Các thành viên nổi bật của Đảng Cộng hòa - gồm cả đối thủ của ông Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng - đang lên tiếng phản đối phán quyết của Tòa án tối cao bang Colorado và tuyên bố sẽ có hành động chống lại quyết định đó. Trong khi đó, hiệu ứng dây chuyền được nhận định có thể sẽ xuất hiện sau phán quyết của Colorado.

Các bang đang nhìn nhau?

Colorado trở thành bang đầu tiên của Mỹ tước quyền xuất hiện trên lá phiếu bầu cử sơ bộ của bang với ông Trump. Tòa án tối cao bang này xác định ông Trump đã kích động vụ bạo loạn tại tòa nhà Quốc hội Mỹ vào ngày 6-1-2021, do đó ông "không đủ tư cách giữ chức vụ tổng thống theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14 trong Hiến pháp Mỹ".

Ông Ronna McDaniel, chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa, tuyên bố: "Nhóm pháp lý của chúng tôi mong muốn giúp (ông Trump) đấu tranh để giành chiến thắng". Còn các thành viên Đảng Cộng hòa tại bang Colorado đã phát động chiến dịch trực tuyến kêu gọi nhà tài trợ "giúp chúng tôi giữ tên ông Trump trên lá phiếu và chống lại sự can thiệp bầu cử này".

Đáng chú ý, cựu thống đốc bang New Jersey Chris Christie (Đảng Cộng hòa) - người vận động ngăn ông Trump trở lại nắm quyền - cũng chỉ trích phán quyết của tòa Colorado. Ông cho rằng việc ngăn ông Trump trở thành tổng thống nên để các cử tri quyết định chứ không phải tòa án.

Tạp chí Newsweek nhận định hiệu ứng domino (dây chuyền) đang bắt đầu xuất hiện sau phán quyết của tòa Colorado.

Hôm 20-12, phó thống đốc bang California Eleni Kounalakis đã chỉ đạo bang này cân nhắc "mọi lựa chọn pháp lý" để loại ông Trump khỏi cuộc bầu cử sơ bộ năm 2024 của bang. Bà Kounalakis đang muốn học theo "bang xanh" Colorado ("bang xanh" là bang ủng hộ Đảng Dân chủ).

Trong khi đó, phe Cộng hòa cũng đe dọa sẽ gạch tên ông Biden của Đảng Dân chủ. Hôm 19-12, phó thống đốc bang Texas (một "bang đỏ" ủng hộ Đảng Cộng hòa), ông Dan Patrick, đề nghị loại tên ông Biden khỏi phiếu bầu sơ bộ vì chính sách nhập cư của ông ấy đã ảnh hưởng tới bang này.

Dù vậy phán quyết của Tòa án tối cao bang Colorado tuyên ông Trump không đủ tư cách tranh cử trong cuộc bỏ phiếu sơ bộ chọn ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa tại bang này vào tháng 3-2024 có thể chưa phải là phán quyết cuối cùng.

Tòa án tối cao bang Colorado cho biết họ sẽ giữ nguyên phán quyết này cho đến ngày 4-1, hoặc cho đến khi Tòa án tối cao Mỹ ra phán quyết về vụ việc (sau khi ông Trump kháng cáo). Các quan chức Colorado cho biết vấn đề này phải được giải quyết trước ngày 5-1, hạn chót để bang in các phiếu bầu sơ bộ.

Thách thức bủa vây ông Trump

Các chuyên gia pháp lý và quan chức bầu cử Mỹ từ lâu đã dự đoán những thách thức mà ông Trump sẽ phải đối mặt liên quan Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ. 

Tòa án ở các bang Arizona, Minnesota và Michigan đã ra các phán quyết về những vấn đề tương tự, trong khi những cuộc chiến pháp lý khác vẫn đang chờ xử lý ở các bang khác.

Theo báo New York Times, ngoài Colorado, tư cách tranh cử của ông Trump cũng đang bị thách thức ở ít nhất 16 bang khác.

Ông Justin Levitt, giáo sư luật hiến pháp tại Trường Luật Loyola (Mỹ), nhận định phán quyết của Colorado sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến bất cứ vụ việc nào khác.

Mặc dù Tòa án tối cao Mỹ có đại đa số thành viên bảo thủ, trong đó có ba thẩm phán do chính ông Trump bổ nhiệm, nhưng vẫn chưa rõ tòa này sẽ ra phán quyết như thế nào đối với đơn kháng cáo phán quyết ở Colorado.

GS Kim Wehle thuộc Trường Luật, Đại học Baltimore (Mỹ), tin là Tòa án tối cao Mỹ sẽ xem xét vụ việc một cách nghiêm túc vì những tác động to lớn của nó không chỉ với cuộc bầu cử năm 2024 mà còn với các cuộc bầu cử trong tương lai.

Đây không phải là vụ việc duy nhất gây rắc rối cho ông Trump tại Tòa án tối cao Mỹ. Công tố viên đặc biệt liên bang đã yêu cầu các thẩm phán nhanh chóng quyết định việc ông Trump có được hưởng quyền miễn trừ rộng rãi khỏi các cáo buộc hình sự nhờ chức vụ của ông trước đây hay không.

Khi xem xét Tu chính án thứ 14, GS Levitt nói câu hỏi khó đặt ra không phải là liệu ông Trump có đủ tư cách để tranh cử và bước vào Nhà Trắng không, mà là: Ai sẽ quyết định việc ông Trump đủ hay không đủ tư cách?

Ông Levitt tin rằng các tòa án sẽ muốn giao quyền quyết định cho cử tri Mỹ, nhưng hiện tại ông đang hoài nghi "luật pháp sẽ quyết định vấn đề này trước khi người dân quyết định".