Sáng 11/12, tại buổi họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước đối với 7 luật đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XIV, báo chí đặc biệt quan tâm đến những điểm mới trong luật Cư trú (sửa đổi) và tiến độ hoàn thành cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Thông tin tại buổi họp báo, Thiếu tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng bộ Công an, cho biết, việc sửa đổi luật Cư trú nhằm cụ thể hoá quy định của Hiến pháp về bảo đảm quyền con người, quyền công dân liên quan đến quản lý cư trú theo hướng quy định công khai, minh bạch, đơn giản hoá giấy tờ, giảm thời gian, chi phí. Việc này còn nhằm xoá bỏ các thủ tục hành chính còn rườm rà, dễ bị lợi dụng để gây phiền hà cho người dân, bảo đảm tốt hơn nữa việc thực hiện quyền tự do cư trú của công dân.

Thứ trưởng bộ Công an nhấn mạnh luật Cư trú 2020 đã thay thế việc đăng ký, quản lý thường trú từ phương thức thủ công bằng sổ giấy sang quản lý bằng công nghệ thông tin. Cụ thể là quản lý bằng mã số định danh cá nhân để truy cập điều chỉnh trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Việc đổi mới phương thức quản lý theo hướng này giúp công dân không cần mang theo các loại giấy tờ có chứa thông tin cá nhân đã thể hiện trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cũng không phải sao y chứng thực các loại giấy tờ này khi thực hiện thủ tục hành chính, hoặc tham gia giao dịch dân sự. Công dân chỉ cần mang theo thẻ căn cước công dân, hoặc cung cấp mã số định danh cá nhân cho cơ quan chức năng để thực hiện.

Luật cũng loại bỏ toàn bộ các thủ tục về cấp đổi sổ hộ khẩu, cấp lại sổ hộ khẩu, cấp giấy chuyển hộ khẩu. Đồng thời, sửa đổi, bổ sung các thủ tục: Tách sổ hộ khẩu được thực hiện bằng việc điều chỉnh, cập nhật trường thông tin về chủ hộ, quan hệ với chủ hộ trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cư trú; điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu; xác nhận việc trước đây đã đăng ký thường trú… Thời gian thực hiện các thủ tục này được đơn giản và rút ngắn hơn trước. Cụ thể, thời gian giải quyết đăng ký thường trú hiện là 15 ngày, sắp tới tối đa còn 7 ngày.

Một điểm mới khác, luật quy định nơi cư trú của người không có cả nơi thường trú và nơi tạm trú do không đủ điều kiện đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú là nơi ở hiện tại của người đó. Trường hợp không có chỗ ở cụ thể thì nơi ở hiện tại được xác định là đơn vị hành chính cấp xã nơi người đó đang thực tế sinh sống. Người không có nơi thường trú, tạm trú phải khai báo thông tin về cư trú với cơ quan đăng ký cư trú tại nơi ở hiện tại. Việc bổ sung quy định này để bảo đảm quản lý tốt hơn đối với người chưa đăng ký thường trú, tạm trú ở đâu như người di cư, sống lang thang, không có giấy tờ tùy thân, không có chỗ ở hợp pháp hoặc có chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ nhưng không được chủ hộ đồng ý cho đăng ký thường trú, tạm trú.

Một điểm đáng chú ý khác, luật Cư trú 2020 đã bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương. Nói cách khác là không còn quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại  thành phố trực thuộc Trung ương. Việc đăng ký thường trú tại các tỉnh, thành là như nhau, không có sự phân biệt và được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc. Quy định này nhằm tạo sự bình đẳng trong quản lý cư trú đối với mọi công dân, bảo đảm quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến Pháp 2013 và bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp cũa công dân đang sinh sống trên địa bàn các thành phố trực thuộc Trung ương nhưng chưa được đăng ký thường trúc mặc dù có chỗ ở hợp pháp.

Luật Cư trú năm 2020 có 7 Chương, 38 Điều và có một số nội dung mới, sửa đổi, bổ sung so với luật Cư trú năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2013). Để triển khai thi hành luật, từ nay đến ngày 1/7/2020, Chính phủ cần ban hành nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật; Bộ Công an, bộ Quốc phòng trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ ban hành các thông tư quy định chi tiết các nội dung được giao trong luật…

Luật Cư trú (sửa đổi) đã bỏ một số nội dung quy định hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến sổ hộ khẩu; đồng thời bổ sung một số hành vi bị nghiêm cấm phù hợp với phương thức quản lý cư trú mới như truy nhập, khai thác, huỷ hoại, làm cản trở, gián đoạn hoạt động, thay đổi, xoá, phát tán, cung cấp trái phép thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú… Luật cũng quy định công dân được lựa chọn, quyết định nơi thường trú, tạm trú của mình phù hợp với quy định của luật này và các luật khác có liên quan. Thông tin cá nhân, hộ gia đình trong cơ sở dữ liệu về cư trú được bảo đảm bí mật, trừ trường hợp cung cấp theo quy định của pháp luật…

Hương Lan