Nữ Bộ trưởng Tài chính đầu tiên của Mỹ

Thư Kỳ

(TBKTSG) - Bà Janet Yellen, năm nay 74 tuổi, là người nữ lãnh đạo đầu tiên trong nhiều lĩnh vực ở Mỹ: bà là nữ chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đầu tiên vào năm 2014 - chức vụ này tương đương thống đốc ngân hàng trung ương ở các nước và, theo báo chí Mỹ, bà sẽ là nữ Bộ trưởng Tài chính đầu tiên của Mỹ trong nội các tương lai của Tổng thống Biden. Bà cũng là người Mỹ đầu tiên từng lãnh đạo ba cơ quan kinh tế quan trọng gồm Fed, Bộ Tài chính và Hội đồng các nhà tư vấn kinh tế.

Bà Janet Yellen.

Theo Wall Street Journal, bà Yellen chịu ảnh hưởng bởi nhà kinh tế James Tobin khi học tiến sĩ tại Đại học Yale và trong suốt sự nghiệp trải dài của bà, Yellen đã theo đuổi ý tưởng tăng thuế, lấy tiền chi cho các chương trình xã hội của Tobin.

Bà tin vào lý thuyết kinh tế của Keynes tăng cường chi tiêu ngân sách nhằm kích cầu kinh tế; rằng chi cho mục tiêu gì không quan trọng bằng lượng tiền chi ra. Vì thế những tháng qua, bà thường phát biểu kêu gọi tăng chi hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua đại dịch Covid-19.

Mối quan hệ của bà với Fed sẽ giúp nơi này mở rộng vai trò, tham gia tích cực hơn trong các chính sách tài khóa, phối hợp với Bộ Tài chính để cho vay và mua trái phiếu. Bà từng làm việc với chủ tịch Fed hiện nay là ông Jerome Powell dưới thời Tổng thống Obama nên họ sẽ hợp tác tốt để phối hợp các chính sách tiền tệ và tài khóa với nhau.

Tờ Wall Street Journal cho rằng điều này là tốt cho việc triển khai chính sách của bà Yellen nhưng chưa biết sẽ tốt hay không đối với tính độc lập lâu nay của Fed. Trong đại dịch Covid-19, Fed đã sẵn sàng tài trợ cho các khoản nợ chính phủ theo yêu cầu của Chính phủ Mỹ.

Tương tự hãng tin Bloomberg cũng cho rằng việc ông Biden chọn bà Yellen làm Bộ trưởng Tài chính cho thấy chính phủ mới sẽ có những hành động quyết liệt để phục hồi nền kinh tế, kể cả tung ra các gói kích cầu lớn hơn thời ông Trump.

Cái đích bà Yellen nhắm tới sẽ là tăng chi tiêu chính phủ kéo dài và cùng Fed hướng đến một mức lạm phát thấp trong dài hạn. Lúc mới được chọn làm chủ tịch Fed, bà nói với tờ Financial Times rằng ngân hàng trung ương có một vai trò quan trọng trong chính sách công và một trách nhiệm đạo đức tham gia vào chính sách này.

Theo bà nhiệm vụ của Fed không chỉ là “chống lạm phát hay giám sát hệ thống tài chính. Nó còn là nỗ lực giúp những gia đình bình thường phục hồi sau suy thoái và tạo ra một thị trường lao động nơi người ta có thể thấy an tâm mà làm việc và thăng tiến”.

Trả lời phỏng vấn Bloomberg Television hồi tháng 10-2020, bà Yellen nói: “Trong khi đại dịch vẫn ảnh hưởng nặng lên nền kinh tế chúng ta cần tiếp tục có chính sách tài khóa đặc biệt để hỗ trợ. Ngay cả khi hết dịch cũng cần [hỗ trợ]. Dư địa vay nợ của chúng ta vẫn còn vì lãi suất sẽ còn thấp trong nhiều năm tới”.

Khi làm Chủ tịch Fed từ năm 2014-2018, bà Yellen tham gia vào quá trình nâng lãi suất lên từ từ để giảm thất nghiệp mà không gây ra lạm phát. Những chính sách này đặt nền tảng cho một quãng thời gian dài kinh tế tăng trưởng, thất nghiệp giảm mạnh về mức thấp nhất trong hơn 50 năm qua trước khi đại dịch Covid-19 đảo lộn hết thảy.

Hãng tin này cho rằng quan điểm tăng cường chi tiêu của bà Yellen sẽ là một điểm mà các Thượng nghị sĩ bảo thủ sẽ chất vấn bà khi Thượng viện họp để phê chuẩn bà. Nếu Thượng viện Mỹ vẫn nằm trong sự kiểm soát đa số của đảng Cộng hòa, bà Yellen sẽ gặp khó khăn khi thúc đẩy nơi này thông qua các gói chi tiêu hỗ trợ chống chọi đại dịch mà ông Biden từng hứa hẹn.

Còn thỏa hiệp để làm hài lòng phe Cộng hòa, bà sẽ chịu mũi dùi phê phán của các thành phần cực đoan hơn trong đảng Dân chủ. Một điểm khác mà Quốc hội Mỹ sẽ chất vấn bà Yellen là quan điểm của bà đối với Trung Quốc. Năm 2018 bà từng phát biểu Trung Quốc không chịu trách nhiệm cho thâm hụt mậu dịch lớn của Mỹ.

Bà Yellen tốt nghiệp Đại học Brown, lấy bằng tiến sĩ kinh tế từ Đại học Yale và từng giảng dạy tại các đại học Berkeley, Harvard và London School of Economics. Chuyên môn của bà là về thị trường lao động và bà từng viết nhiều công trình nghiên cứu về thị trường lao động cùng chồng là nhà kinh tế đoạt giải Nobel năm 2001, ông George Akerlof.