Ngoài ra, vai trò chiến lược của khu vực như một vùng đệm trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng gia tăng cũng giúp thu hút đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, với đầu tư nước ngoài đạt mức kỷ lục 222,5 tỷ USD vào năm 2022.

“Việt Nam thể hiện sự hứa hẹn với tư cách là một đối tác trong việc đảm bảo chuỗi cung ứng chất bán dẫn đa dạng và linh hoạt”, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong một tuyên bố sau khi Tổng thống Joe Biden đến thăm Việt Nam vào tháng 9.

Các công ty Mỹ như Marvell Technology và Synopsys đã bày tỏ sự háo hức đầu tư vào Việt Nam. Amkor Technology đã khai trương một nhà máy bán dẫn ở tỉnh Bắc Ninh vào tháng 10. Được xây dựng với tổng mức đầu tư 1,6 tỷ USD, nhà máy được thiết kế để trở thành cơ sở sản xuất lớn nhất thế giới của Amkor Technology và tạo ra khoảng 10.000 việc làm.

Vào tháng 7, Malaysia cho biết nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc Geely Holding Group sẽ đầu tư 10 tỷ USD vào bang Perak để thành lập cơ sở sản xuất ô tô. Công ty cũng đang xem xét xây dựng một nhà máy sản xuất xe điện ở Thái Lan.

Các công ty Mỹ và Trung Quốc cũng đang mua lại các doanh nghiệp ở khu vực Đông Nam Á. Vào năm 2020, Tập đoàn chăm sóc cá nhân Kimberly-Clark của Mỹ đã công bố kế hoạch mua lại Softex Indonesia với giá 1,2 tỷ USD. Tập đoàn Alibaba của Trung Quốc đã đầu tư hàng tỷ USD vào Lazada.

Dòng vốn FDI vào các khu vực

Theo Hội nghị Liên hợp quốc tế về thương mại và phát triển (UNCTAD), dòng vốn FDI vào 11 quốc gia Đông Nam Á đã tăng 40% từ năm 2017 đến năm 2022, giai đoạn mà xung đột thương mại Mỹ-Trung leo thang, vượt xa mức tăng đầu tư ở Trung Quốc, Mỹ Latinh và Châu Phi.

Theo công ty theo dõi đầu tư xuyên biên giới fDi Markets của Financial Times, Mỹ là nhà đầu tư hàng đầu vào các dự án ở Đông Nam Á, chi 74,3 tỷ USD cho việc xây dựng nhà máy và các dự án khác từ năm 2018 đến năm 2022. Tiếp theo là Trung Quốc với vốn đầu tư 68,5 tỷ USD trong cùng kỳ.

Các doanh nghiệp Mỹ chủ yếu tập trung vào đầu tư liên quan đến chất bán dẫn ở các quốc gia như Singapore và Malaysia, trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào các dự án như xây dựng nhà máy xe điện ở Thái Lan và phát triển khai thác mỏ ở Indonesia.

Đằng sau sự đẩy mạnh đầu tư vào khu vực này là mong muốn di dời các cơ sở sản xuất. Các công ty Mỹ đang thúc đẩy "kết nối bạn bè", thay thế vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng bằng các đồng minh hoặc các quốc gia thân thiện, trong khi các công ty Trung Quốc đang dịch chuyển nhà máy và các cơ sở khác sang nước thứ ba để tạo điều kiện xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu.

Nhiều công ty Mỹ xem Đông Nam Á là nơi lý tưởng để xây dựng lại chuỗi cung ứng vì khu vực này gần Trung Quốc, một trung tâm sản xuất lớn và tương đối ổn định về mặt chính trị và xã hội. Khu vực này còn có thị trường nội địa rộng lớn với tổng dân số hơn 600 triệu người.

Ikumo Isono, nhà kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á cho biết: “Đông Nam Á đang được hưởng lợi từ sự tách rời giữa Mỹ và Trung Quốc bằng cách tự định vị mình là một khu vực trung lập”.

Dòng vốn FDI của Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản vào khu vực Đông Nam Á

Nhật Bản từ lâu đã dẫn đầu các quốc gia khác trong việc đầu tư vào Đông Nam Á kể từ những năm 1970, nhưng các công ty Nhật Bản ngày càng miễn cưỡng đầu tư hơn khi các nước chủ nhà bắt đầu yêu cầu chi tiêu vào những lĩnh vực mà các công ty không mong muốn, chủ yếu là các lĩnh vực tiên tiến như chất bán dẫn, xe điện và pin. Kết quả là khu vực này chỉ thu hút được 43,5 tỷ USD từ các doanh nghiệp Nhật Bản trong 5 năm tính đến năm 2022, mức nhỏ nhất trong 20 năm qua.

Trong khi Mỹ và Trung Quốc tranh nhau tăng cường đầu tư vào Đông Nam Á thì các công ty Nhật Bản đang phải đối mặt với nhu cầu nghiêm túc phải suy nghĩ lại chiến lược của họ trong khu vực.