Nợ xấu của DNNN Trung Quốc có thể gây tổn thương cho kinh tế toàn cầu
Chánh Tài
(TBKTSG Online) - Trong những tháng gần đây, nhiều doanh nghiệp nhà nước (DNNN) ở Trung Quốc tuyên bố vỡ nợ, hậu quả của nhiều năm tích lũy nợ nhưng kinh doanh kém hiệu quả cộng với tác động của đại dịch Covid-19. Giới phân tích cho rằng vấn đề nợ xấu của DNNN có thể gây ảnh hưởng đến hệ thống tài chính của Trung Quốc, đe dọa kìm hãm đà phục hồi nền kinh tế quốc gia, từ đó, gây tổn thương cho đà phục hồi kinh tế toàn cầu.
 |
| Tập đoàn ô tô Brilliance Auto Group, một trong những DNNN Trung Quốc, tuyên bố vợ nợ trong thời gian gần đây. Ảnh: AP |
Niềm tin của giới đầu tư bị xòi mòn
Theo Fitch Ratings, các DNNN ở Trung Quốc đã vỡ nợ trái phiếu với giá trị kỷ lục 40 tỉ nhân dân tệ (6,1 tỉ đô la Mỹ) trong 10 tháng đầu năm nay. Con số này tương đương tổng giá trị trái phiếu vỡ nợ của DNNN Trung Quốc trong hai năm trước đây.
| “Cho đến nay, niềm tin (của vào giới đầu tư) vào sự bảo đảm của nhà nước là bức tường thành quan trong nhất để ngăn chặn cuộc khủng hoảng tài chính ở Trung Quốc. Giờ đây, chúng ta đang chứng kiến có những dấu hiệu cho thấy niềm tin đó đang bị xói mòn”, Logan Wright, Giám đốc nghiên cứu thị trường Trung Quốc ở Công ty Rhodium Group, nói. |
Một loạt công ty nhà nước tuyên bố phá sản hoặc vỡ nợ trái phiếu vào tháng trước bao gồm Tập đoàn ô tô Brilliance Auto Group, Tập đoàn công nghệ Tsinghua Unigroup và Tập đoàn Điện lực và than Yongcheng. Thông tin xấu này gây sốc cho thị trường nợ doanh nghiệp gần 4.000 tỉ đô la của Trung Quốc, khiến giá trái phiếu doanh nghiệp lao dốc. Cơn hoảng loạn lan rộng trên thị trường chứng khoán, nơi cổ phiếu của nhiều DNNN bị giảm giá mạnh.
Vấn đề nợ xấu của DNNN ở Trung Quốc gây báo động vì hai yếu tố. Thứ nhất, mối quan hệ chặt chẽ giữa các doanh nghiệp này với các chính quyền địa phương thường giúp họ được xem nơi đầu tư an toàn trong những thời kỳ bất ổn. Do vậy, trái phiếu của họ sẽ trở thành tài sản rủi ro hơn nếu giới đầu tư lo ngại nhà nước không sẵn sàng hỗ trợ họ nữa.
Thứ hai, thành công của khu vực kinh tế nhà nước đóng vai trò quan trọng đối với sự ổn định của hệ thống tài chính Trung Quốc. Dù các DNNN đóng góp chưa đến 1/3 GDP của Trung Quốc, họ chiếm đến hơn 50% dư nợ cho vay của các ngân hàng ở Trung Quốc và chiếm khoảng 90% giá trị trái phiếu doanh nghiệp được phát hành ở nước này, theo dữ liệu từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) và Công ty môi giới chứng khoán Huachuang Securities.
Đà phục hồi kinh tế có thể bị kìm hãm vì vấn đề nợ của DNNN
Lịch sử cho thấy Bắc Kinh thường không để các DNNN lớn sụp đổ. Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ các khu vực rộng lớn của nền kinh tế và mối quan hệ khăng khít giữa DNNN và chính phủ được xem là yếu tố quan trọng để duy trì sự kiểm soát đó.
