Số liệu này được Hội Mỹ nghệ Kim hoàn TP HCM (SJA) tổng hợp từ nhiều nguồn và công bố trong báo cáo tổng kết 30 năm hoạt động gần đây.

Giai đoạn 1991-2012, Việt Nam nhập hơn 1.000 tấn vàng. Từ tháng 5/2012 đến nay, doanh nghiệp không được phép nhập khẩu vàng nguyên liệu nhưng theo SJA, sản lượng tiêu thụ vẫn tăng hằng năm.

Trong giai đoạn 1991-2021, riêng TP HCM mỗi năm tiêu thụ khoảng 40 tấn vàng trang sức mỹ nghệ, chiếm 80% thị phần của cả nước.

Gần đây, doanh thu xuất khẩu vàng trang sức đạt khoảng 20-30 triệu USD mỗi năm. Vàng nữ trang của Việt Nam được xuất sang thị trường châu Á và châu Âu như Đức, Đan Mạch, Pháp... Riêng thị trường Mỹ chủ yếu bằng đường gia công tạm nhập tái xuất hoặc xách tay với số lượng không nhiều với đối tác là Việt Kiều.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới, nhu cầu tiêu thụ vàng của Việt Nam đứng đầu Đông Nam Á, bao gồm vàng thanh, tiền xu và trang sức.

Thị trường vàng trong nước đã được tổ chức lại từ 2012, do đó, SJA đánh giá hoạt động kinh doanh mua bán vàng miếng đã diễn ra minh bạch, không còn những cơn sốt vàng như trước. Tính hấp dẫn của vàng miếng và đầu cơ vàng miếng đã giảm đáng kể.

Theo chủ trương của Chính phủ thu hẹp sản xuất kinh doanh vàng miếng, các doanh nghiệp đã đẩy mạnh đầu tư hệ thống nhà xưởng sản xuất và mở rộng hệ thống kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ. Nhiều doanh nghiệp như PNJ, SJC, BTJ... đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng cho trang thiết bị nhập từ Đức, Italy... Tổng sản lượng của các doanh nghiệp đạt hơn 11 triệu sản phẩm hàng năm, ước trên 40 tấn vàng mỗi năm, giải quyết việc làm cho hơn 38.000 thợ kim hoàn, theo SJA.

Tuy nhiên, việc nhà nước không cấp phép doanh nghiệp nhập khẩu vàng nguyên liệu 99,99% từ 2012 đến nay khiến tình hình kinh doanh của nhiều đơn vị gặp khó khăn. Giá cả thị trường vàng bạc không bắt nhịp với thế giới, thoát khỏi dự đoán của nhà đầu tư, doanh nghiệp. Có thời điểm giá vàng trong nước biến động mỗi ngày từ 5 đến 7 giá, chênh lệch từ 200.000 đồng đến 7 triệu đồng mỗi lượng vàng 99,99%.

Ngành kim hoàn đá quý TP HCM,theo Hiệp hội, bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ cuối 2018 đến nay. Không ít doanh nghiệp, thợ kim hoàn đóng cửa chuyển sang nghề khác và chỉ doanh nghiệp vốn lớn, mạnh dạn trang bị đầu tư thiết bị hiện đại, sản xuất hàng loạt, ít chi phí mới trụ lại được. Nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ công nghệ thiết bị lạc hậu, manh mún, chủ yếu phục vụ thị trường trong nước và chưa có sức cạnh tranh trong khu vực.

Trong bối cảnh này, nếu doanh nghiệp không đổi mới và liên kết, hàng nữ trang của Việt Nam sẽ mai một và không đủ sức tồn tại khi Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng với các hiệp định thương mại.

Quỳnh Trang