Ông Vũ Hải Quân - giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM - Ảnh: THIỆN THÔNG
Hội nghị thường niên về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực lần thứ 2 năm 2022 do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Đại học Quốc gia TP.HCM tổ chức sáng 24-12. Nhiều nhà khoa học nêu ra hàng loạt điểm nghẽn chính sách trong nghiên cứu khoa học làm ảnh hưởng tới hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.
"Để các nhà khoa học tự giám sát lẫn nhau"
Hội nghị năm nay, các nhà khoa học đến từ Bộ Khoa học và Công nghệ, hai viện hàn lâm, hai đại học quốc gia tập trung bàn về những giải pháp, khuyến nghị hoàn thiện hơn cơ chế, chính sách, pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong những năm tới.
Theo PGS.TS Vũ Hải Quân - giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM, mặc dù chính sách, pháp luật về khoa học công nghệ hiện đã được điều chỉnh, đổi mới nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc.
Bên cạnh công việc hằng ngày, nghiên cứu khoa học, viết bài báo, các nhà khoa học tại Đại học Quốc gia TP.HCM còn phải làm thanh quyết toán, thủ tục giải ngân đề tài… mất rất nhiều thời gian.
"Không nên biến nhà khoa học thành kế toán viên. Tôi cho rằng đã đến lúc có cơ chế đồng giám sát. Theo đó, các sản phẩm, kết quả nghiên cứu nên để các nhà khoa học tự giám sát lẫn nhau.
Khi các nhà khoa học làm đề tài nghiên cứu cần công bố và công khai trên mạng để các nhà khoa học khác giám sát. Ví dụ như một khoản kinh phí bao nhiêu có thể làm ra được sản phẩm nghiên cứu đó.
Còn các quy định về giải ngân, quyết toán, tài chính hiện liên quan tới luật thì từng bước đơn giản hóa các thủ tục và giao quyền tự chủ nhiều hơn cho các nhà khoa học, chủ nhiệm đề tài", ông Quân kiến nghị.
Tháo gỡ những bất cập trong hệ thống pháp luật
TS Chu Thúc Đạt - vụ trưởng Vụ Phát triển Khoa học và Công nghệ địa phương, Bộ Khoa học và Công nghệ - cũng kiến nghị xây dựng và tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách nhằm phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ.
Ông đề nghị sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, thực hiện tốt vai trò điều phối của Bộ Khoa học và Công nghệ cùng với các bộ, ngành, địa phương trong quản lý, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động đổi mới sáng tạo trong các cơ sở giáo dục đại học và đặc biệt là trong doanh nghiệp.
Xây dựng cơ chế gắn kết hoạt động nghiên cứu với triển khai và chuyển giao công nghệ để ứng dụng nhanh các kết quả nghiên cứu vào sản xuất và đời sống.
Ông Huỳnh Thành Đạt, bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ - Ảnh: TRẦN HUỲNH
Trao đổi với các nhà khoa học tại hội nghị, ông Huỳnh Thành Đạt - bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ - cho hay trong thời gian tới bộ này sẽ tập trung triển khai bốn nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó chú trọng đến việc xây dựng thể chế vượt trội, chấp nhận rủi ro và độ trễ trong hoạt động này.
Cần nỗ lực toàn diện và đồng bộ để tháo gỡ những bất cập trong hệ thống luật pháp và chính sách để khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các rào cản, vướng mắc từ các cơ chế, chính sách về kinh tế, đầu tư, thương mại; tăng cường nguồn lực xã hội đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là từ doanh nghiệp.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt
Cần cơ chế thí điểm mô hình đổi mới sáng tạo
PGS.TS Lâm Quang Vinh - trưởng ban khoa học và công nghệ Đại học Quốc gia TP.HCM, cho rằng vai trò kiến tạo của Nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là đặc biệt quan trọng: chỉ đạo, định hướng các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy phát triển để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; góp phần phát triển thị trường khoa học và công nghệ một cách mạnh mẽ.
"Cần ban hành thể chế, cơ chế, chính sách thí điểm mô hình đổi mới sáng tạo cho các đại học quốc gia trong việc triển khai theo sự phân công đặt hàng các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo dựa trên vai trò, sứ mạng của các đại học quốc gia đối với sự phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia" - ông Vinh kiến nghị.
Năm 2023 sẽ xây Trung tâm đổi mới sáng tạo Đại học Quốc gia TP.HCM Trung tâm đổi mới sáng tạo Đại học Quốc gia TP.HCM sẽ là trung tâm của cả khu vực, nơi đi đầu trong các hoạt động đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.