Giờ đây, các nhà hoạch định chính sách ở Bắc Kinh dường như sẵn sàng để ít nhất một số DNNN sụp đổ. Nhưng quá nhiều vụ vỡ nợ vay ngân hàng và trái phiếu doanh nghiệp sẽ khiến hệ thống tài chính Trung Quốc bị tổn thương.
“Dù giới chức trách muốn siết chặt kỷ luật thị trường đối với một số công ty rủi ro, họ không thể biết được rủi ro tín dụng ở mức nào có thể khiến tác động xấu lan tỏa rộng hơn.
Không ai có thể biết được chính xác ngưỡng này vì rủi ro này chưa từng có tiền lệ trong hệ thống tài chính của Trung Quốc”, Logan Wright viết trong một báo cáo gửi cho khách hàng gần đây.
Nếu khả năng quản lý nợ của DNNN của Trung bị hoài nghi, Wright cảnh báo điều này có thể gây căng thẳng cho thị trường tài chính, dẫn đến tín dụng và thanh khoán suy giảm. Một số hậu quả đã xảy ra: giá trị phát hành hành trái phiếu doanh nghiệp ở Trung Quốc giảm sâu trong tháng 11, theo số liệu mà PBoC công bố hôm 9-12.
Các vấn đề này rốt cục sẽ kìm hãm đà phục hồi của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Dù Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo GDP Trung Quốc sẽ tăng trưởng 1,9% trong năm nay, tốt hơn nhiều so với các nền kinh tế lớn khác trên toàn cầu, đây là mức tăng trưởng hàng năm thấp nhất của Trung Quốc trong hơn bốn thập kỷ qua.
Trong báo cáo gửi cho khách hàng hôm 9-12, Julian Evans-Pritchard, nhà kinh tế ở Công ty tư vấn Capital Economics, cho rằng các nỗ lực kiểm soát hoạt động vay nợ rủi ro của Bắc Kinh sẽ kìm hãm tốc độ tăng trưởng của tín dụng phi ngân hàng
“Dù không làm chệch hướng đà phục hồi tăng trưởng của Trung Quốc ngay lập tức, điều này sẽ dần làm suy yếu các tác động tích cực gần đây của gói kích thích chính sách tài khóa của Trung Quốc”, Julian Evans-Pritchard nói khi ám chỉ đến những biện pháp của chính phủ Trung Quốc trong năm nay bao gồm cắt giảm lãi suất và chi tiêu hàng tỉ đô la để thúc đẩy tăng trưởng.
Các nhà phân tích ở Ngân hàng Goldman Sachs cho rằng số vụ vỡ nợ tăng lên ở khu vực kinh tế nhà nước của Trung Quốc có thể gây tác động xấu lan vào hệ thống ngân hàng, khiến họ phải cắt giảm cho vay hoặc tăng lãi suất.
 |
| Một tuyến đường sắt đang được xây dựng ở Tân Cương, Trung Quốc. Nhiều dự án hạ tầng ở Trung Quốc có thể bị đình trệ nếu các chính quyền địa phương không thể tiếp cận tín dụng vì tác động lan rộng từ vấn đề nợ xấu của DNNN. Ảnh: Xinhua/Getty |
Không thể tránh khỏi vỡ vợ
Giá trị vỡ nợ trái phiếu kỷ lục của DNNN ở Trung Quốc trong năm nay có thể liên quan đến nhiều đại dịch Covid-19 nhưng vấn đề sâu xa nằm ở chỗ họ đã tích lũy nợ trong nhiều năm nhưng kinh doanh kém hiệu quả.
Các nhà phân tích ở Ngân hàng Nomura nhận định: “Chúng tôi xem các vụ vỡ nợ này là điều không thể tránh khỏi”. Họ lưu ý rằng chính phủ Trung Quốc đã vực dậy các DNNN bằng cách bơm hàng ngàn tỉ đô la vào khu vực kinh tế kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008. Những các khoản đầu tư này không mang lại lợi nhuận tốt như kỳ vọng.
