nhiều hơn.

Vũ Lê