Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, đến nay cửa khẩu quốc tế Xa Mát vẫn chưa có kho bãi nào thuộc cơ quan hải quan phục vụ việc thực hiện các thủ tục trên, phần lớn là của tư nhân nhưng hầu hết đều không đảm bảo được các điều kiện.

Kho bãi tự phát, không đúng quy hoạch

Những ngày vừa qua, theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, cửa khẩu quốc tế Xa Mát nhộn nhịp trở lại do mùa vụ nhập khẩu nông sản bắt đầu vào cao điểm. Nhiều đầu kéo container, xe bốn giò chở mì lát chạy tấp nập tại cửa khẩu. Hàng hóa nhập khẩu qua đây chủ yếu là nông sản (mì lát) và cao su.

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu Xa Mát, mỗi ngày cửa khẩu này thông quan khoảng 60 xe chở nông sản, riêng cao điểm mùa vụ có khoảng 200 xe.

Ông Hồ Văn Hùng, chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Xa Mát, cho biết trước đây xe chở nông sản từ Campuchia qua cửa khẩu sẽ tập kết tại kho Đồng Phước. Nhưng kho này phải tạm thời đóng cửa do không đảm bảo các điều kiện. Trong khi đó, cao điểm mùa nhập mì lát từ Campuchia đã vào vụ (kéo dài từ tháng 12 đến cuối tháng 3 năm sau).

Cũng theo ông Hùng, do ngành hải quan đang tiến tới hải quan số nên tất cả phải tập trung về một điểm tập kết, kiểm tra. Tuy nhiên, ở cửa khẩu quốc tế Xa Mát không có một kho bãi nào của cơ quan hải quan quản lý, mà chỉ có bãi của tư nhân.

Việc này cũng gây ra những khó khăn nhất định trong việc hoàn tất thủ tục nhập khẩu nông sản. Bởi đặc trưng của nông sản là số lượng lớn, siêu trường siêu trọng, hay hao hụt mỗi khi bốc xếp.

"Chúng tôi cũng nhận thấy khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu", ông Hùng thừa nhận. Để giải quyết tình trạng khó khăn này, các ngành chức năng tỉnh Tây Ninh đã khảo sát và đề xuất Tổng cục Hải quan cho phép kho bãi Tân Hưng Cường tạm thời được tham gia giải quyết tình trạng khó khăn thiếu kho bãi.

Tuy nhiên, trong thực tế, bãi Tân Hưng Cường khó có thể đáp ứng nhu cầu vào vụ cao điểm khi số lượng xe chở nông sản tăng mạnh so với ngày thường.

Theo Cục Hải quan tỉnh Tây Ninh, khu vực cửa khẩu quốc tế Xa Mát có khoảng 30 doanh nghiệp nhập khẩu có kho bãi. Tuy nhiên, tất cả các kho bãi này đều không đáp ứng điều kiện của Tổng cục Hải quan và địa phương.

Đặc biệt, phần lớn các kho bãi này đều được xây dựng sai quy hoạch, không đúng giấy phép xây dựng...

Chờ kêu gọi đầu tư vào kho bãi

Một doanh nghiệp chuyên nhập khẩu mì lát cho rằng những năm trước xe hàng từ Campuchia sau khi hoàn tất thủ tục tại cửa khẩu quốc tế Xa Mát sẽ về tận kho bãi của mình để bốc dỡ, rất thuận tiện vì xe hàng không phải tập trung một chỗ.

Từ Campuchia về chỉ cần nghỉ qua một đêm là hoàn tất chuyến hàng. Nhưng theo nghị định 67, xe hàng phải được tập trung tại một chỗ để kiểm tra trước khi về đến kho bãi của doanh nghiệp.

"Việc thực hiện quy trình này đã phát sinh thêm thủ tục, rất tốn kém, đội chi phí lên rất nhiều như thuê bến bãi, công bốc xếp... Hơn nữa khi cùng lúc nhiều xe tập trung một chỗ sẽ sinh ra ùn tắc, chưa tính nếu mưa đổ xuống là không ai trở tay kịp" - đại diện một doanh nghiệp nhập khẩu mì lát nói và bày tỏ lo ngại các thương nhân Campuchia sẽ chuyển hướng bán mì lát qua bên Thái Lan hoặc doanh nghiệp của Trung Quốc trong khi 80% nguyên liệu mì lát tại các nhà máy trong nước đều nhập khẩu từ Campuchia.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Cục Hải quan tỉnh Tây Ninh cho biết tại cửa khẩu quốc tế Xa Mát phần lớn các kho bãi xây dựng không đúng quy hoạch, không đảm bảo thủ tục, sai phép... Các kho này nhỏ lẻ, không đáp ứng được lưu lượng hàng hóa.

"Khi áp dụng nghị định 67, không có kho bãi nào đáp ứng đủ yêu cầu. Sau khi khảo sát, tỉnh Tây Ninh đã báo cáo Tổng cục Hải quan cho phép kho bãi Tân Hưng Cường thực hiện tạm thời vì cơ bản đáp ứng các tiêu chí", đại diện Cục Hải quan Tây Ninh cho biết.

Địa phương cũng sẵn sàng hỗ trợ thủ tục cho các kho bãi còn lại nhưng phải đáp ứng được các tiêu chí của hải quan như đủ tường rào bao quanh, trạm cân, camera giám sát...

"Bãi Tân Hưng Cường chỉ là tạm thời. Tây Ninh đã quy hoạch, có sẵn đất để kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào kho bãi theo đúng quy định. Trước mắt, ngành hải quan sẽ tăng cường nhân sự để điều tiết, tránh xảy ra ùn tắc, tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp thông quan", vị này khẳng định.