Dữ liệu được tổng hợp bởi Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho thấy, nhu cầu đối với kim loại quý trong năm 2022 là lớn nhất trong 55 năm qua. Các ước tính mua vàng của tháng 11 cũng lớn hơn nhiều so với số liệu được báo cáo chính thức của các ngân hàng trung ương, làm dấy lên suy đoán trong ngành về danh tính của người mua và động cơ của họ.

Adrian Ash, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại BullionVault cho biết, việc các ngân hàng trung ương chuyển sang vàng “có thể cho thấy bối cảnh địa chính trị là một sự ngờ vực, nghi ngờ và không chắc chắn” sau khi Mỹ và các đồng minh đóng băng dự trữ đồng đô la của Nga.

Khối lượng vàng mua hàng quý trên toàn cầu (ĐVT: tấn)

Lần cuối cùng mức mua vàng như vậy diễn ra đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử đối với hệ thống tiền tệ toàn cầu. Năm 1967, các ngân hàng trung ương châu Âu đã mua một lượng lớn vàng từ Mỹ, dẫn đến việc giá vàng tăng vọt và sự sụp đổ của Quỹ dự trữ vàng London. Điều đó đã đẩy nhanh sự sụp đổ cuối cùng của Hệ thống Bretton Woods neo giá trị của đồng đô la Mỹ với kim loại quý.

Tháng trước, WCG ước tính các tổ chức tài chính chính thức của thế giới đã mua vào 673 tấn vàng trong 9 tháng đầu năm. Và chỉ riêng trong quý ba, các ngân hàng trung ương đã mua gần 400 tấn vàng, mức mua ròng lớn nhất trong ba tháng kể từ khi kỷ lục hàng quý được thiết lập kể từ năm 2000.

Các ước tính thận trọng từ WGC vượt xa lượng mua được báo cáo của IMF và của các ngân hàng trung ương riêng lẻ, ở mức 333 tấn trong 9 tháng đầu năm 2022.

Sự khác biệt giữa các ước tính của WGC và các số liệu được báo cáo chính thức do IMF theo dõi có thể được giải thích một phần bởi các cơ quan chính phủ bên cạnh các ngân hàng trung ương ở Nga, Trung Quốc và các ngân hàng khác có thể mua và nắm giữ vàng mà không báo cáo chúng là dự trữ.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã báo cáo vào đầu tháng này rằng, vào tháng 11, PBOC đã thực hiện lần tăng nắm giữ vàng đầu tiên kể từ năm 2019 với mức tăng 32 tấn trị giá khoảng 1,8 tỷ USD. Tuy nhiên, ngành công nghiệp vàng cho biết sức mua của Trung Quốc gần như chắc chắn cao hơn.

Nicky Shiels, chiến lược gia tại công ty kinh doanh kim loại quý MKS PAMP cho biết, giá vàng sẽ đạt đỉnh thấp hơn khoảng 75 USD vào tháng 11 nếu PBOC chỉ mua 32 tấn. Giá vàng đã giao dịch ở mức cao 1.787 USD/ounce trong tháng 11 và kể từ đó đã tăng lên trên 1.800 USD.

Đối với Nga, các biện pháp trừng phạt đã tạo ra những vấn đề nghiêm trọng đối với ngành khai thác vàng của nước này trong việc bán vàng ra nước ngoài. Theo MKS PAMP, Nga sản xuất khoảng 300 tấn mỗi năm nhưng nhu cầu thị trường nội địa chỉ có 50 tấn. Đồng thời, các chính phủ phương Tây đã đóng băng 300 tỷ USD dự trữ ngoại tệ của Nga thông qua các biện pháp trừng phạt.

Nhà phân tích Adrian Ash cho biết, việc mua vàng của Nga lặp lại kịch bản của Nam Phi trong các lệnh trừng phạt thời chính phủ Apartheid nhằm hỗ trợ khai thác trong nước bằng cách mua vàng bằng đồng nội tệ.

Giovanni Staunovo, nhà phân tích hàng hóa tại UBS cho biết: “Với những hạn chế về mặt xuất khẩu, sẽ hợp lý khi đó là ngân hàng trung ương Nga”.

Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) đã ngừng báo cáo số liệu hàng tháng về dự trữ ngoại hối ngay sau khi xung đột Nga-Ukraine bắt đầu. Các quan chức của CBR cũng đã bác bỏ đề xuất mua vàng.

“Dự trữ vàng và ngoại hối của chúng tôi là đủ. Chúng tôi không có nhiệm vụ cụ thể là tích lũy vàng và dự trữ ngoại hối”, thống đốc CBR Elvira Nabiullina cho biết vào giữa tháng 12.

Tuy nhiên, các quan chức của CBR từ lâu đã đặt giá trị chiến lược vào việc tăng cường dự trữ vàng. Vào năm 2006, CBR cho biết mong muốn vàng chiếm 20-25% lượng nắm giữ trong dự trữ ngoại hối. Tháng 2/2022 là lần gần nhất CBR công bố dữ liệu thống kê và vàng chiếm 20,9%.

Carsten Menke, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Julius Baer cho rằng, việc mua vàng của Nga và Trung Quốc cho thấy các quốc gia ngày càng miễn cưỡng phụ thuộc vào đồng bạc xanh.

“Thông điệp mà các ngân hàng trung ương này đang gửi bằng cách đặt một phần lớn dự trữ của họ vào vàng là họ không muốn phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ như tài sản dự trữ chính của mình”, ông cho biết.

Một số người trong ngành suy đoán các chính phủ Trung Đông đang sử dụng doanh thu từ xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch để mua vàng và rất có thể thông qua các quỹ đầu tư quốc gia.

Trong khi đó, những tháng tới sẽ là thời điểm để kiểm tra xem liệu việc mua kỷ lục của ngân hàng trung ương có phải là một sự bùng phát cơ hội khi giá vàng giảm hay là một sự thay đổi mang tính cơ cấu hơn.

Ngay cả khi giá vàng đã phục hồi lên khoảng 1.800 USD/ounce, rất ít người sẵn sàng đặt cược rằng xu hướng đa dạng hóa dự trữ của ngân hàng trung ương sẽ sớm thay đổi.

Bernard Dahdah, nhà phân tích hàng hóa cấp cao tại ngân hàng đầu tư Natixis cho biết, phi toàn cầu hóa và căng thẳng địa chính trị có nghĩa là việc các ngân hàng trung ương bên ngoài phương Tây thúc đẩy đa dạng hóa khỏi đồng đô la Mỹ, là “một xu hướng sẽ không thay đổi trong ít nhất một thập kỷ”.