Điện ảnh Việt năm 2020 có rất ít đại diện nổi bật. Theo lựa chọn của Tuổi Trẻ Online, chỉ có 4 bộ phim nổi bật từ các yếu tố: doanh thu, tính giải trí (Gái già lắm chiêu 3, Tiệc trăng máu), tính nghệ thuật (Ròm), tính tư liệu (Màu cỏ úa).

Điều đáng khích lệ là giới sản xuất và phát hành phim Việt vẫn đang nỗ lực đưa các bộ phim ra rạp phục vụ khán giả nội địa. Họ xứng đáng nhận một tràng pháo tay cổ vũ từ khán giả, trong bối cảnh Hollywood hầu hết "ém hàng" hoặc đẩy hàng loạt phim lên chiếu mạng dù biết điều đó đe dọa số phận của rạp chiếu phim.

Số phim chỉ còn một nửa, doanh thu sụt giảm

Những năm gần đây, lượng phim Việt ra rạp đạt trên dưới 40. Năm ngoái là 45 phim. Còn năm nay, tính đến giữa tháng 12, mới có 22 phim ra rạp, số lượng chỉ đạt một nửa. Trong tháng 12, chỉ có 2 phim: Người cần quên phải nhớ và Chị Mười Ba: 3 ngày sinh tử (25-12).

Do đó, nếu chọn ra danh sách phim Việt năm nay, số lượng sẽ rất ít ỏi, chỉ tính trên đầu bàn tay.

Vào Tết năm nay (2020), điện ảnh Việt bỏ lỡ cơ hội này khi các phim ra mắt đều không quá xuất sắc. Đó là thất bại có thể nhìn thấy trước của Bí mật đảo linh xà, 30 chưa phải tết, Tiền nhiều để làm gì với chất lượng tệ. Đôi mắt âm dương khá hơn nhưng không bùng nổ doanh thu.

Chỉ có Gái già lắm chiêu 3, phim khá nhất mùa Tết 2020, vùng lên đạt doanh thu trăm tỉ (165 tỉ đồng, theo số liệu của nhà làm phim).

Sau mùa Tết, do COVID-19, thị trường phim Việt 2020 ảm đạm đến mức các phim có doanh thu tạm ổn đều không có chất lượng không cao như Sắc đẹp dối trá, Sky Tour: The Movie, Nắng 3: Điều ước của cha.

Một số phim chỉn chu về khâu sản xuất như Bằng chứng vô hình, Sài Gòn trong cơn mưa, Trái tim quái vật, Bí mật của gió vẫn còn nhược điểm và không ăn khách. Và thị trường 2020 cũng không vắng những phim thuộc hàng thảm họa hoặc rất tệ như Tôi là não cá vàng, Thang máy.

Cũng do COVID-19, một số phim công bố sản xuất rầm rộ trong năm vẫn chưa thể hoàn thành hoặc công bố lịch ra rạp.

Nổi bật: Gái già lắm chiêu 3, Ròm, Tiệc trăng máu và Màu cỏ úa

Ra từ tháng 1, Gái già lắm chiêu 3 đạt thành tích tốt giữa một mùa phim Tết chất lượng khá thấp. Phim mang tính giải trí cao, có điểm nhấn về diễn xuất (của Lê Khanh, Hồng Vân) cùng những yếu tố thu hút thường thấy như diễn viên đẹp, bối cảnh xa hoa, hoành tráng.

Do ra mắt sớm từ đầu năm, Gái già lắm chiêu 3 kịp có giải thưởng tại giải Cánh diều vào tháng 5: giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc cho Hồng Vân và bằng khen cho phim.

Đến tận tháng 9, phim Việt mới có thêm đại diện đáng chú ý là Ròm. Phim lập kỳ tích doanh thu của dòng phim độc lập tại Việt Nam từ trước đến nay: 60 tỉ đồng.

Là bộ phim gan góc, khai thác đề tài vấn nạn lô đề, giải phóng mặt bằng và trẻ bụi đời với lối thể hiện mang đậm tính tác giả, Ròm không dành cho số đông. Chính vì vậy, phim vấp phải nhiều ý kiến trái chiều.

Thế nhưng, việc Ròm không được chọn đại diện Việt Nam dự sơ tuyển Oscar 2021 vẫn gây tiếc nuối. Lựa chọn chính thức là Mắt biếc, một phim không đột phá về mặt nghệ thuật hay thể hiện.

Tiệc trăng máu - phim có doanh thu cao nhất thị trường điện ảnh Việt năm 2020 - là phim remake "tưởng dễ mà không hề dễ". "Cứ lấy số phim remake thành công so với số phim remake đã ra rạp tại Việt Nam thì hiểu" - biên kịch Bình Bồng Bột nói. Phim thu 180 tỉ đồng, cho thấy phim chất lượng tốt vẫn sống khỏe nhờ hiệu ứng truyền miệng tích cực.

Nhà phát hành Lotte nói với Tuổi Trẻ Online rằng thành công của Tiệc trăng máu đến từ 50% chiến lược và 50% may mắn. Yếu tố may mắn là khi phim ra rạp đúng lúc dịch COVID-19 lắng xuống, không có đối thủ cạnh tranh từ phim ngoại đến phim Việt.

Màu cỏ úa lại là trường hợp phim nổi bật duy nhất không thắng lớn về doanh thu, chỉ chiếu hạn chế. Là phim tài liệu về nhạc sĩ Trần Tiến, Màu cỏ úa là mảng màu đặc biệt trong bức tranh phim Việt năm qua. Đạo diễn Lan Nguyên mất 5 năm theo chân nhạc sĩ Trần Tiến để ghi hình.

Phim thuần khiết, trong sáng, là bản tình ca dành cho con người và âm nhạc Trần Tiến, dù không đột phá về kỹ thuật làm phim tài liệu hay tính tư tưởng, hệ thống. Phim tài liệu không phải là thể loại mang tính thương mại nhưng cần khuyến khích để có thêm những tác phẩm tốt.

Hiện tại, giới làm phim dõi theo thành tích của các phim Việt vào dịp Giáng sinh năm 2020 và Tết Tân Sửu 2021 để đưa ra những nhận định tiếp theo về thị trường.

Tết 2021, Lật mặt: 48h sẽ đối đầu với Trạng Tí, Bố già và Gái già lắm chiêu V tại rạp, tạo nên cuộc cạnh tranh gay gắt về số lượng suất chiếu vào dịp Tết này. Đây là điều đáng tiếc vì các phim Việt đáng chú ý trong năm sau lại "đấu" nhau, nhưng dịp Tết vốn là cơ hội đạt tối đa doanh thu của phim Việt.