Các yếu kém của DNNN là điều đã được ghi nhận rộng rãi. Ning Gaoning, Chủ tịch Tập đoàn hóa chất nhà nước Sinochem Group, cho rằng các doanh nghiệp này thường có sức cạnh tranh kém hơn và có hệ số thu nhập trên đầu tư (ROI) thấp hơn so với các doanh nghiệp tư nhân.
Đồng thời, Trung Quốc cũng thường ưu ái các DNNN quan trọng và tạo điều kiện cho họ tiếp cận các nguồn vốn vay dễ dàng hơn so với doanh nghiệp tư nhân. Xu hướng này tăng tốc trong những năm gần đây khi Chủ tịch Tập Cận Bình kêu gọi xây dựng khu vực kinh tế nhà nước mạnh mẽ hơn, chi phối hơn.
Để giúp các công ty phục hồi từ cuộc khủng hoảng Covid-19, Trung Quốc đã nới lỏng các hạn chế về tín dụng, một quyết định mà giới chức trách ghi nhận rằng sẽ khiến nợ xấu tăng lên. Và không có gì ngạc nhiên khi các DNNN chiếm phần lớn giá trị phát hành trái phiếu trong chín tháng đầu năm nay ở Trung Quốc. Họ huy động được 8.500 tỉ nhân dân tệ (1.300 tỉ đô la Mỹ), so với con số 857 tỉ nhân dân tệ (131 tỉ đô la) của khu vực tư nhân, theo dữ liệu của hãng xếp hạng tín dụng Pengyuan International (Trung Quốc).
Cùng lúc đó, số các vụ vỡ nợ trái phiếu tăng mạnh. Các nhà phân tích ở Ngân hàng Nomura ước tính đến giữa tháng 11, các doanh nghiệp Trung Quốc đã vỡ nợ 178 tỉ nhân dân tệ (27 tỉ đô la) giá trị trái phiếu. 43% của con số này đến từ các DNNN, cao hơn mức trung bình hàng năm 30%. Họ nhận định: “Nhiều khả năng chúng ta sẽ chứng kiến thêm nhiều vụ vỡ nợ trái phiếu của DNNN trong những năm tới”.
Hôm 10-12, Financial Times dẫn lời mỗt số lãnh đạo ở các công ty tài chính địa phương (LGFV- các thực thể tài chính do chính quyền các địa phương thành lập để huy động vốn đầu tư vào dự án hạ tầng) ở Trung Quốc cho hay họ đã từ bỏ các kế hoạch phát hành trái phiếu hoặc vay tiền từ ngân hàng sau khi hàng loạt DNNN vỡ nợ. Trong khi đó, một số LGFV phải trả lãi suất cao hơn để vay nợ. Các LGFV đang chịu trách nhiệm huy động hàng trăm tỉ đô la để đầu tư vào các dự án hạ tầng ở Trung Quốc. Tình trạng khan hiếm tín dụng mà các LGFV đang đối mặt làm dấy lên lo ngại rằng các vụ vỡ nợ của DNNN đang gây ra tác động xấu lan vào các khu vực khác của nền kinh tế vốn đang cần chi tiêu đầu tư hạ tầng để phục hồi từ cuộc khủng hoảng Covid-19. Dan Wang, nhà kinh tế trưởng ở Ngân hàng Hang Seng (Trung Quốc), nói: “Các LGFV là một trong những công cụ mà các chính quyền địa phương có thể sử dụng để đạt các mục tiêu chính sách chẳng hạn tăng đầu tư và tạo việc làm. Hàng loạt dự án hạ tầng có thể bị đình trệ nếu các LGFV không được tiếp cận tín dụng”. |
Theo CNN